Vísir - 22.03.1973, Síða 6

6
Vlsir. Fimmtudagur 22. marz. 197a.
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
-Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 32. Slmi 86611
Ritstjórn: Síöumúla 14. Simi 86611 (7 llnur)
Askriftargjald kr. 300 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 18.00 eintakiö.
Blaöaprent hf.
Þeir íhuga áhœttuna
Flestir kunnugir hafa upp á siðkastið spáð þvi,
að rikisstjórnin muni sitja til haustsins. Vanda
efnahagsmálanna hefur verið ýtt fram til þess
tima og nýir kjarasamningar eru ekki á dagskrá
fyrr en á öndverðum vetri.
En nú hafa skjótt skipazt veður i lofti. Tveir af
þremur stjórnarflokkunum ihuga nú i alvöru,
hvort ekki sé rétt að rjúfa þing þegar á þessu vori
og efna til kosninga fyrir mitt ár.
Ráðherrum þessara flokka finnst ekki girnilegt
að fá nýjar kosningar i haust. Þá verður efna-
hagsvandinn orðinn ljósari en nú og rýrnun lifs-
kjaranna orðin tilfinnanlegri.
Þeim dylst ekki, að litið verður á stjórnarslit og
nýjar kosningar i haust sem gjaldþrot rikis-
stjórnarinnar og verðugan endi á einstakri hrak-
fallabraut hennar.
Hugmynd ráðherranna er sú að bjarga sér út úr
vandanum með þvi að flýta kosningunum. Þeir
ætla þá að kenna Hannibalistum um vandræði
rikisstjórnarinnar og hvitþvo sjálfa sig um leið.
Þeir velta þvi fyrir sér, hvort ekki sé hægt að
segja, að ágreiningurinn og hrakföllin sýni, að
ekki sé hægt að vinna með Hannibalistum, — og
þess vegna verði hinir sönnu vinstrimenn að fá
nýtt umboð til að gera það, sem núverandi stjórn
ætlaði að gera en gerði ekki.
Ef af þessu verður, munu þeir ávarpa kjósend-
ur og segja: Hannibal er óviðráðanlegur.
Ósamkomulagið i rikisstjórninni er honum að
kenna. Hann hleypst undan framkvæmd mál-
efnasamnings okkar. Nú viljum við tveir einir,
Framsóknarflokkur og Alþýðubandalag, fá um-
boð til að stjórna án Hannibals.
Mikil áhætta felst i þessu. Það verður erfitt að
leyna þvi, hve djúpstæður ágreiningur hefur
verið milli Framsóknarflokksins og Alþýðu-
bandalagsins i rikisstjórninni. Þessa áhættu eru
ráðherrar flokkanna nú að meta.
Hætt er við, að almenningur taki eftir þvi, að
flokkarnir tveir hafa verið mjög á öndverðum
meiði i varnarmálunum og i meðferð landhelgis-
málsins. A báðum þessum sviðum hefur Einar
Ágústsson orðið að verjast, gegn Magnúsi
Kjartanssyni i varnarmálunum og gegn Lúðvik
Jósepssyni i landhelgismálinu.
Það er lika ósköp hætt við, að almenningur liti
jafnt á kosningar i vor og haust sem gjaldþrot
rikisstjórnarinnar i heild og eigi erfitt með að
kyngja þeirri fullyrðingu, að óstjórnin sé Hanni-
bal einum að kenna.
En af tvennu illu verður að velja annan kostinn.
Svigrúm ráðherranna er orðið ákaflega tak-
markað. Rikisstjórnin hefur misst tökin á fram-
kvæmdavaldinu og lætur reka undan vindi. Með
sliku áframhaldi stefnir stjórnarfleyið i öruggt
strand á komandi hausti.
Það er þvi dálitil freisting fyrir ráðherrana að
láta nú kylfu ráða kasti. Þeir hafi engu að tapa og
hafa jafnframt veika von um að geta blekkt ein-
hverja kjósendur á Hannibalsgrýlunni.
Vonin er sterkari hjá ráðherrum Alþýðubanda-
lagsins. Þeir hafa að undanförnu skotið sér undan
ábyrgð á óvinsælustu gerðum stjórnarinnar. Og
þeir vita, að kjósendur munu fyrst og fremst
kenna forustuflokki stjórnarinnar, Framsóknar-
flokknum, um ófarir hennar. Þeir telja sig geta
sloppið, þótt Framsóknarflokkurinn biði fylgis-
hrun.
