Tíminn - 06.01.1966, Blaðsíða 8

FIMMTUDAGUR 6. janúar 1966
3
TÍMINN
m
1 MINNING
Vigdís Sí e-
mundsdól tir
Hrauni, fm
Olfusi
f. 23. des 1887. d. 5. okt. 1965.
Kveðja
Harmafregn ef einhver burt er kvaddur
hvort árla eða seint á vegi hann er staddur
511 við þurfum sömu spor að stíga
fyrir sigðum dauðans jarðnesk lífin hníga.
Svið af sviði eftir drottins dómi
dauðans armur grandar lífsins blómi
og að aftur vaxi í himins helgum löndum
huggun og náð veit oss í jarðar höndum.
Konu og bömum hörð eru hlutuð kjörin
er heggur þeirra forsjá dauðans hjörin
með þreki og dug hafa margar mæður staðið
og mildi drottins brúað dýpsta vaðið.
Með stóran bamahópinn eftir standa
með elju og þori leysa allan vanda
huga og hlúa að bæði hönd og hjarta
hverju barni lýsa veginn bjarta.
bns ana/i bíflv go Bijénnujj
Þú móðir jörð sem öllum lífið gefur
um aldaraðir fætt og klætt oss hefur
frá þeirri stund er lífsins drögum anda
leiðandi höndum felur þú þann vanda.
Hið veika líf að leiða og vísa veginn
vonar og heillasporín fengin dregin
steypa og móta vanda allt og vega
varðveita gullið, forðast sorans trega.
Þú góði guð sem lýsir oss leið um heiminn.
gerðir ei mun á háum eða lágum
gimsteina fannst þó grjóti þyrfti að ryðja
guðleg er forsjón þeim sem kunna að biðja.
Þakkir og óskir færðar frá oss öllum
að finnir gleði og Ijós í drottins höllum
að öll þín trú, sem okkur gafst til handa
efli og blessi þjóðar vorrar anda.
H.S.E.
Svava Jónsdóttir, Sandi
F. 22. nóv. 1910 — D. 22. júlí 1965.
Kveðja.
Þung em spor sem eftir götu ganga
grátin augu tómlát í húmið stara
dauðínn er harður og flestir honum til fanga
hans feigð er ótæmd Það sér ekki milli skara.
Þann tilgang ei skiljum er líf vort í blóma bærist
að bíður þar dauðinn með kulda í nálægð færist
því mannlífsins leið fær mannleg sál ekki skilíð
hver er munur á lífi og dauða, því örstutt er bilið.
Sárt bresta böndin, þá í blóma lífs ertu kvaddur
þú býst ekki við og enginn veit hvar hann er staddur
en þú trúaða sál, sem ert tilbúinn burt að ganga
í tilveru drottins, lifna þér blóm á vanga.
Guð lífið Þér gaf, og lífið hann tekur aftur
með líkn og bænum huggar hans mildi kraftar
þinn maka og böm hann leiðir á lífsins brautum
hans líkn og mildi bægir frá sorg og þrautum
Theódór Gunnlaugsson frá Bjarmalandi:
Veldur minkarækt óbætanlegu
tjóni á náttúru landsins ?
I fyrravetur og vor, þegar mest
var rætt um það á Alþingi, og
einnig í blöðum, hvort leyfa
bæri minkarækt hér aftur, voru að
vonum um það mjög skiptar skoð
anir. Ég fylgdist mjög með þessu
máli, og hafði gaman af, enda var
þar knálega kippt í frá báðum
endum. En nú brá svo undarlega
við, að ég gat ekki fallizt á öll
rök þeirra, sem mest unna fugla-
ríki landsins, sem ég þykist einn-
ig hafa ósviknar mætur á. Endir-
inn varð því sá, þegar ég fór að
hugleiða málið betur, að um mig
fór einhver bölvaður fiðringur,
svo undarlega líkur glímuskjálfta,
í gamla daga. Ég stóðst þvi ekki
mátið og hét að segja /nitt álit,
þegar tækifæri gæfist. Ég þóttist
meira að segja bera orurlítið skyn
á þetta, eftir býsna náin kynni
af bölvuðum villiminknum, sem
orðinn er — og verður héðan af
— íslenzkur begn. En tjl þess
að fara að öllu með gát, ætla
ég hér aðeins að birta helztu rök
þeirra, sem þá voru — og eru án
efa enn — á móti því, ag aftur
verði leyft minkaeldi hér.
