Tíminn - 29.01.1966, Qupperneq 5

LAUGARDAGUR 29. janúar 1966
5
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur. Bankastræti 7 Af-
greiðslusími 12323 Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 95.00 á mán. innaniands — í
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Ihaldshjartað
f •imræSum um þjóðmálin undanfarin missiri hefur
þ tomið greinilega í ljós, hvert er hjarta íslenzka í-
haiusins, og hvaða öfl ráða viðhorfum og stefnu, þegar
til kastanna kemur. íhaldshjartað slær í raun og veru
aðeins fyrir illvígustu sérgróðasjónarmiðin og hikar
ekki við að fórna almennum hagsmunum og íslenzku
framtaki í framleiðslu og uppbyggingn fyrir þau.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur lengi auglýst sig sem
frjálslyndan einkaframtaksflokk er vilji styðja dugandi
menn til átaka, er hafa almenna og þjóðhagslega þýðingu
og er stundum reynt að láta líta svo út, sem þessi öfl
réðu flokknum. En begar flokkurinn þykist hafa nóg
svigrúm og standa báðum fótum í jötu. kemur hið rétta
andlit hans í Ijós, hinn rétti kjarni segir til sín. íhalds-
hjartað felur sig ekki lengur og herðir slátt sinn.
Síðustu árin hefur þetta komið æ betur í ljós. Ýmsir
framtakssamir atvinnurekendur í framleiðslu og upp-
bvggingu virtust áður ráða nokkru í flokknum, en eftir
að núverandi ríkisstjórn kom til valda, hafa þessi öfl
sífellt þokazt í skuggann í flokknum, og völdin í Sjálf-
stæðisflokknum hafa færzt meira í hendur þeirra manna,
er krefjast þess, að allt víki, fyrir harðsoðnustu sérgróða-
hyggju og hika jafnvel ekki lengur við að fórna íslenzku
framtaki fyrir erlendan stórrekstur í landinu, af því
að þeir halda, að það verði hremsigróðamönnum meiri
auðlind. Flokknum ráða nú í æ ríkari mæli þeir, sem
haldnir virðast ofsatrú á nauðsvn þess að fá útlendingum
í hendur atvinnurekstur í landinu og reyna að ala með
ýmsum ráðum minnimáttarkennd hjá mönnum og vantrú
á íslenzkt atvinnulíf og halda sífellt fram, að íslending-
um sé um megn að koma á fót nógu stórbrotnum at-
vinnurekstri. Og hér eru ekki orðin ein látin duga. Gerð-
ir fylgja þeim tcúlega. íslenzkum iðnaði os framleiðslu-
rekstri er íþyngt svo sem verða má með lánakreppu,
vaxtaokri og gegndarlausum tollum og sölusköttum.
Framsókn þeirra til roeiri framleiðni og hagræðingar
er haldið niðri með kverkatökum
Jafnframt þessu er svo leiðin greidd fyrir samstarf
íslenzkra hremsigróðamanna og erlendra stórrekstrar-
kónga í landinu. Fyrir þeim hagsmunum skulu víkja
hagsmunir þeirra blómlegu atvinnuvega', sem framtaks-
samir menn hafa byggt upp hér og þjóðin hefur lifað á
og bætt hag sinn jafnt og þétt. atvinnuvega sem nú
skortir helzt vinnuafl, réttlæti í lána- og vaxtamálum
og hömlur á óðadýrtíð íhaldshjartað slær ekki fyrir þá.
Vantrúarmennirnir á íslenzkt framtak, sem jafnframt
eru ofsatrúarmenn á hagnaðinn af undirlægjuþjónustu
við erlendan stórrekstur í landinu, hælast nú um í mál-
gögnum íhaldsins og þykjast. hafa komið ái sinni vel
fyrir borð. Hins vegar virðasj beir ætlast til þess, að
hinir íslenz'ku framtaksmenn, sem treyst hafa Sjálf-
stæðisflokknum til þessa, styðii hann áfram með ó-
mældum fjárframlögum til áróðurs og næringar þeirri
flokksvél, sem þannig leikur þá Þeir eiga að njóta' þeirr-
ar náðar að draga flokksvagn hinnar endurnýiuðu íhalds-
stefnu, sem nú sækir að gamalkunnu marki í hamförum
nýrrar og stórvirkrar sérgróðatækni.
