Tíminn - 12.03.1966, Page 7

LAUGARDAGUR 12. marz 1966
TÍMIMN
_____________________________19
1ag sitt til þessa merkilega starfs.
Við verðum að beita okkur fyrir
því, að slík orlofsheimili verka-
lýðsfélaganna rísi í hverjum lands
fjórðungi.
Ég tel það mikilvægast á þess-
um tímamótum í starfi ASÍ, sagði
Óðinn, að samtökin væðist eftir
mætti til þess að svara nýjum
kröfum tímans og mæta nýjum
viðhorfum. Við þennan leiðarstein
væri æskilegt að geta gert áætlun
um lausn ýmissa þeirra brýnu
verkefna, sem að kalla, og ég á
þá ósk bezta ASÍ til handa, að
því takist að vinna að þessum mál-
um faglega og hefji sig í þeirri
baráttu yfir pólitíska togstreitu.
Verkalýðsmálaskóli þar f
að rísa á veaum ASl
Rætt við Óðinn Rögnvaldsson, prentara,
varaformann Hins ísl. prentarafélags.
Óðinn Rögnvaldsson, prentari
og varaformaður Hins ísl. Prent-
arafélags hefur átt sæti í mið-
stjórn Alþýðusambands íslands
síðan 1960, og hefur stjórn sam-
bandsins verið óbreytt þann tíma.
Tíminn spurði Óðinn nokkurra
spurninga_ um viðhorf hans til
starfs ASÍ á þessum tímamótum.
— Finnst þér mikið hafa áunn-
izt 1 kjarabaráttu og starfi ASÍ
þennan tíma?
— Já, óneitanlega hefur marg-
ur merkur áfangi náðst. í kjara-
baráttunni hefur náðst markverð-
ur árangur á ýmsum sviðum, ekki
sízt í ýmsum réttindamálum laun
þega. En þó er ef til vill meira
verður sá árangur, sem náðst hef-
ur í innra starfi ASÍ, ef svo
mætti segja, eflingu þess sem sam
taka og stofnunar í þágu laun-
þega. Starfsskilyrði ASÍ voru ill
fyrir 1960, en nú hefur mjög skipt
um til hins betra. Það er komið
í eigið húsnæði og hefur á allan
hátt betri starfsaðstöðu. Og ASÍ
hefur ráðizt í stórátök á þessum
árum utan hrings kjarabaráttunn
ar í þrengsta skilningi. Ég vil til
dæmis nefna Ölfusborgir, stofnun
Listasafns ASÍ með gjöf Ragnars
í Smára.
— En hefur ASÍ ekki nokkuð
þröng fjárráð til starfa?
— Jú, þar kreppir skórinn
mest, og á því hafa ekki verið
ráðnar bætur eins og nauðsynlegt
er, og það er eitt brýnasta verk-
efnið á næstu árum að efla svo
fjárhaginn og tryggja ASÍ tekju-
stofna, sem staðið geta undir því
viðamikla starfi, sem það verður
að leysa af hendi.
Kjarabaráttan hefur á síðustu
árum tekið svo miklum breyting-
um í kjölfar atvinnuþróunar,
eiga að veita almenningi. Eg tel
nánara samstarf þeirra mjög brýnt
í framtíðinni.
í fræðslu- og menningarstarfi
er saimstarfsgrundvöllur þessara
hreyfinga þó ef til vill enn betri.
Þær hafa þegar tekið höndum sam
an um bréfaskólann, og bind ég
irrtktor vonlr víð það, og ég held
að af þessu geti sprottið miklu
víðtækara menningarsamstarf.
Eitt af næstu verkefnum ASÍ
hlýtur að mínum dómi að verða
að koma upp verkalýðsmálaskóla,
þar sem forystumenn verkalýðs-
samtakanna geta fengið félags-
lega þjálfun og haglega fræðslu
um kjaramál. Kjaramálin eru orð-
in svo flókin og margþætt, að
slík þjálfun er lífsnauðsyn.
Ölfusborgir ættu að geta gegnt
veigamiklu hlutverH í þeim efn-
um. Þar yrði hvíldar- og orlofs-
heimili að sumri, en að vetri
mætti halda þar skóla eða nám-
skeið.
Rikið verður að auka mjög fram
Óðinn Rögnvaldsson
starfsskiptingar og breyttra þjóð-
félagshátta. Nú va#ður vandleg
hagkönnun að bera hana uppi, og
vinnuhagræðing er orðin stór
þáttur hennar. Þetta krefst stór-
aukins undirbúningsstarfs af hálfu
samtakanna. Og eitt meginverk-
efni næstu ára er einmitt að beita
vinnuhagræðingunni til kjarabóta.
Annað meginverkefni ASÍ er að
koma upp sinni eigin hagfræði-
stofnun til þess að gefa þau svör,
sem tefla þarf fram í kjarabar-
áttunni.
— Telur þú, að verkalýðshreyf-
ingin og samvinnuhreyfingin gætu
haft samstarf um þessi mál?
