Vísir - 28.12.1972, Blaðsíða 6

6
Vísir. Fimmtudagur 28. desember 1972.
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Fétursson
,/ Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Rilstjórn: Siðumúla 14. Simi 86611 (7 linur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakið.
Blaðaprent hf.
Rafmagnið er of ótraust
Rafmagnið leikur lykilhlutverk i þjóðfélagi nú-
timans. Heimili manna og vinnustaðir ganga fyrir
þessu yfirlætislausa fyrirbæri. Menn verða ekki svo
mjög varir við þetta, þegar allt leikur i lyndi. En
fari rafmagnið af, sjá menn skyndilega, hve mikill
þáttur það er orðinn i lifi þeirra.
Heimilishald fer úr skorðum, þegar rafmagnið
lætur á sér standa. Heimilistækin verða óvirk og
matvæli liggja undir skemmdum i frystikistum og
isskápum. Ekki bætir úr skák, að útvarpið fer
venjulega úr sambandi við slikar kringumstæður,
og magnar það ótta og óvissu fólks.
Enn alvarlegra ástand myndast i atvinnulifinu.
Ringulreið verður jafnvel i skrifstofufyrirtækjum,
þar sem engin framleiðsla fer fram. Simaborð
verða óvirk, sömuleiðis rafmagnsritvélar og -
reiknivélar. Iðnaður og önnur vélræn framleiðsla
leggst niður og truflast raunar i miklu lengri tima
en rafmagnsleysið sjálft.
Þetta er þvi bagalegra sem framleiðsluaðferðirn-
ar verða flóknari. I sumum tilvikum er um svo ná-
kvæmar vinnsluraðir að ræða, að það tekur langan
tima að koma framleiðslunni af stað aftur að raf-
magnsleysi loknu. Hámarki nær þessi viðkvæmni i
álverinu i Straumsvik, þar sem tuga og hundraða
milljóna króna eyðilegging er yfirvofandi i hvert
sinn, sem rafmagnið fer af. En jafnvel bóndinn
lendir i öngþveiti, t.d. við mjaltir. Þannig er raf-
magnið orðið undirstöðuatriði i öllum þáttum at-
vinnulifsins.
Þar sem Visir er prentaður, höfðu á þessu ári orð-
ið átta raímagnsbilanir, áður en stóra bilunin varð
fyrir jólin. Sumar bilanirnar stöfuðu af jarðvinnslu-
vélum i hverfinu, aðrar af ólagi á spennistöðvum,
linum og tengivirkjum. Þetta ástand er langtum
verra en eðlilegt má teljast.
Rafmagnsleysið er ekki eina dæmið um skort á
rekstraröryggi á þessu sviði. Viða eru óhæfilega
miklar spennusveiflur á rafmagni, sem valda gang-
truflunum og jafnvel varanlegum skemmdum á
rafmagnstækjum, allt frá heimilistækjum yfir i
tölvur.
Rafmagnsframleiðsla og rafmagnsdreifing er
flókin og vandasöm starfsemi, sem þarfnast mikill-
ar nákvæmni, ef hún á að gegna hlutverki sinu með
sóma. Reynslan sýnir, að menn eru aldrei of ár-
vökulir á þessu sviði, þótt þeir leggi hart að sér.
Fólk er orðið svo háð rafmagni, að það gerir sér-
stakar og óvenjulegar kröfur til öryggis i rekstri
rafmagnsmála.
Mikil nauðsyn er á að beita ströngum refsiað-
gerðum til að reyna að draga verulega úr skemmd-
um jarðvinnsluvéla á rafstrengjum. Ennfremur
þarf að gera linur og tengivirki þannig úr garði, að
islenzk veðrátta geti ekki valdið skemmdum á
þeim. Og svo þarf að fjölga samtengingum og vara-
linum til að auðvelda undankomuleiðir, þegar
óhöpp ber að garði.
Þegar Búrfellsvirkjun var reist, óttuðust margir,
að kenjar Þjórsár mundu oft gera hana óstarfhæfa.
Svo virðist sem tæknimönnum hafi tekizt að leysa
vandamál isingar, þrepahlaupa og annarra ham-
fara Þjórsár. Þeim sigri má ekki glopra niður með
mistökum á einfaldari sviðum, i byggingu tengi-
virkja og rafmagnslina.
