Tíminn - 06.01.1966, Blaðsíða 3

3
FIMMTUDAGUR 6. janúar 1966
TÍMINN
Satchmo og trompetinn
Sú var tíð, að jazzinn var
nefndur „músík ungra manna.“
Þó er sú raunin, að trompet-
leikari, sem nýlega hélt upp
á 65 ára afmæli sitt, er enn
í dag óumdeilanlegur konung-
ur jazzins eftjr hálfrar aldar
tónlistarstarf. Og trompetleik
arinn er enginn annar en hinn
óviðjafnanlegi Louis Arm-
strong. en hann og jazzjnn
fylgdust að í uppvextinum eftir
aldamó'tin í þeirri litríku hafn-
arborg New Orleans. Og jazz
inn og Armstrong flugu á
vængjum frægðarinnar frá
þessarj borg út um gervallt
landið og allan heim. Fáir
Bandaríkjamenn eru kunnari
út um heiminn en þessi sendi
herra tónlistarinnar, sem ferð
azt hefur um lönd í öllum álf
um auk þess sem hljómplötur
hans eru dýrgripir í höndum
milljóna aðdáenda af flestum
þjóðernum, en engin þó á við
plötuna með „Hello, Dolly!"
sem rann út í einnar og hálfrar
milljónar upplagi á röskum
tveim mánuðum.
Þótt Armstrong sé kominn á
þennan aldur, virðist hann enn
hafa óskert lífsíjör og hæfi-
AR TÚNLISTARSTARF
LOUIS ARMSTRONG
leika til að heilla áheyrendur
sína. Hið hlýlega og opinskáa
viðmót hans spaugsemin og
skarplegar og alþýðlegar
athugasemdir hans uim músík
ina og mannlífið almennt afla
honum sífellt vinsælda meðal
fólks af öllum stigum hvar-
vetna.
Það vildi svo til, að hann
fæddist á þjóðhátíðardegi
Bandarikjanna aldamótaárið.
Faðir hans vann í verksmiðju,
an móðir hans var vinnukona.
Á bernskuárum Louis voru
meira en 100 negrahljómsveit
ir starfandi í ' borginni og
músíkin heyrðist um allt. Þegar
Louis var 11 ára, stofnaði hann
og þrír drengif aðrir kvartett,
og beir sungu jazzlög á götum
úti og þáðu að launum skild
inga frá þakklátum vegfarend
um. Fyrsta. hljóðfæri hans var
„gítar‘ búinn til úr vindla-
kassa, koparvír og gítarhálsinn
úr viðarbút. Sökum þess, hve
hann var broshýr og opin-
mynntur var hann ýmist kall-
aður ,,Dippermouth“ eða
,Satohelmouth", seinna stytt-
ist það í „Satch“ eða
,,Safchmo“‘ og enn í dag er
hann stoltur af því nafni.
Fyrstu músíkþjálfunina fékk
hann hjá hljóðfæraleikaranum
Bunk Jones sem kenndi honum
að spila á cornet eftir eyranu-
Drengurinn tileinkaði sér
smám saman eftir Jones vibra-
tostílinn og einnig það ein-
kennt að hika eða draga við
sig „beat“-ið á leik sínum
Sömuleiðis varð hann fyrir
þýðingarmiklum áhrifum frá
hinum kunna trompetleikara
Louis og islenzkir aðdáendur á
Nýleg mynd af Louis í hléi á hljómplötuupptöku.
Joe „King“ Oliver, sem veitti
Louis tilsögn í trompetleik og
hvatti hann til að læra að lesa
nótur. Lærisveinninn hljóp iðu
lega í skarðið fyrir lærimeist
ara sinn í skemmtihljómsveit '
borginni og erfði það sæfi 17
ára gamall er Oliver fluttist
til Chicago Satchmo varð
skjótt frægur í heimaborg
sinni og grennd, og ekki leið
á löngu unz Oliver bauð honum
sæti í hljómsveit sinni í Chi-
cago, sem hann þáði. Hann var
búinn að semja nokkur lög, og
innan tíða.r lék hann ásamt
01iver inn á fyrstu hljómplöt
urnar, sem nú eru orðnar æði
fágætar og mjög effirsóttar af
söfnurum. Chicago var þá tek
in við sem jazz-höfuðborg
Bandaríkjanna.
Armstrong tók ag sér starf i
New York 1924, hætti þó engu
við hróður sinn þar að því
sinni þegar. frá eru taldar
nokkrar langlífar hljómplötur,
sem hann var aðili að ásamt
blues-söngkonunni Bessie
Smith, hann sneri aftur til
Chicago árið eftir og hélt þar
áfram frægðargöngu sinni.