— Hiklaust. Ég held að þessar
fjöldahreyfingar og almannasam-
tök þurfi einmitt að fá svarað
mörgum hinum sömu haglegu
spurningum um afkomu almenn-
ings til þess að geta byggt á þeim
þá þjónustu, sem þær vilja og
Sérf ræðingar ættu að koma
á námskeið á vinnustaðina
Rætt við Jón D. Guðmundsson, verkamann
um gömul og ný verkefni kjarabaráttunnar
sem telja, að Aiþýðusambandið
hafi ekki komið miklu áleiðis. En
ég held, að þeir tilheyri hinum
yngri kynslóðum, og hafi ekki gert
sér grein fyrir hinu mikla og erf-
iða hlutverki, sem frumherjarnir
réðust í, þegar þeir stofnuðu Al-
þýðusambandið, skipulögðu kjara-
baráttu verkalýðsins — sóknina
til betri og bjartari framtíðar. í
dag stendur íslenzka þjóðin í þakk
arskuld við brautryðjendastarfið.
Ég segi því, að starfið hafi verið
heilladrjúgt, ekki einungis fyrir
verkalýðinn, heldur fyrir alla ís-
lenzku þjóðina.
— Hvaða mál telur þú, að hafi
borið hæst í baráttusögu samtak-
anna?
— Það er að sjálfsögðu erfitt
að meta,' hvaða réttindamál, sem
áunnizt hefur, beri hæst, og líta
menn mikið á það eftir því, hvað
borið hefur hæst í það og það sVlnt
ið. En ég held, að ef menn i
það í ró og næði, þá sé það nai
áttan fyrir tilveru samtakanna
sjálfra, baráttan fyrir réttinum til
að semja um kaup sín og kjör,
baráttan fyrir frelsi ■ •■anns-
ins, verkakonunnar inns-
ins til að lifa sem rinn
maður í frjálsu landi, tu að líta
á sjálfan sig sem afl við sköpun
þeirra verðmæta, sem tilvera þess-
arar þjóðar byggist á.
— Hvert telur þú aðalmál sam-
takanna í dag?
— Þau verkefni, sem ber næst
í dag, eru að mínu áliti barátt-
an fyrir raunverulegum vinnu-
tíma, þ.e.a.s. að það kaup, sem
greitt er fyrir dagvinnutíma nægi
til þeirra daglegu þarfa, sem nauð-
synlegar eru til að framfleyta
manninum sjálfum og fjöslkyldu
hans, en því miður skortir mikið
á að þannig sé ástatt í dag.
Þá má og nefna orlofsheimila-
málið, sem óbeint er tengt vinnu-
tímamálinu. Þrátt fyrir, að teHzt
hafi að koma upp myndarlegum
orlofshúsum í Hveragerði, skortir
mikið á, að það sé nægilegt. Þess
vegna verður að halda ótrautt
áfram á þeirri braut, ekH aðeins
í Hveragerði, heldur líka í hin-
um landsfjórðungunum þannig, að
allir hafi jafna möguleika til að
njóta hvíldar með fjölskyldu sinni,
hvar á landinu, sem þeir búa. And
leg og líkamleg hvild er nauðsyn
öllum, og ekki sízt erfiðismann-
inum — öðruvísi er ekki hægt að
halda uppi frelsi í þjóðfélaginu.
— Hvað viltu segja að lokum
um framtíðarverkefni ASÍ?
— Framtíðarverkefnin eru
mörg, og hljóta alltaf að verða
mörg í samtökum, sem eru jafn
fjölmenn og Alþýðusambandið er,
samtökum, sem eru sterk stoð í
uppbyggingu þjóðarinnar til rétt-
látara og betra þjóðfélags. Það er
ósk mín til Alþýðusambands ís-
lands í dag, að því megi auðnast
að leysa þau verkefni, sem fram-
undan eru, á farsælan og heilla-
drjúgan hátt — það verði brjóst-
vörn íslenzku þjóðarinnar í fram-
sókn á komandi tímum.
Jón D. Guðmundsson hefur
starfað óslitið í Dagsíbrún í tuttugu
ár og um skeið átt sæti í trún-
aðarmannaráði félagsins og gegnt
mörguim öðruim trúnaðarstörfum
fyrir það.
— Hve langt er síðan þú gekkst
í verkalýðsfélag, Jón?
— Það eru ein 26 ár. Fyrst
gekk ég í félag starfsmanna, sem
unnu hjá ríkisstofnunum, en þá
starfaði ég á Vífilsstöðum.
— En hve lengi hefur þú ver-
ið í Dagsbrún?
— Það eru víst tuttugu ár í
haust. Annars kynntist ég verka-
mannavinnu hér í Reykjavík og
Hafnarfirði nokkru fyrr. Ég kom
frá góðu heimili norður í landi,
ungur maður, heimili, þar sem all-
ir voru jafnir og valdsótti þekkt-
ist ekH, hingað til Rvíkur 1922 og
stundaði eyrarvinnu um skeið.
