Tíminn - 16.03.1966, Side 5

MIÐVIKUDAGUR 16. marz 1966
TIMINN
5
i— Wmám —
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar- Tómas Karlsson Aug-
Iýsingastj.: Steingrimui Gíslason Ritstj.skrifstofur t Eddu-
húsinu, simar 18300—18305. Skrifstofur. Bankastræti 7 Af-
greiðslusimi 12323. Auglýsingasimi 1.9523 Aðrar skrifstofur,
sfmi 18300. Askriftargjald kr. 95.00 á mán. lnnanlands — í
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA hJ.
Útgerðin í Reykjavík
Þau eru viðbrögð íhaldsins í borgarstjórn, þegar rætt
er af hógværð og með rökum um erfiðleika útgerðarinn-
ar og aðstöðu til útgerðar frá Reykjavík og hverjar úr-
bætur mætti gera þar á> að rjúka upp með geðvonzku og
stóryrðum og tala um þekkingarleysi andstæðinga sinna,
eins og það eitt búi yfir öllum sannleika málsins.
Hefur þetta gengið svo langt, að þegar borgarfulltrúi
Framsó'knarfl. vitnaði fyrir skömmu til orða og skrifa
ýmissa þekktra útgerðarmanna um þá erfiðleika, sem
útgerð frá höfuðborginni og frystihúsin ættu við að
glíma kallaði „sérfræðingur“ íþaldsins í borgarstjórninni
um útgerðarmál, Birgir ísleifur Gunnarsson, þetta vera
venjulegt móðuharðindatal Framsóknarmanna og reyndi
að gera málið hlægilegt með útúrsnúningum og hártog-
unum.
Morgunblaðið hefur svo haldið áfram að skrifa um
þetta mál í svipuðum tón og gengið feti lengra í fífl-
skapnum. Gegnir mikilli furðu, að menn, sem hlotið hafa
þann trúnað að vera kosnir í borgarstjórn, og ritstýra
Morgunblaðinu, skuli gera sig bera að slíku ábyrgðar-
leysi og flónsku, þegar um er að ræða jafn veigamikið
mál og þetta og þýðingarmikið fyrir íbúa Reykjavíkur.
En hverjar eru nú þessar fávíslegu tillögur að dómi
borgarfulltrúans og Morgunblaðsins? Þær eru í stuttu
máli þessar:
„Að þar sem útgerð frá borginni virðist eiga í all-
miklum erfiðleikum um þessar mundir og standa á
tímamótum, og framtíð hennar í nokkurri óvissu,
teldi borgarstjórnin ástæðu til að skipa nefnd, er í
væru auk kjörinna fulltrúa borgarstjórnar, fulltrú-
ar frá samtökum sjómanna og útvegsmanna í borg-
inni. Skyldi nefnd þessi m.a. fjalla um eftirfarandi
atriði:
a) Gera sér grein fyrir, hver hlutur sjávarútvegs-
ins væri í atvinnumálum borgarinnar.
b) Hver áhrif það mundi hafa, ef útgerð drægist
verulega saman næstu árin.
c) Hvaða úrbætur mætti gera til að bæta aðstöðu
útgerðarinnar í landi og þá sérstaklega aðstöðu
bátaflotans í vesturhöfninni og aðstöðu smábátanna,
sem hvergi hafa samastað í höfninni.
d) Hverjar ráðstafanir væru vænlegastar til að
auka útgerð frá Reykjavík í framtíðinni.’’
Heldur er ólíklegt, að sjómenn og útgerðarmenn borg-
arinnar telji þessar tillögur bera vott um mikla vanþekk-
ingu á útgerðarmálum. Og afstaða íhaldsins í borgarstjórn
og málflutningur þess hefur afhjúpað miklum mun
meiri vanþekkingu og skilningsleysi á undirstöðuat-
vinnuvegi borgarbúa en gera hefði mátt ráð fyrir. Þetta
skýrist þó fljótt, ef litið er yfir þann hóp manna> sem
skipar meirihluta borgarstjórnar. Áhugi þeirra og skiln-
ingur virðist beinast að öðru en útgerðarmálum, svo
sem glöggt hefur sannazt.
Er án efa mikill sannleikur í þeim' orðum. er einn af
útgerðarmönnum borgarinnar viðhafði fyrir skömmu,
að líklega hefði Ólafur Thors verið sá síðasti í forustu-
liði Sjálfstæðisflokksins, sem nokkurt skynbragð bar á
mikilvægi sjávarútvegsins.
Skrif Mbl. um útgerðarmálin í Reykjavík styðja þessi
ummæli fullkomlega. Þau sýna. að útgerðin á ekki stuðn-
ings að vænta, þar sem Mbl. og borgarstjórnarmeiri-
hluti Sjálfstæðisflokksins er. Þessvegna finnst þessum
aðilum sæma að ræða um þessi vandamál með útúrsnún-
ingum, skætingi og uppnefnum.
ERLENT YFIRLIT
De Gaulle setur Nato í vanda
Verður það vatn á myllu þýzkrar vígbúnaðarstefnu?