Fyrstu og veigamestu ástæðuna
telja þeir, að með því að leyfa
minkaeldi aftur, yrði óbætanlegt
tjón unnið á náttúru landsins, því
alltaf sleppa minkar úr haldi.
Væri nú ekki hér villiminkur fyr-
ir — og sem enginn þarf að ætla
að takist að gjöreyða — þá væru
þessi rök ómótmælanleg, á sama
hátt og þau voru áður en því
óheilladýri var leyfð landganga.
Þessu tækifæri var að eilífu glatað
þá, af mönnum, sem því miður
ekki höfðu þekkingu á skaðsemi
hans, og skelltu við því skolleyr-
um, þótt þeir, sem hættuna sáu,
vöruðu alvarlega við henni. Við
erum nú þegar ofurseldir því
tjóni — þeirri sorglegu eyði-
leggingu, sem þessi dýr valda, og
ekk >arf að skýra eftir reynslu
síðustu áratuga. Þessi ástæða er
því ekki fyrir hendi, nema því
aðeins. að þeir minkar. sem inn
yrðu fluttir, verði enn meiri skað
valdar en þeir, sem fyrir eru og
hafi því yfirhöndina í lífsbarátt-
unni. En á það hefur enginn
minnzt. Þá er talið — eins og fyrr
greinir, að aldrei verði svo um bú
ið, að aliminkar sleppi ekki úr
haldi. Þetta er alveg rétt og verð-
ur aldrei séð fyrir því, þar sem
náttúruöflin hér eru ofjarlar
okkar í mörgum tilfellum, eins og
dæmin sanna. En á því sviði einn
ig horfir gjörólíkt við og áður
var. Nú eru langt um meiri mögu-
leikar að ná þeim minkum, er
sleppa úr eldi, með aðstoð hunda
og þeirra tækja, sem við höfum,
strax og verður vart við, að slík
óhöpp koma fyrir. En um það yrði
að vera ströng fyrirmæli, í lögum,
að minkahirðir tilkynni tafarlaust
til veiðistjóra, þegar slíkt kemur
fyrir. Fyrsta — eða fyrstu sólar-
hringa, eftir að minkar sleppa
úr girðingu, er sá tími, sem gefur
bezt-u tækifærin til að ná þeim.
Sá kostnaður, sem af því leiddi,
bæri að sjálfsögðu það minkabú,
sem fyrir óhappinu verður hverju
sinni.
Þegar minkar sluppu úr eldi
fyrstu árin, var þekking — og þar
af leiðandi framkvæmdir að nú
þeim, svo bágborin, að turðu
sætti. En skjóta má því hér inn
í, að sumir telja þó, að eyðing
villiminka geri lítið gagn. Stofn-
inn sé þegar búinn að ná „jafn-
vægi‘ í náttúrunni. Væri þetta
nú staðreynd, þá er hún rothögg
á þá skoðun, „að minkaeldi hér
mundi valda óbætanlegu tjóni á
náttúru landsins.“ Og til þess að
sýna með aðeins einu dæmi, hve
fráleitt þetta er, má spyrja:
Hvernig væri nú komið fuglalífi
í Mývatnssveit, ef ekkert hefði
verið gert til að eyða minknum
þar? Sú fuglaparadís, sem var við
Mývatn, fyrir 30-40 árum var
mér þá — og er enn — svo rík
í minni, að ég get ekki lýst þeim
kvíða, sem greip mig, er ég sann-
færðist — af eigin raun — um
eyðingarmátt minksins, þar sem
hann var látinn afskiptalaus af
mönnum. Síðar sá ég, hve ótrú-
lega mikið má hamla við þeirri
eyðingu ef hyggindi, vilji
og vandvirkni hjálpast að, og við
það létti mér mikið.
Þeir, sem hafa unnið að minka-
eyðingu í Mývatnssveit, og með
Laxá, í sjó út, eiga sannarlega
miklar þakkir skildar. En nú
sækir aftur að mér ískyggilegur
kvíði, í sambandi við þær aðgerð-
ir, sem þegar er byrjað á, og
stefna að stóriðnaði við Mývatn.