Mikil voru viðbrigðin og mikil er
breytingin, sem á er orðin hér
við höfnina. Þá voru eyrarkarl-
arnir, sem kallaðir voru, margir
beygðir og hræddir við valdið,
sem skammtaði þeim laun og rétt
úr hnefa. Margir voru beygðir og
hræddir, en nokkrir héldu þó
kjarkinum, og það voru þeir, sem
björguðu öllu og skiluðu verka-
mönnum upp á sigurbakkann.
Síðan fór ég til Hafnarfjarðar og
var þar á árunum 1924 til 1926,
eða um það leyti, sem Alþýðu-
flokkurinn vann Hafnarfjörð af
íhaldinu. Það voru mikil umskipti
og frægur sigur, enda hafði flokk-
urinn þar afbragðsmönnum á að
skipa. Stjóm bæjarins tók líka
þegar stakkaskiptum svo að um
munaði. Ég held, að engum bæ
hafi verið betur stjórnað en Hafn-
arfirði þessi og hin næstu ár.
— Hvaða verkföll hafa verið
hörðust í þínu minni í Dagsbrún?
— Þau voru mörg hörð, en ég
held að verkföllin 1955 og 1961
hafi verið einna hörðust og stærst
í sniðum. Árið 1961 var barizt um
mikið, og þá bjargaði samvinnu-
breyfingin málinu með sérsamn-
ingum, og ég held að það sé mesta
glappaskot núverandi ríkisstjórn-
ar —af mörgum þó — að hún
eyðilagði það samkomulag með
gengislækkuninni, því að það var
sanngjarnt og á því hægt að
byggja skorður gegn verðbólg-
unni.
Annars hefur margt færzt til
betri vegar í kjaramálum hin síð-
ustu ár, einkum ýmis réttinda og
öryggismál. Ég vil t.d. nefna
sjúkrasjóð Dagsbrúnar, en hjálp
hans er nú þegar farin að koma
að stórmiklum notum. Það var
einnig mikill sigur, þegar 44
stunda vinnuvikan komst á, þó að
enn vanti viðhlítandi ráðstafanir
til þess að menn komist af með
þann vinnutíma. Nú tel ég það
meðal brýnustu mála að hjálpa
launafólH til þess að geta notið
þeirra orlofa, sem það fær.
Menn binda nú miklar vonir við
vinnuhagræðingu, sagði Jón, og
ve! má vera, að hún sé lausnar-
orðið, en mér finnst þó enn, að
hún sé mest á vörum lærðra
manna í þessuon efnum. Vafalaust
er gott, að menn læri miHð um
þetta í útlöndum og færi okkur
vísindin heim, en ég held að það
sé ekH nóg. Ég held, að hver sér-
fræðingur þyrfti að fara á nám-
skeið á vinnustöðunum á eftir, og
þá mundu þeir læra betur að
beita lærdómi sínum að íslenzk-
um verkefnum við íslenzkar að-
stæður.
Ég hef haft mikið gagn og gleði
af þessu félagsstarfi síðustu árin,
sagði Jón að lokum. Ég hef kynnzt
þar ágætum mönnum, góðum fé-
lögum og heilum í starfi, þótt
skoðanir séu stundum Skiptar.
Mönnum finnst og sýnist, að póli-
tíkin sé mikil á yfirborði þessa
félagsstarfs, en í hópi félag-
anna hverfur hún sem betur fer
oftast í skugga, og menn einbeita
sér að því að vinna faglega og
vel saman að hagsmunum félags
síns.
Um ASÍ á þessum merku tíma-
mótum vil ég segja það, að það
á mikið og merkilegt starf að baki,
en þó hygg ég, að framtíðarverk-
efni þess séu meiri og þýðing
Jón D. Jónsson
þess fyrir launþegasamtöHn á ný?
um tíma og við nýjar aðstæður
sé þó enn meiri. Skipulag verka
lýðsstarfsins þarf allt að taka ti
nýrrar endurskoðunar og aðlögun
ar við kröfur tímans, og það er
ef til vill mesta verkefni dagsins
Ég óska ASÍ alls góðs í
fimmtugsafmælinu og vona a
fylgja þess í framtíðinni verði si
að taka með djörfung og forsjc.
á nýjum verkefnum.
JÓN EYSTEINSSON,
lögfræðingur
Sfmi 21516.
LögfræSiskrifstofa
Laugavegi 11.
ÞORSTEINN JÚLfUSSON
héraðsdómslögmaður,
Laugavegi 22
(mng. Klapparst.)
Símj 14045
Á næstunní munu sHp vor
lesia vörur tU íslands sem hér
segir:
HAMBORG:
Laxa 12/3
Selá 23/3
Rangá 6/4
ROTTERDAM;
Selá 25/3
ANTWERPEN:
Rangá 4/4
HULL:
Selá 23/3
Rangá 12/4
GAUTABORG:
Laxá 1/4
Langá 12/4
KAUPM ANN AHÖFN:
Laxá 31/3
Langá 13/4
GDYNIA:
Langá 6/4
HAFSKIP H.F.
.hafnakÍusinu reykjavik
SIMNfFNI: HAFSKIP SIMI 21160