Fróðlegt verður að fylgjast með framvindu
þessa máls á næstu vikum.
Félagar í UDA viggiröa Ibúöarhverfi sitt, eins og gripiö var til, þegar hryöjuverkaaidan var sem mest.
eldi leiðir
af sér ofbeldi
og meira ofbeldi
Deilurnar á Norður--
írlandi siðustu fjögur
árin hafa verið eins og
einn allsherjar vita-
hringur. Fáir aðrir hafa
fundið það jafnáþreifan-
lega og ibúar þessa
brezka landshluta, að
ofbeldi leiðir aðeins af
sér enn meira ofbeldi.
Þegar hinn ólöglegi írski lýö-
veldisher (IRA) byrjaöi aö skjóta
niöur fólk og sprengja i loft upp
byggingar, var þaö að hluta til
gert í þvi skyni að vernda
kaþólsku fátækrahverfin i Belfast
og Londonderry gegn ofsóknum
meirihlutans — mótmælenda.
Hermdarverkaaldan, sem var
svar IRA viö þvi, aö undanþágu-
lögin voru innleidd 1971, kom svo
aftur mótmælendum tií þess að
mynda varnarsamtök óbreyttra
borgara i sinum hverfum. Smám
saman runnu svo þessi samtök
saman i stærri fylkingar.
Nokkrar þeirra halda sér i aðal-
atriöum innan viö ramma lag-
anna, en aðrar eru hreint og beint
hermdarverkahópar, sem vinna
sömu óþverraverkin og hinn rót-
tækari vængur IRA.
Stærstur og áhrifamestur
þessara flokka er UDA, varnar-
samtök ULSTER. Hann er sagöur
hafa 53.000 félaga innan sinna vé-
banda, og þar af um 20.000 I
höfuðborginni, Belfast. UDA--
félagar setja sinn svip á götulífið i
ibúðarhverfum mótmælenda,
iklæddir grænum hermanna-
jökkum meö marglitu merki á
erminni.
Aöalmarkmið UDA er að
endurreisa þingiö á Norður--
Irlandi — og þaö meö valdi, ef
þörf krefur — eftir aö það var
leyst upp fyrir sléttu ári, þegar
brezka stjórnin tók yfir land-
stjórnina. En i augum kaþólskra
var þingið á hinn bóginn
þýðingarmesta verkfæriö i
höndum mótmælenda til þess að
kúga kaþólska minnihlutann og
halda honum niðri.
En auk endurreisnar þingsins
krefst UDA, aö Bretar gangi
harðar fram við að uppræta IRA.
,,Það er engin ástæða til þess aö
neita þvi, að við eigum vopn til i
fórum okkar”, segir blaöafulltrúi
UDA i vesturhluta Belfast.
Tommv Little heitir hann. ..Við
erum við öllu búnir, en viljum þó
helzt ná settu marki með frið-
samlegum hætti”.
UDA er skipulagt i smá-
deildum, likt ög herir eru byggðir
upp, og með einni miðstjórn.
Þýðingarmesta verkefni UDA er
að verja borgarhverfi mótmæl-
enda fyrir hermdarárásum irska
lýðveldishersins. Þar aö auki eru
þeir byrjaðir að skipuleggja rétt
og slétt lögreglustarf i fbúðar-
hverfum sinum. Fólkið tilkynnir
þeim um þjófnaði og innbrot og
önnur afbrot, og UDA reynir að
finna þýfið og koma þvi til réttra
eigenda aftur.
„Margir afbrotaunglingar hafa
verið skyldaðir til þess að gefa sig
fram reglulega við aðalstöðvar
UDA á Shankill-vegi”, upplýsir
Little blaðafulltrúi.
Og að lokinni uppbyggingu hers
og lögreglu hefur UDA snúið sér
siðustu mánuðina meira að
stjórnmálalifinu. Þótt hreyfingin
vinni að endurreisn. þingsins, er
hún litið ginnkeypt fyrir óðals-
eigendunum og heldri stéttinni,
Williani Craig: óánægður með
„hvitu bókina”.
sem lengst af hafa verið fulltrúar
mótmælenda á þinginu. Félagar
UDA ko'ma úr röðum fátækra
verkamanna flestir, og krefjast
þeir þess, að fulltrúarnir á
þinginu veröi framvegis menn úr
þeirra röðum, sem þekki lifið i
fátækrahverfunum og geti komið
fram sem talsmenn ibúanna þar.