Öll þau uppleysanlegu úrgangs-
efni, er síðar munu setjast að í
vatninu, get ég ekki varizt að
hugsa til með vaxandi ótta, að
orðið geti fuglalífi — og þá einn-
ig silungum — hinn ófyrirsjáan-
legi bölvaldur. En — bless-
uð vonin brosir bara að þessu og
segir: „Vertu rólegur góði, þetta
er allt í lagi. Það hefur verið at-
hugað gaumgæfilega af vísinda-
mönnum, sem telja, að engin
hætta stafi af því. Þú hlýtur líka
að sjá, að þetta er enginn smá-
ræðis dónaskapur, að ætla nokkr-
um það verk, sem geti leitt til
þess, að slík Paradís fugla, á norð
urhveli jarðar, biði við það tjón.“
Þarna fór ég út af sporinu, sem
kallað er — enda viðkvæmt mál,
þegar töfraheimar Mývatnssveitar
birtast i huganum heiðir og sól-
gylltir.
Þá er því einnig haldið fram, að
með því að leyfa minkaeldi aldrei
aftur, þá gæti það gert gæfumun-
inn, að halda villiminknum í
skefjum. Að öðrum kosti
gæti hann orðið landplága. Nú
vitum við, að minkurinn er bú-
inn að leggja undir sig mesta hlut
ann af landinu. Og því má slá
föstu, að eftir nokkur ár er það
fullnumið af þeim ófögnuði, hvort
sem miinkaeldi verður leyft, eða
ekki. Og því má bæta við, að sá
stofn hefur alla möguleika á að
halda velli, þar sem hann er orð-
inn svo samhæfður lífsskilyrðun-
um hér, og tekur því við — á
á sama hátt og refurinn —
að byggja upp þá hluta landsins,
sem mennirnir yfirgefa. Og þeir
þurfa, að líkindum, engu að kvíða
því sjórinn og nágrenni hans
mun um ófyrirsjáanlega framtíð
luma á þeirri fæðu, sem báðum
nægir til framdráttar. En í inn-
byrðis átökum verður þó minkur-
inn að fóma lífi sinu fyrir tilveru
refsins.
Eins og nú horfir með út-
breiðslu og lífsafkomu íslenzka
minkastofnsins, og það tjón, sem
hann veldur á hinni lifandi nátt-
úru, get ég ekki séð — að vel
athuguðu máli, að minkaeldi valdi
þar nokkrum verulegum breyting-
um. Hitt finnst mér aftur á móti
sjálfsagt að fara að öllu með gát,
og forðast eins og heitan eldinn,
að ekki berist með honum hingað
til landsins enn verri skaðvaldur
en minkurinn sjálfur. Svo oft höf
um við brennt okkur á þeim
eldi, að honum ættum við sann-
arlega aldrei að gleyma.
Frá fjárhagslegu sjónarmiði
þekki ég aftur á móti það mikið
til loðdýraræktar, að ég vil engan
hvetja til þess, því þar verða oftast
fleiri mínusarnir en reiknað er
með, og sumir stórir. En það er
nú einu sinni svo, að mikið vill
meira. Og þeir, em peningaráð
hafa, eru sumir fúsir til að reyna
allan skrattann. Og það verð ég
að viðurkenna, að er að minu
skapi, ef — nægileg biðlund og
fyrirhyggja fá að halda um taum-
ana. En kappið hefur því miður
oft komið þeim systrunum báðum
undir og bundið röggsamlega, en
síðar haldið leiðar sinnar, háreist
og hnakkakert. Svo illa tókst til,
er minkurinn fékk landvistarleyf-
ið forðum.
Nóvember 1965,
Minning:
Daníel Bene-
diktsson
F. 1889 — D. 1965.
Þú hafði lengi átök átt
við æstan sjó,
og þar hefir orðið þungt á metum
Þrekið nóg,
en þó mun eflaust sigursælust
sálar-ró.
Og þar mun hafa horfzf. í augu
hetju-ró
við ísihafs kaldan, ógnum þrungjnn
úthafs-sjó,
en aflið sterkast orðið það
sem innra bjó.
Og þú munt ennþá leita að landi
lífs á sjó.
og finna enn hinn mikla mátt
sem með þér bjó
og mun Þér lyfta himinhátt
í helgri ró.
María Biarnadóttir.
\
Þú góði guð sem lysir oss leið um heiminn
leitandi sálir þær senda þér bæn út í geimin’-
að þú alfaðir himna lýtir til okkar landa
að ljáir hamingju og farsæld okkur til handa
Þú móðir og kona kær, ert kvödd af þínum
kveðju og þakkir ég sendi úr huga mínum
að trú og traust veitist Þeim sem eftir bíða
og þig aftur að finna því tíminn er fljótur að líða.
H.S.E.