Vísir - 26.02.1973, Síða 6

6
Vlsir. Mánudagur 26. febr. 1973.
VÍSIR
Útgéfandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Siöumúla 14. Simi ^6611 (7 iinur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuði innanlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakiö.
Blaðaprent hf.
Þriðja og síðasta....
Þetta ár verður örlagaár núverandi rikis-
stjórnar. Á þessu ári kemur að þvi, að útilokað
verði að velta vandamálunum lengur á undan sér
og rikisstjórnin neyðist til að horfast i augu við
raunveruleikann. Það er þriðja stigið i ferli nú-
verandi rikisstjórnar.
Fyrsta stigið var siðari hluti ársins 1971, þegar
nýja stjórnin hélt veizluna miklu eftir valdatöku
sina. Fráfarandi stjórn hafði haft þá áráttu að
safna i sjóði til mögru áranna. Þessum sjóðum
var eytt i stundaræði hins nýrika manns.
Árið 1972 var annað stigið i ferli rikisstjórnar-
innar. Hún hélt áfram að lifa hátt, en i þetta sinn
ekki með þvi að nota handbært fé, heldur með þvi
að safna skuldum og vandamálum. Slikt er oft
hægt að gera um nokkurt skeið, áður en snaran
herðist að hálsinum.
Nú er svo komið að þriðja timabilinu. Það er
komið að þvi, að ekki er lengur hægt að hlaða
vandamálunum upp. Rikisstjórnin kemst senn
ekki hjá þvi að horfast i augu við kaldan raun-
veruleikann. Hinu dýra ævintýri er lokið.
Reikningarnir eru farnir að streyma inn.
Rikisstjórnin er ekki búin að bita úr nálinni,
þrátt fyrir þrjár gengislækkanir á hálfu öðru ári.
Fleiri slikar eru framundan, þvi að hagkerfi og
verðkerfi þjóðarbúsins hafa skekkzt verulega. Á
þessu ári verður verðbólgan meiri en nokkru
sinni fyrr. Eitt spor i þeim Hrunadansi verður
stigið um mánaðamótin, þegar laun hækka um
12-14%. Og sú hækkun verður launþegum
skammgóður vermir.
Mjög hefur þrengt að atvinnulifinu, þrátt fyrir
gengislækkanirnar. Verðbólgan hefur séð um að
éta þær jafnóðum upp. Launþegar eru ekki held-
ur sælir með sinn hag. Þeim finnst verðbólgan
hafa gert meira en að taka af þeim þær krónu-
hækkanir, sem orðið hafa á launum.
Skýringin á þvi, að bæði launþegar og atvinnu-
vegir eru samtimis illa settir, þótt alls staðar sé
nóg að gera, er auðvitað sú, að rikisvaldið hefur
ginið yfir langtum stærri bita þjóðarkökunnar en
áður hefur verið venja. í rikissjóð renna nú um
30% af þjóðartekjunum i stað 20-22% á tima við-
reisnarstjórnarinnar. Þessar tekjur eru auðvitað
teknar frá atvinnuvegum og launþegum.
Þegar fjárlög eru tvöfölduð á tveimur árum,
hlýtur það að verka eins og sprengjuárás á gjald-
miðilinn. Hann hlýtur að hriðfalla i verði. Og það
er einmitt það, sem er að gerast um þessar
mundir. Þrátt fyrir nýafstaðna gengislækkun, þá
þriðju i röðinni á skömmum tima, er raunvirði
krónunnar minna en gengisskráningin segir.
Marga ráðamenn er farið að svima i Hruna-
dansinum. Sumir þingmenn stjórnarinnar hafa
hlaupið út undan sér og neitað að styðja mál
hennar. Hún hefur ekki lengur fyllilega starfhæf-
an meirihluta á alþingi. Ráðherrarnir eru farnir
að bera ágreining sinn á torg. Meirihluti þeirra er
nú önnum kafinn við að hugleiða, hvenær bezt sé
að stökkva af stjórnarvagninum. Hin pólitiska
ringulreið fer vaxandi mánuð fyrir mánuð.
Sjálft strandið, hástig þriðja og siðasta timabils
rikisstjórnarinnar, er framundan i byrjun næsta
vetrar. Þá fær þjóðin væntanlega tækifæri til að
taka bú rikisstjórnarinnar til gjaldþrotaskipta.
UPPSPRETTUUND
ÚTLENDRA FRÉTTA
„Ritskoðun, ofsóknir á
hendur fréttamönnum og
sístækkandi leyndardóms-
hula gerðu öflun frétta og
flutning þeirra erfiðari árið
1972, helduren nokkru sinni
siðan á árum heims-
styrjaldarinnar síðari,"
sagði Wes Gallagher, for-
seti Associated Press
fréttastofunnar, núna á
fimmtudaginn.