En UDA er andsnúið allri sam-
vinnu milli leiðtoga verkamanna,
sem eru mótmælendatrúar, og
leiðtoga kaþólskra verkamanna,
meðan hinir siðarnefndu berjast
fyrir sameiningu Norður-írlands
og Irska lýðveldisins i suðri.
Það hefur þvi vakið óróa og
óánægju, að aðaltalsmaður rót-
tækra mótmælenda, William
Craig, hefur átt viðræður við
kaþólska stjórnmálamenn og
jafnvel látið á sér skilja, að hann
telji sameiningu geta komið til
greina einhvern tima I fram-
tiðinni.
Margir framámenn i UDA
gruna þennan fyrrverandi innan-
rikismálaráðherra un» að leika
þarna sólóhlutverk til þess að
styrkja sjálfan sig i sessi. En
UDA og önnur samtök róttækra
mótmælenda þarfnast pólitiskrar
reynslu Craigs, ef þeir ætla að
gera alvöru úr áætlunum sinum
um aö stofna eiginn stjórnmála-
flokk. Það hefur lengi verið á
prjónunum, og innan forysíu
UDA er gert ráð fyrir, að flokks-
stofnunin verði einhvern tima á
næstu tveim eða þrem mánuðum.
Tommy Little, blaðafulltrúi,
upplýsti fréttamenn um þann
ásetning manna, sem bollaleggja
flokksmyndunina, að flokkurinn
muni ekki reyna að taka sér
stjórn landsins i hendur, heldur
koma fram sem aðili, er knýja
mundi á hverja þá rikisstjórn,
llllllllllll
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
sem i framtiðinni stjórnaði
landinu.
Þetta var að visu áöur en
brezka stjórnin lagði fram „hvitu
bókina” — siðustu áætlun brezka
þingsins og rikisstjórnarinnar til
lausnar deilunni á N.-trlandi.
Eftir að hún kom fram núna i vik-
unni, hefur flokksstofnunin
þokazt ögn I bakgrunninn, meöan
menn hafa melt þennan nýja boð-
skap.
t „hvitu bókinni”, sem er frum-
varp aö nýjum lögum um
framtiðarskipan mála á Norður--
trlandi, er gert ráð fyrir, aö N--
trland verði áfram hluti af
Stóra-Bretlandi — sem er i sam-
ræmi við vilja mótmælenda, eins
og fram kom i þjóðaratkvæða-
greiðslunni á dögunum.
Kaþólskir voru við þessu búnir,
og þessi vonbrigði koma þeim
ekki á óvart. En hitt þykir þeim
þó sjálfsagt sárara, að ekki er þar
gert ráð fyrir sérstöku sam-
starfsráði um stjórn N-lrlands,
þar sem ætti einnig sæti fulltrúi
trska lýðveldisins, en um það
höfðu þeir þó alið með sér
nokkrar vonir.
Þótt mótmælendur sjái sinn
vilja þarna rætast, og eins I hinu,
að endurreisa skal þingið á
N.-lrlandi, þá eru þeir siður en
svo fullkomlega ánægðir með
„hvitu bókina”. t fyrsta lagi gerir
hún ráð fyrir, að þingið komiö
ekki til með að hafa löggjafar-
vald. Og i öðru lagi gerir „hvita
bókin” ráð fyrir, að kaþólskir fái
aukin áhrif bæði á þinginu, þar
sem þeir muni fá fulltrúa miðað
við hiutföll þeirra, og eins muni
þeim gefinn kostur á að eiga
fulltrúa i stjórnarnefndum.
Þetta siðarnefnda hefur komið
kaþólskum til þess að segja, að
„hvita bókin” sé greinilega
heiðarleg tilraun til þess að bæta
úr ástandinu.
A meðan segja róttækir mót-
mælendur eins og Craig, að
„hvita bókin” tini til alla verstu
kostina. „Þetta getur aldrei leitt
til lausnar, og Vanguard-
hreyfingin mun gera allt, sem i
hennar valdi stendur, til þess að
aftra þvi, að þessu verði hrundið i
framkvæmd,” sagði William
Craig.