TIIVGINN
Walter Lippmann ritar um alþjóðamái:
Vaxandi þéttbýfi skapar mestu
vandamálin í Bandaríkjunum
Þau verður erfitt að leysa samtímis styrjöldinni í Víetnam
tlIIN þráláta hneigð til þess
að heyja upp á nýtt orrustur
síðustu heimsstyrjaldar, hefur
enn skotið upp kollinum í
þeim umsögnum um boðskap
forsetans, þar sem gamla valið
um byssur eða smjör er vakið
upp að nýju.
í heimsstyrjöldunum tveim-
ur urðu styrjaldaraðilar — þar
á meðal Bandaríkjamenn,
meira að segja — að draga úr
almennri neyziu sinni til þess
að geta nýtt hráefni og vinnu
afl til hergagnaframleiðsln í
ríkara mæli en ella hefði orð-
ið. Þetta á ekki við um stríð
Bandaríkjamanna í Víetnam,
eða að minnsta kosti ekki enn
sem komið er.
Bandarískt efnahagslíf er
svo öflugt og umfangsmikið, og
ófriðurinn svo smár í saman-
burði við það, að hann er auð
velt að heyja án þess að af því
leiði skerðing á lífskjörum al-
mennings. En hitt er ekki unnt
eins og sakir standa að bæta
upp almenn lífskjör-, svo að
um muni. Allar horfur eru á,
að af því gæti leitt alvarlega
þenslu og verðbólgu.
EN SÁ meginvandi, sem við
okkur blasir, er ekki í þessu
fólginn. Hann snýst alls ekki
um, hvort lífskjörin almennt
batna ögn eða versna eilítið.
Okkar meginvandi eru endur-
bætur og umsköpun aðstæðna
og umhverfis í þjóðfélaginu,
sem verður með hverjum deg-
inum, sem líður, æ meira þétt
býlisþjóðfélag.
Lausn þessa vanda verður
ekKi skotið á frest, eins og við
höfum skotið á frest öllum um
bótum og framförum í öðrum
styrjöldum þessarar aldar. Af
þessum sökum er gamla kenn-
ingin um byssur eða smjör tíl
þess fallin að skyggja á það
viðfangsefni, sem nú er brýn
ast að leysa.
Þegar ég las boðskap for
setans virtist mér sem hann
gerði málin einfaldari en efni
standa tíl og brygði hulu jdir
þann raunverulega vanda, sem
við blasir, með því að tala um
fraimfarir og umbætur innan
Iands, sem góðgerðarstarfsemi
gagnvart þeim fátæku. Hefur
þessi öfluga þjóð ekki efni á
að vera veitandi gagnvart fá-
tæklingum?
Þessi túlkun getur leitt af
sér alvarlegan misskilning á
þvi. sem felst í hinu sVonefnda
„mikla þjóðfélagi1 En í því
felsl miklu meira en góðgerða
starfsemi við fátæka. Það heyr
ir og til hinu stundlega verk-
efni að ummynda ytra form og
umhverfi oandarísks þjóðlífs
til bess að þegnarnir geti með
góðu móti unað því og gjör-
breytt búseta beirra torveld)
þeim ekki bau not.
ÞESSAR breytingar kosta
ærið fé. En þær krefjast einnig
njög mikils vits og einlægrar
alúðar árvekn gjörhygli og
3 áhuga á tausn beirra viðfangs
-i«annmtfWMMnna«nMM
framfarir haía stöðvazt eða
gjörspillzt af völdum hennar.
Þannig íék fyrri heimsstyrjöld
in framfarastefnu Theodores
Roosevelts, og hið „nýja frelsi”
Wilsons (New Freedom). Eins
fór síðari heimsstyrjöldin með
„uppstokkunma nýju” (The
New Deal). Á sama hátt fór.
fyrti „réttlátum tækifærum”
(Fair Deal) Trumans í Kóreu
styrjöldinni, og „hið mikla
þjóöfélag Johnsons forseta ætl
ar af lúta sömu örlögum vegna
þess, að stríðið í Víetnam hef
ur verið gert að bandarísku
stríði.
