Vísir - 13.07.1974, Blaðsíða 2

2
Vísir. Laugardagur 13. júll 1974.
visiftsm:
Hvernig vildir þú helzt verja slik-
um góftviftrisdegi?
Gréta Sturludóttir, efnatæknir: —
Ég vildi fara eitthvaö út I náttúr-
una, t.d. hálendiö, og hafa það
gott. Ég hugsa nú, að eg hafi ekki
tækifæri til þess i sumar.
Kristjana Kristjánsdóttir, bara
húsmóöir: — Ætli það sé ekki
langbezt að sitja úti i sólinni og
láta sér liða vel?
Svandls Kristianssen, barnapia:
— Ég vildi t.d. fara i sundlaug-
arnar og synda og slappa af. ÞaL
geri ég reyndar stundum i góðu
veðri.
Ester Eygló Ingibergsdóttir, af-
greiðslustúlka: — Ég vildi fara
eitthvað út úr bænum, losna úr
bæjarrykinu og komast i sveita-
rykið.
Sigrún Þorgrimsdóttir, húsmóö-
ir: — Ég vildi verja honum úti i
náttúrunni. Það er gaman að vera
úti þar sem fallegt er landslag.
Elfn Astrfður Gunnarsdóttir,
nemandi: — Ég vildi sitja niðri
viö Tjörn og horfa á fuglana og
fólkiö eins og ég er að gera núna.

lengi viltu
biða eftir
fréttunum?
Mhu fá þurrheim til þin samdægurs? Eda' iltu biðd til
n;esta morguns? N'ÍSIR fl'tur frcttir dausins idarf
Eyddi tómstundum sínum í
Víetnam í að fínna lausn á
erfíðleikum íslendinga
— Rœtt við Gunnar Tómasson, hagfrœðing, sem starfar í Asíu-deild Alþjóða
gjaldeyrissjóðsins — Hefur fundið heildarlausn ó efnahagserfiðleikum íslenzku
þjóðarinnar
,,Á 1100 ára afmæþ ís-
landsbyggðar kann
maður að vona, að það
verði gæfa þjóðarinnar
að geta tekizt á hendur
timabundnar fórnir,
sem tryggt gætu betri
framtiðarveisæld lands-
manna.” Þannig komst
Gunnar Tómasson, hag-
fræðingur, að orði i
viðtali við Visi i gær.
Gunnar er starfandi hjá Asiu-
deild Alþjóða gjaldeyrissjóðsins
og hefur það verk með höndum
um þessar mundir, að veita
Suður-Vétnömum aðstoð veröb-
olguvanda þeirra og öðrum efna-
hagsörðugleikum.
,,I fristundum minum í vor
vann ég svo við að setja á blað
hugmyndir um lausn efnahags-
vandans hér heima og er ég nú að
leggja fram drög að heildarlausn
á vandanum I ritgerðarformi.
Birtist sú ritgerð væntanlega á
prenti innan tlðar,” sagöi Gunn-
ar.
,,Ég hef verið við störf I Saigon I
eitt ár og á eftir að vera þar
annaö ár til viðbótar,” sagði
Gunnar. ,,A meðan er ég meö
fjölskyldu mina I Bangkok og flýg
einu sinni I viku til Saigon. Þaö er
stutt flug. Aðeins klukkutlmi, en
snúningarnir á flugvöllunum geta
tekið annan eins tíma eða meiri
og gert þessi ferðalög þreytandi.”
Ferðalög hafa annars verið tíð
hjá Gunnari, siðan hann hóf störf
hjá Alþjóða gjaldeyrissjóðnum
árið 1966: Fyrstu árin var hann á
stöðugum ferðum á milli
Washington og Asiu, og hefur
hann nú heimsótt mikinn fjölda
Aslu-landa. Siðan var hann eitt og
hálft ár viö störf I Indónesiu á
vegum sjóðsins og þvi næst eitt ár
I Kambódiu.
„Alþjóða gjaldeyrissjóðurinn
er stofnun, sem veitir aðildarrikj-
um sinum fjárhagsfyrirgreiöslu
og tæknilega aðstoö, þegar þau
eiga við efnahagsvandræði að
etja,” útskýrir Gunnar. „Aðild aö
sjóðnum eiga um 125 riki eöa flest
riki heims nema kommúnistarik-
•in — aö yndanskildum Júgóslaviu
og Rúmeniu.”