Hann lagði cornet á hilluna og
tók til við trompet, og ásamt
félögum sínum í „Hot Five“
lék hann inn á hverja plötuna
ef annarri varð aðdáunarefni
fjölda tónlistarmanna, hvítra
og blakkra, hafði sérstæð á-
hrifa á þá með hljóðfæraleik
sínum og einstæðum söngmáta.
Aðrir ágætir trompetleikarar
og söngvaraf sáu vart sólina
fyrir Satohmo. Allir hrifust af
því hvernig hann fór að því
a® .,impróvísera“, slíkt og
annað eins hafði ekki heyrzt
eða sézt fyrr, þetta var stór-
merkilegur kafli í þróunarsögu
jazzins. upp af bv* spratt hinn
nýi jazz eftirstríðsáranna, þaj
Framhaid a bis 12
R eykjavíkurflugvelll.
ENN í FULLU FJÖRI
EFTIR HALFRAR ALD-
„Takmörkuð áhrif".
Alþýðublaðið er heldur aum-
legt upplits í gær og augsýni-
lega milli steins og sleggju eft
ir haftastyrkingu ríkisstjórnar
innar um áramótin. Blaðið
kveinkar sér við að mæla Þess
ari illkyniu.ðu inngiöf bót upp
í opið geðið á öllum þeim, sem
höftin leggja i fjötra, en vill
þó þjóna sínum herra, ríkis-
stjórninni, og standa með
henni. Ferst blaðinu þetta
tvípóla hlutverk heldur óhönd
uglega að vonum í leiðara, sem
heitir ,,Mál málanna".
í þessari ritsmíð eru þessar
merkilegu málsgreinar:
„Seðlabankinn hefur með
samþykki ríkisstjórnarinnar
gert nokkrar ráðstafanir gegn
Þenslu.“ (Þar á blaðið við hækk
un okurvaxtanna og stóraukna
frystingu sparifjár og heldur
áfram): ,,Þær geta engum kom
ið á óvart og eru ráðstafanir,
sem hagspekingar hinna
frjálsu landa telja við eiga.
ÁHRIF ÞEIRRA HÉR Á
LANDI HAFA ÞÓ REYNZT
TAKMÖRKUÐ."
Uppgjöfin uppmáluð
Þarna er uppgjöfin og ráð-
leysið uppmálað. Ríkisstjórnin
finnur og veit, að þessar ráð-
stafanir, vaxtahöft og fjárfryst
ing, hafa ekki komið að haldi
hér til þess að stöðva verð-
bólguna. Það hefur reynslan
sýnt, eins og Alþýðublaðið iát
ar. Þarpa sannast, að sú við-
bára, að þetta sé gert til þess
að reyna að stoðva verðbólguna,
er því yfirvarp eitt. Stjórnin
veit, að þetta er haldlaust í Því
skyni, ef aðrar jákvæðar ráð
stafanir brestur. En tilgangur
inn er annar, og hann má ekki
segja opinberlega. Hann cr sá
að hefta framtak og uppbygg
ingu almcnnings í andinu en
tryggja íslenzkum sérgróða-
mönnum og erlendum móður-
skipu.m forgangsrétt að fram
kvæmdaaflinu í landinu, Sá
er tilgangurinn, og þetta veit
og finnur Alþýðublaðið, og það
játar, að ráðstafanirnar hafi
„reynzt takmarkaðar“ í baráttu
við verðbólgu, en réttlætir þær
hangandi hendi með því, að
. Þetta þyki sæmileg ráð i út-
; löndum! íslenzkir ráðamenn
j ættu þó að vita það, að ís-
Ilenzku efnahagslífi verður ekki
stjórnað eftir erlendum
formúlum þjóða, sem búa við
langþróaða uppbyggingu og at-
vini"’1' ' ‘**tt og sveifl-
'*t er atvinnulíf íslendinnr
uppbygging skammt á veg kom
in. Sé ekki tekið sérstakt til-
!! lit til þess, en stjórnað alvcg
eftir resepti langþróuðu land-
anna, er það för í fen. Aoferð
ir Þeirra landa geta ekki átt
hér við að öllu leyti. Flitt '•r
annað mál, að ýmislegt er
hægt að Iæra og hafa fftrdrerái
frá öðrum löndum, e.n æ-.fð
verður það að vera nseo a.íveg
sérstakri hliðsjón af isieezV.'.' n
aðstæðum. AÖ varpa fyvfr b.,rj
sjálfstæðri skynseivú og is-
lenzku mati á heiinaaðstæðu'n
en kasta allri áhyggju sinni á
herðar ..hagspekinga" ap.na;Tn
landa er ekki að stjéraa is
landi, heldur eitthvað arn?.ð.
En iátningu stiórnarblaðsin*
um haldleysi vaxtshafta og
lánakreppu gegn verðbólgn hér
á landi er gott ?.ð fá svcna
hreinlega, og þá i*m I?i® játe
Framhsid -x íils *2