Enginn vafi er á, að þeir, sem vinna að þessum
málum, reyna að gera sitt bezta. En verkefnið er
svo erfitt og mikilvægt, að þeir verða raunar að
gera heldur betur en sitt bezta.
Rétt eins og í
„Þúsund og einni nótt"
Tíminn hafði verið vand-
lega valinn af hinum kon-
unglega sfjörnuspámanni,
og klukkan nákvæmlega
12.23 i dag átti stæðilegur
ungur kadett að ganga
fram fyrir föður sinn,
Bhumipol konung, og hlýða
á sjálfan sig útnefndan
f ramtiðarkonung Thai-
lands.
Va j iralongkorn prins,
sem nú stendur á tvítugu,
mun þiggja sverð og önnur
tignarmerki úr hendi föður
síns, sem um leið réttir
honum skjal, ritað eigin
hendi, þar sem kveðið er
svo á, að Va jiralongkorn sé
krónprins.
Slikur merkisatburður hefur
aðeins einu sinni átt sér stað áður
i sögu Thailands, sem hefur þó
verið konungsriki i að minnsta
kosti 800 ár samfellt. Og Chakri-
ættin, sem nú ræður þar rikjum,
hefur setið i hásætinu i næstum
tvær aldir. — En siðasta útnefn-
ing réttborins rikisarfa fór fram
1886.
Það er þvi mikið um að vera i
Thailandi i dag. Um leið og prins-
inn hefur vérið útnefndur rikis-
arfi, verður bronsbjöllum i öllum
25 þúsund Búddhahofum Thai-
lands hringt til þess að flytja
landslýð fagnaðartiðindin, og til
frekari áherzlu, svo að boðskap-
urinn fari ekki fram hjá neinum,
munu herskip og virki hleypa af
fallbyssum sinum i heiðursskyni.
Fjöldi tignarfólks, aðalsmanna,
herforingja og stjórnmálaleið-
toga verður viðstatt athöfnina,
sem fram fer i Ananta Samak-
hom-höllinni og verður hápunktur
tveggja daga hátiðahalda. En
þessi atburður þykir hafa mikla
þýðingu — ekki aðeins fyrir
einkason Bhumipol konungs og
Sirikit drottningar — heldur einn-
ig i stjórnmálalegum skilningi.
Sjálf útnefningin hefur dýpri
merkingu i augum Thailendinga
á hvaða þrepi þjóðfélagsstigans,
sem þeir standa, þvi að þar i landi
er litið á konunginn sem hálfguð-
lega imynd þjóðarsálarinnar.
Með þvi að útnefna son sinn
krónprins tryggir Bhumipol
könungur þegnum sinum erfingja
að krúnunni, og það er i fyrsta
sinn i nokkra mannsaldra.
Fram að 1886 höfðu konungar
Thailands venjulega tilnefnt
varakonunga eða ,,uparaja”, sem
tiðum erfðu svo rikið eftir þeirra
dag. Chulalongkorn konungur,
einn mestu þjóðhöfðingi Thai-
lands á seinni timum, braut þessa
venju, þegar hann útnefndi tiu
ára gamlan son sinn, Vajirunhis
prins, sem rikisarfa.
En krónprinsinn dó aðeins
sautján ára að aldri, og bróðir
hans, Vajiravudp prins, tók sæti
hans. Hann varð konungur 1910.
En hann eignaðist engan erfingja.
Yngri bróðir hans settist i hásætið
að Vajiravudp látnum. og hann dó
barnlaus. Rikistökuráðið valdi þá
eldri bróður hans, Ananda.
Ananda konungur var skotinn
til bana i svefnherbergi sinu á
dularfullan hátt 1946, og Bhumi-
pol konungur erfði rikiö.
Ef engir slikir sviplegir atburð-
ir koma til, þá mun Vajiralong-
korn ekki koma til valda fyrr en
kominn á miðjan aldur. Faðir
hans, sem nú þegar, aðeins 45 ára
að aldri, er i hópi þeirra konunga
Thailands, er lengst hafa setið að
völdum, er mikill iþróttaunnandi.
Hann er vel á sig kominn likam-
lega, enda stundar hann reglu-
lega badminton, siglingar og
langar gönguferðir i fjöllunum
norðanlands, en þar vinnur hann
reyndar að þvi að venja fjallabúa
af ópiumræktun.