„Strangt eftirlit bandarlskra
stjórnvalda meö fréttum frá ýms-
um stööum, fylgt á eftir meö
árásum á fjölmiðla, bergmálaði
svo aftur erlendis i ritskoðun
ýmissa erlendra ríkja,” hélt hann
manna sinna fyrir dómstólunum.
Og hann vakti athygli á ströngum
ritskoðunaraðgerðum, sem her-
foringjastjórnir Brazilíu, Perú og
Argentínu hefðu gripið til.
„Chile, sem i orði kveðnu
hreykir sér af prentfrelsi, klippti
úr handritum fréttaritara suma
kafla, og hótaði stundum vægum
refsingum þeim, sem skrifuðu um
staðreyndir, er stjórnvöldum
þótti óþægilegar,” sagöi hann.
Gallagher sagöi, að það væri
einnig tilhneyging til „fyrir-
byggjandi ritskoðunar” á
Filippseyjum, \,,og Egyptaland
fylgist nákvæmlega meö öllum
útsendum fréttaskeytum, án þess
þó að fikta nokkuð viö að breyta
þeim.”
„Arið '72 var annað árið I röð,
sem þykir likleg til þess að vera valin
fréttamynd ársins 1972. — Litil stúlka á
flótta undan ógnum napalmsprengju.
áfram i árskýrslu, sem hann flutti
þeim, er standa að hinni kunnu
fréttastofu AP.
„Þrjú þessara ritskoðunarrikja
stóðu I nánum tengslum við
Bandarikin — Suður-Vietnam,
Suður-Kórea og Filippseyjar.
En Suður-Amerika fékk lika á sig
meiri og meiri blæ af eftirliti ein-
ræðisstjórna með aukinni ritskoð-
un og meiri leyndardómshulu.”
Gallagher sagði, að i Banda-
rikjunum hefði komið þrýstingur
á fjölmiðla frá „rikisstjórninni,
stjórnmálamönnum, sjálfskipuð-
um varöseppum og einstökum
fréttaskýrendum, sem vildu
hindra sjálfsgagnrýni fööur-
landsvina.”
„A einn hátt eða annan,” sagði
hann, „hlaut gnýrinn að grafa
undan trausti almennings til fjöl-
miðlanna.”
Orð þessa æösta manns banda-
risku fréttastofunnar bergmála
vonbrigði blaöamanna i Vestur-
heimi með ört stækkandi þagnar-
múr opinberra aöila þar vestra.
Og lýsa á sinn hátt vel við hvaða
erfiðleika fréttamenn telja sig
helzt eiga við aö striða i starfi
sinu við að fræða almenna borg-
ara um það, sem er að gerast i
kringum þá og innan um þá
sjálfa. — Nokkrar greinar hafa
birzt i blöðum vestanhafs, þar
sem látin hefur verið i ljós
óánægja meö þá stefnu, sem tekin
hefur verið gegn þeim, er vinna
við þessi upplýsingastörf. En
mestan part hefur það enn sem
komið er, verið eins og muldur i
barminn. — Ræða forseta AP um
yfirlitá störfum fréttastofunnar á
undanliönu ári, vekur jafnan
nokkra athygli, og þá ekki siður
að þessu sinni.
í upphafi ræðu sinnar benti
Gallagher á úrskurði hæstarétt-
ar, sem á siöastliönu ári hafnaöi
þeirri túlkun á stjórnarskránni,
sem gerði ráð fyrir, aö frétta-
menn væru ekki skyldugir til þess
að ljósta uppi nöfnum heimildar-
þar sem AP var meinað að hafa
fréttaritara i Irak,” sagði hann.
„Og Andrew Torchia, fréttamað-
ur okkar i Nairobi i Kenýa, var
hnepptur i herfangelsi i Uganda,
meðan hann var að viða að sér
upplýsingum fyrir grein.”
„Það var engin ritskoðun i
Vietnam, en ferðir fréttamanna
um landið voru takmarkaðar æ
meir, eftir þvi sem að dró úr
þátttöku Bandarikjamanna i
styrjöldinni,” sagði Gallagher.
„Ög þeir timar komu, t.d. þegar
sprengjuárásirnar voru hertar
yfir Norður-Vietnam, að þær upp-
lýsingar voru kallaðar hernaðar-
leyndarmál, sem höfðu daglega
verið veittar áður.”
En Gallagher taldi AP hafa
skilað drjúgu ársverki, þrátt fyrir
þessi vandkvæði. „Þetta var ár
stórtiðinda margra. Kosningarn-
ar i Bandarikjunum, heimsókn
Nixons til Kina, Vietnam-samn-
ingarnir, fjöldamorö israelsku
iþróttamannanna á Olimpiu-
leikunum, siöasta Apollo-ferðin
til tunglsins og tilræðið við Wall-
ace.