Þaö er ekki ónýtt aö eiga aö
mann á borð við Gunnar, sem
hefur reynslu af verðbólgunni I
ýmsum myndum. Hann var ófá-
anlegur til að lfkja ástandinu á ís-
landi við eitthvað, sem hann
þekkti annars staðar frá úr starfi
sinu, en hann var tilbúinn til að
lýsa skoðun sinni á efnahags-
vandræðum þjóðarinnar:
„Viö eigum við mjög mikinn
efnahagsvanda að etja,” sagði
hann, „og verður ekki komizt hjá
mjög róttækum aðgerðum til að
vinna bug á vandanum.
Það er mikils virði, að góður
skilningur er á eðli þess vanda,
sem þjóðin býr nú við. Einnig
hverjar lausnir eru fyrir hendi, ef
vinnast á framtiðarárangur I
baráttunni gegn veröbólguvand-
anum.
I ritgerð minni horfi ég fyrst á
vandann frá fræðilegu sjónarmiði
og reyni að gera það á
aögengilegan hátt fyrir
almenning,” heldur Gunnar
áfram. „Eftir aö eöli vandans
hefur svo verið skilgreint, set ég
fram tillögur að heildarlausn á
vandanum, sem gripa inn á flest
svið hagkerfisins.
Oruggt má telja, að sigur
vinnst ekki á skömmum tima.
Þjóðin þarf að gera þaö upp við
sig, hvort hún vilji ná langvar-
andi árangri eða hvort gripa skuli
til bráðabirgðaúrræða.
„Langvarandi lausn á vandan-
um er til, og hana set ég fram 1
ritgerðinni. Vitaskuld geri ég mér
fulla grein fyrir þvi, að verðbólga
á íslandi er ekki eingöngu hag-
fræðilegs eðlis heldur
stjórnmálalegs — og félagslegs
eölis,” segðir Gunnar. „Það, sem
ég er að gera, er að benda á það,
svo að ekki fari á milli mála, að
hagfræðin á úrlausn á þessum
vanda. Siðan er það fyrir önnur
öfl i þjóðfélaginu að gera það upp
viö sig, hvort farið skuli eftir
þeim leiðum, sem til lausnar eru.
Ég set fram eina allsherjar-
lausn, sem byggist á algjörri
kerfisbreytingu.”
Og Gunnar heldur áfram:
„Efnahagsvandræðin hér eru
mjög mikil. Segja má, að ekki
veröur komizt hjá stórfelldri
timabundinni kjaraskerðingu. Þá
vaknar sú spurning, sem hver Is-
lendingur þarf að svara fyrir sig,
hvar séu hagsmundir þjóðarinn-
ar? Er einstaklingurinn tilbúinn
til þess, eftir þá miklu uppgripa-
tima, sem hér hafa verið og ' "
markazt hafa af óeölilegum flutn-
ingi fjármagns frá atvinnugrein-
ENN UM 45 MILLJÓNIRNAR
Vegna skrifa dagblaösins VIsis
um málskostnað i Laxárdeilu
þykir mér rétt að koma á fram-
færi:
t sáttargjörð I Laxárdeilu var
ákvæði þess efnis, að rikissjóður
greiöi deiluaðilum hæfilega fjár-
hæð vegna þess kostnaðar, sem
þeir hafa haft af málaferlum út af
deilunni.
Aðilar að sáttargjörðinni voru
m.a. Landeigendafélag Laxár og
Mývatns og islenzka rikið. Það
var þvi mál þessara aðila, hvað
Landeigendafélaginu yrði greitt
úr rikissjóði i málskostnað.
Mér var fullljóst, að málskostn-
aöarákvæðið i sáttargjörðinni gat
oröið nýtt þrætuepli. Hvað fólst I
orðunum „hæfileg fjárhæö”? Ég
taldi hvorki rikissjóð, Landeig-
endafélagið né mig vera dóm-
bæra aðila um, hvað væri hæfileg
málflutninslaun. Máliðværi þess-
um aðilum of skylt.
Málið.varðaði mig nú ekki held-
ur nema að nokkru leyti. Skrif-
stofa min haföi fengið greiðslur
frá Landeigendafélaginu smám
saman þau þrjú ár frá mai 1970 til
mai 1973, sem málaferlin stóöu
yfir. Avallt haföi verið fullt sam-
komulag um þær greiðslur. Nú
var aöeins sú spurning efur, hvaö
rikið skyldi greiða mikið. En þar
átti Landeigendafélagiö að fá
endurgreitt það fé, sem það hafði
greitt skrifstofu minni.
Af þessum ástæðum skrifaði ég
engan reikning, heldur fór þess á
leit viö gjaldskrárnefnd Lög-
mannafélags íslands sem hlut-
lausan og viðurkenndan úrskurð-
araðila, að hún gæfi álit sitt á þvl,
hvaö væri hæfileg málflutnings-
laun. Nefndinni voru afhent öll
tiltæk gögn, sem til stuðnings
gátu orðið um matið.