Hinn ungi prins likist föður
sinum i þessu tilliti og er sagður
leggja mikla rækt við erfiðar
æfingar fótgönguliðsins, þar sem
hann stundar nám i liðsforingja-
skól ástralska hersins að Dun-
troon i Canberra. Hann er kadett
á öðru ári, og hávaxinn og
myndarlegur þykir hann skara
framúr skólabræðrum sinum.
Likt og Charles prins, rikisarfi
brezku krúnunnar, þá hefur Vaj-
iralongkorn allt frá fæðingu verið
búinn undir þetta hlutverk — að
verða leiðtogi þjóðar sinnar.
Einkanlega hefur verið lagt kapp
á það við drenginn að rækta með
llllllllllll
JM)
■■■■■■■■■■■■
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
honum áhugh fyrir stirðum sið-
venjum ýmiss konar, sem ein-
valdur Thailands verður að við-
hafa við ýmis opinber tækifæri.
Undirstöðumenntun sina hlaut
hann i hirðskólanum i Chitrlada-
höllinni i Bangkok og sömuleiðis
systur hans þrjár. 1966 var hann
sendur á skóla i Englandi, fyrst i
konunglega skólann i Sussex og
siðan i Millfield-skólann i Somer-
set. 1970 var hann sendur i
konunglega skólann i Sidney, þar
sem hann var eitt ár, áður en
hann skráðist i Duntroon.
Það hefur aldrei verið skýrt,
hvers vegna faðir hans sendi
hann til Ástraliu i stað þess að
láta hann ljúka námi i Englandi
eða þá senda hann til Bandarikj-
anna. En marga órar fyrir að það
kunni að eiga rætur sinar i þvi
mikla áliti, sem Bhumipol
konungur hefur á Ástraliumönn-
um i frumskógarhernaði. —
Sjálfur hlaut Bhumipol konungur,
sem fæddist i Cambridge i
Massachusettes i Bandarikjun-
um, menntun sina i svissneskum
skólum, en hann þjónaði aldrei i
hernum.
Við útnefningarathöfnina átti
prinsinn að skrýðast einkennis-
búningi höfuðsmanns i konung-
lega lifverðinum. Sjálfsagt hinn
glæsilegasti skrúði, þótt hann
standist ekki samanburð við
skrautklæðnað krónprinsins við
athöfnina 1886.
Jacob nokkur Child, sem stadd-
ur var i Austurlöndum — og
nánar tiltekið i Bangkok sjálfri —
þegar athöfnin fór fram i það
sinn, skrifaði til kunningja sinna
á Vesturlöndum nákvæma
lýsingu á skrúða krónprinsins.
Greinilega fékk sá auður, sem
þar opinberaðist Vesturlandabú-
anum, mikið á hann, og lýsingin
tekur fram jafnvel ævintýraleg-
ustu frásögnum i „Þúsund og
einni nótt”.
Segir Child, að allt frá höfuð-
búnaðinum, hálskraganum og
niður á tær, hafi krónprinsinn
verið gimsteinum og rúbinum
skreyttur.
,,Fingur hans voru hlaðnir gim-
steinum, og um hvorn ökkla voru
digrir gullhringir settir dýrindis
steinum. Mittisólin og skórnir
voru alsettir eðalsteinum, sem
vart eiga sinn lika, og skrúðinn
allur, svo dýrlegur sem hann er,
verður vart metinn undir hálfri
milljón dala,” skrifaði Child og
bætti þvi við, að konungurinn
hefði gefið krónprinsinum vegna
tilefnisins gimsteina að verðmæti
um 400.000 dali. Gjafir aðals-
mannanna og prinsanna fóru að
likindum fram úr þvi.
En gthöfnin i dag verður vart
með þeim glæsibrag, þótt hún
vafalaust verði með pompi og
pragt og bergmáli af hinum forna
glæsileik, sem fyrr á öldum laðaði
vikinga og vestræna menn til
Austurlanda.
Hún hefst með þvi, að Vajira-
longkorn gengur til kapellu hins
fræga Wat Prakaoor-hofs
Emeralds Budda, þar sem hann
mun votta forfeðrum sinum virð-
ingu sina. Þar liggur aska átta
fyrrverandi konunga Chakriætt-
arinnar.
Siðan mun hann bjóða munkum
mat i hallargarðinum, sem siður
er i Thailandi þeirra, sem vilja
láta gott af sér leiða. Og eftir það
hefst ein keðja af' seremónium,
undarfari aðalathafnarinnar.