„Hvorki i Suöur-Ameriku né
annars staöar,’ fullyrti Gallagher,
„lét AP tugast undan ritskoðun,
heldur hélt áfram að flytja fréttir
af atburðum og skýra hlutlaust
frá atvikum og skoöunum. Þótt
hinsvegar tilraunir stjórnvalda til
afskipta af fjölmiðlum hafi gert
fréttamönnunum erfitt fyrir við
að nálgast heimildir og afla upp-
lýsinga.”
„En einmitt þessi ritskoöun i
ýmsum heimshlutum,” hélt hann
áfram, „hvatti fjölmiðla til þess
að komast á bak við múra hins
opinbera og örfaði rannsóknar-
blaðamennskuna.”
Sem sérstök dæmi um afrek
fréttamanna tiltók Gallagher ferð
Peter Arnetts, fréttamanns, til
Hanoi til þess að eiga viðtöl við
bandariska striðsfanga, skýrslu
fréttamannahópsins, sem i
Washington gróf upp tengsl inn-
llllllllllll
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
brotsins i Watergatebygginguna
við nefnd þeirra, sem unnu að
endurkjöri forsetans, og afhjúpun
Jean Hellers á rikisstyrktum til-
raunum með syphilissýkta svert-
ingja, sem leitt höfðu til fjölda
dauðsfalla.
Gallagher sagöi, að fréttir AP
frá forsetaframboðinu og kosn-
ingunum heföu reynzt skjótari og
nákvæmari en nokkru sinni fyrr.
Þeim var öllum safnað að einum
og sama brunninum i skrifstofun-
um i Washington, áður en þær
voru sendar út, og hlauzt af þeirri
nýbreytni gleggri yfirsýn yfir það
sem var að gerast og veitti mögu-
leika til þess að skýra betur fyrir
lesendum áhrifin. Notkun full-
komnari tölva.heldur en AP hefur
hingað til haft yfir að ráða, veitti
móttökurum um heim allan ná-.
kvæma ■ skýrslu um atkvæða
greiðsluria og talninguna — nán-
ast skekkjulausa, sem engan
hefði dreymt um, að væri hægt,
meðan notuð var gamla hand
aflsaðferðin.
Ljósmyndir myndatökumanna
AP, eins og þeirra Horst Faas og
Michel Laurent, af opinberri
byssustingaaftökunni iBangladest
unnu til Pulitzerverðlaunanna, en
það eru sjöttu Pulitzerverðlaunin,
sem fallið hafa i hlut AP-frétta-
manna á siöustu átta árum. —
Pulitzerverðlaunin eru banda-
riskum fréttamönnum það, sem
Nóbelsverðlaunin eru skáldum og
rithöfundum.
Gallagher taldi liklegt, að valin
yrði sem „fréttamynd ársins
1972” myndin, sem Nick Ut frá
AP tók af klæðalausri Vietnam-
stúlku á hlaupum eftir, þjóðvegi
undan eldtungum napalm —-
sprengju, sem i misgáningi hafði
verið varpað á heimili hennar.
Arið 1972 var sérstakur próf-
steinn iþróttafréttum Associated
Press. Bæði var þetta Olympiuár,
og svo fóru baseballleikmenn i
verkfall — þjóðhetjur Banda-
rikjamanna. Útsendingar
iþróttafrétta spönnuðu þetta árið
allar 24 stundir sólarhringsins i
stað aðeins fjórar klukkustundir
áður.
Þeim, sem kaupa fréttaskeyti
frá AP, fjölgaði til mikilla muna á
árinu, sagði i skýrslu Gallaghers,
en um leið fullkomnaði fréttastof-
an svo útsendingartækni sina, að
hún gat fækkað útsendingarskrif-
stofum sinum um 150. Gerðu
gerfihnettir þar ekki litið strik i
reikninginn.
(advance) new york—annual report 2
«in one form or another.s* he sal«
#'«rther the public«s falth ln the mei
art the supreme courtsts dec
var>ce) ne •4'*nts to wlthhold s
1130«mt thursday, feb. 22)
advance) new york—annual report t
oensorshlp efforts ln many carts of
ÖVancwi" aÍL Lne more necessary to
9auV ne* v ne"s enterPrise and In
t£>me9 »0*^ "HvJSX'.S
’lcí’.J*e rJ* 0eca.. * °rter
Part/
fr.ePorfe“;7-»enf
hoUr
p°nU*n° thé\.
wlre h r*r
*Or °<> they r°br*/fSe°et *■ Jn9 w'ftut95(
ServVBr°ces n°°rs fo P tave ' a°
?í-te ,ro1C6S-
'‘•feee° Vn'’ðon fo "C*
a 'o f0Setter s',an°íat 0,Jonann ín
'eti &£%;
rJa°; WnV‘a»ner , '
,nc*r Po**tio*! 1970
>ne
the
er
Öu