Niöurstaða nefndarinnar var,
aö um 5,3 millj. kr. væri hæfileg
fjárhæð. Þessu áliti nefndarinnar
var siöan framvisað f.h. Landeig-
endafélagsins til Fjármálaráðu-
neytis.
Jón Sigurðsson ráðuneytisstjóri
geröi allt að einu að tillögu sinni,
að aðeins 2,6 millj. kr. skyldu
greiddar þrátt fyrir úrskurð
gjaldskrárnefndar, en sú fjárhæð
haföi verið greidd Laxárvirkjun
þá þegar. Þessa ákvörðun tók
.ráðuneytisstjórinn, án þess að
kynna sér, hverjir sætu I gjald-
skrárnefnd, án þess að ræða við
þá menn, án þess að kynna sér,
eftir hvað reglum nefndin starf-
aði og án þess að kanna þau gögn
sem nefndin stuödist við.
Það er ranghermi dagblaösins
Visis, að ég vilji fá 45 millj. kr. i
málflutningslaun I Laxárdeilu.
Ég hef aldrei farið fram á, að
skrifstofa min fái annað en þaö,
sem hlutlaus úrskurðaraðili álit-
ur hæfilegt. Það er augljóst, að
hvorki ég né ráðuneytisstjórinn i
Fjármálaráðuneytinu erum dóm-
bærir um, hvað sé hæfileg fjár-
hæð. Sáttargjörðin lagði úrskurð-
arvaldið ekki I hendur ráðuneyt-
isins. Til ráðuneytisins hefi ég
aldrei framvisað öðru en áliti
gjaldskrárnefndarinnar um 5,3
millj. kr.
Laxárdeilan snerist um, hvort
reisa skyldi viö Laxá i S.-Þingeyj-
arsýslu 56,4 MW risavirkjun með
84 metra fallhæð og 14 kilómetra
löngu uppistöðulóni i Laxárdal,
sem hefði lagt byggðina 1 dalnum
undir vatn. Sú virkjun heföi, ef
smiðuð heföi verið, lagt i auðn lif-
riki Laxár og eyðilagt ána sem
Laxveiðiá. Dægurmiölun vatns I
virkjuninni hefði drepiö laxaseiði
og gróður i ánni og árstlðamiðlun
hefði sakir samsöfnunar Iskalds
leysingavatns i uppistöðulóninu
valdiö slikri lækfcun á hitastigi ár-
innar, að lax hefði gengiö seint
eða alls ekki i ána. Auk þess hef ðu
þar með verið eyðilagðir um 245
hektarar góðra uppeldisskilyrða
fyrir lax i Laxá ofan virkjana,
sem nú verða nýttir með laxa-
stiga. Til samanburðar skal getið
að nú eru um 75 hektarar uppeld-
isstöðva fyrir lax I Laxá neðan
virkjana við Brúar, en sá hluti ár-
innar er frægasta laxveiöisvæöi
landsins.
Gegn þessum virkjunarfram-
kvæmdum stóð baráttan linnu-
laust I þrjú ár. Margar matsgerð-
ir óvilhallra valinkunnra mats-
manna og sérfræðinga hafa nú
gengiö um, hversu mikil verö-
mæti voru i húfi I Laxárdeilu. A
grundvelli þessara matsgerða
hefur reiknazt til, að um 1500
millj. kr. hafi bjargazt meö mála-
ferlunum og þeirri sáttargjörð,
sem varð endir þeirra. Sam-
kvæmt gjaldskrá Lögmannafé-
lags Islands yrðu málflutnings-
laun, ef reiknuð væru stærðfræði-
lega eftir taxta gjaldskrárinnar
um 45 millj. kr.
Meö hliösjón af þvi mátti ráðu-
neytisstjóri Fjármálaráðuneytis-
ins vel una við 5,3 millj. kr. sem
greiöslu til Landeigendafélags
Laxár og Mývatns. En þegar
hann leggur til, að neitaö sé að
greiöa þá fjárhæð samkvæmt úr-
skuröi hlutlauss aðila, er ekki
annars von, en að honum þyki
hugmyndin um 45 millj. kr. vera
afkáraleg.
Nixon
liefur
ekki sagt
allan sann-
leikann
Lögmaður Laxárbœnda:
VIU 45 MIIUÓNIR í LAUN
— Ríkið býður honum 2.6 milliónii 1 ' , T
swngS?
setja mZJ&Z-r-s
árbœnda
_ Segir ráðoneytisstion
sem eert
hllilegii ,lá h£eir