Johnson forseti
efna, sem hið nýja, bandaríska
þjóðfélag krefst að leyst verði.
íbúarnir í New York hafa að
undanförnu rekið sig uggvæn-
lega á, hve viðkvæmt er það
þjóðfélag, sem við nú búum
við Hér er átt við vatnsskort-
inn verkföllin við blöðin, raf-
magnsleysið og samgönguverk
fallið. fbúar Los Angeles fengu
að kenna á Watts-óeirðunum,
og spillt vatn og andrúmsloft
minnir mjög víða og áþreifan
lega á, að við stöndum hér and
spænis einhverju, sem er allt
annars eðlis og miklu stærra
en hitt sem við höfum barizt
gegn í fyr-i styrjöldum.
Með nokkurri hagræðingu
talna á pappir má vel láta líta
svo út, sem unnt sé samtímis
að heyja stríðið í Víetnam og
framkvæma endumýjun og
umbyltin-gu hér heima. En
menn eru nú einu sinni þann-
ig gerðir. að sannleika sagt
er engri þjoð möglulegt að
fás' samtímis við tvö svo gjör
ólík verkefnr
Srríð, skelfingar þess og gagn
tekning hlýtui að hafa svipuð
áhrii á innlendar umbætur og
framíarir og opinber aftaka
hefði á foreldra- eða kennara
funo Af þessum ástæðum heí
ur sú orðið raunin á í sér-
hverri styrjöld á þessari öld,
að tnnlendar umbætur eða
EG VIL ítreka, að gamla
slagorðið um byssur og smjör
er til þess fallið að hylja þann
veruleika, sem við stöndum
andspænis í dag. Flest okkai
gætu þó séð af ofurlitlu smjöri
og jafnvel haft gott af en ekki
illt. En við getum ekki fært
þá fóm að fresta að koma s
núlíma horf þeim dvalarstöð-
um sem mikill meirihluti þjóð
arinnar verður við að búa. Þess
ar vistarverur eru að gliðna
um öll samskeyti, og riða til
falls. i **«-s« i»
Eg vil leyfa mér ’dð seéja,
að við þurfum ekki á gömlum
slagorðum að halda, heldur
beinni andstæðu þeirra. Við
ættum að minnast riddaraliðs-
foringjanna, sem gazt ekki
alls kostar að skriðdrekunum.
Og við ættum að hugsa til
þeirra, sem reistu Maginot-
virkin, svo og hinna óskamm
feilnu, sem ekki höfðu trú á
flugvélum og arftaka þeirra.
sero ekki hafa trú á neinu
öðru
Við styrjaldarrekstur og
framkvæmd stjómmálasam-
skipta er mikilvægara en allt
annað að ástunda andstæðu gam
alla slagorða, til þess að vernda
okímr gegn úreltum vinnu-
brögðum og beitingu ónýtra
aðgerða. Miinchen-sáttmálinn,
hámark friðkaupanna gagnvart
Hitler, var verk Englendinga
og Frakka, sem gátu ekki trú
að, að kanzlari Þýzkalands
væri í raun og veru slíkt ó-
argadýr, sem Hitler var. Hinar
ægilegu afleiðingar þessara
friðkaupa mótuðu gamalt slag
orð eins og gróið sigg í huga
manna. Af völdum þessa siggs
eftir Munchen-sáttmálann var
forsætisráðherra Breta knúinn
tíl ness að halda, að Rínarlönd
in væru að rísa upp við Suez
og Nasser væri annar Hitler.
Dean Rusk. utanríkisráðherra
hættir til að hafa yfir Miinch
enarslagorðið í tíma og ótíma
og ei ofurseldur þeim skilningi
að með skiptingu Vietnams sé
verið að setja á svið að nýju
harmleikinn £rá Munchen. En
sá harmleikur var ekki endur-
leikinn við Súez. Og hann er
heidur ekki á sviðinu í Saigon.
Heimurinn breytist þrátt fyrir
allt og þó að hið liðna sé að
sönnu forleikur líðandi stund
ar, þá er forleikux ávallt ann
að en sýningir sjálf.
I