DE GAULLE
HINN 7. þ. m. tilkynnti de
Gaulle stjóm Bandaríkjanna
bréflega, að franska stjórnin
hefði ákveðið að draga allan
herstyrk Frakka undan yfir-
stjórn Nato og jafnframt taka
við stjórn allra herbækistöðva í
Frakklandi, sem nú eru undir
yfirstjóm Nato. Jafnframt lýsti
de Gaulle yfir því, að Frakk-
land myndi verða áfram í Nato
og standa við skuldbindingar
sínar samkvæmt Nato-samning
inum á þann hátt, að leggja
bandalaginu til sjálfstæðan her
afla, ef það þyrfti á því að
halda vegna sérstakra aðgerða.
Hins vegar myndi Frakkland
ekki leggja til her undir yfir
stjórn Nato á venjulegum tím-
um.
Það, sem vakir fyrir de
Gaulle er tvennt. í fyrsta lagi
vill hann byggja upp varnar-
kerfi Nato með allt öðrum hætti
en nú er gert. í stað fastrar sam
eiginlegrar yfirstjórnar vill
hann að hvert ríki leggi fram
sjálfstæðan herafla, þegar
þurfa þykir. f öðru lagi vill
hann tryggja hemaðarlegt sam-
starf með beinum samningum
milli tveggja ríkja. Hinn raun
verulegi tilgangur hans með
þessu, er að draga úr áhrifum
Bandaríkjanna innan Nato og
gera Evrópu óháðari þeirn.
AFSTAÐA de Gaulle er að
ýmsu leyti ekki óeðlileg. Það er
rétt, að Bandaríkin hafa haft
húsbóndavaldið í Nato frá upp
hafi, enda mest byggzt á þeim.
Þetta getur verið þreytandi fyr-
ir hin ríkin til lengdar. Þess
vegna þarf að verða hér einhver
breyting, en það er auðveldara
að benda á nauðsyn hennar en
að segja fyrir um, hver hún
skuli vera. Um þetta hefur ver
ið rætt fram og aftur undanfar-
ið, en án árangurs. Það má þvf
segja, að de Gaulle höggvi hér
á hnút, sem var orðinn óleysan
legur. Með því hefst hins vegar
atburðarás, sem ebki er auð-
velt að spá fyrir um, hvert
muni leiða.
Síðan de Gaulle sendi Johnson
forseta umrædda orðsendingu,
hafa farið fram miklar umræð-
ur milli ríkisstjórna hinna að-
ildarríkjanna. Af hálfu Breta
var strax lagt til, að þau gæfu
út sérstaka yfirlýsingu, sem
lýsti nauðsyn þess, að bandalag
inu yrði haldið áfram. önnur
rfki voru þessu fylgjandi, en
mörg þeirra lögðu ríka áherzlu
á, að hún yrði ekki á neinn hátt
móðgandi eða ögrandi i garð
Frakka. Þá hefur mjög verið um
það rætt, hvernig snúist skuli
í verki við tilkynningu Frakka.
Sennilega verður niðurstaðan
sú, að hin ríkin halda afram
sameiginlegri hernaðarlegri
samvinnu og þær stöðvar Nato,
sem nú eru í Frakklandi, verða
fluttar til nágrannalandanna.
Margvíslegir hernaðarlegir «rf-
iðleikar munu samt fylgja þvi,
að Frakkland er ekki lengur
með.
NIÐURSTAÐA langsamlega
flestra þeirra, sem um þetta
mál hafa rætt og ritað og ekki
voru áður á móti Nato, er und
antekningarlaust sú, að það
væti mikið óhapp, ef aðgerðir
de Gaulle yrðu til þess, að
Nato leystist upp. Sambúð aust
urs og vesturs er enn ekki kom-
in í það horf, að ekki sé þörf
þeirrar varðstöðu, sem Nato hef
ur leyst af hendi. Upplausn á
hernaðarlegu samstarfi Nato
ríkjanna, myndi og vafalaust
verða vatn á myliu þeirra, sem
vilja að Vestur-Þjóðverjar her-
væðist og afli sér eigin kjam-
orkuvopna. Ávinningurinn við
Nato hefur til þessa ekki sizt
verið sá, að það hefur haldið
þýzku hernaðarstefnunni niðri,
en ekkert myndi fremur auka
stríðshættu í Evrópu en endur
hervæðing Þýzkalands. Mesta
hættan, sem hotist getur af að-
gerðum de Gaulle, er sú, að hún
gefi þýzkum hernaðarsinnum
byr í seglin. Meiri og minni upp
lausn samvinnunnar innan Nato
getur og orðið til þess, að
ríkin fari hvert um sig meira
eigin leiðir og af því skapazt
vaxandi ringulreið og óvissa í
alþjóðamálum. Það er t. d. al-
veg víst, að samvinnan innan
Nato hefur gert Bandaríkin var
færnari í Vietnam en ella. Und
antekningarlaust öll aðildarrik
in hafa hvatt Bandaríkin til var
færni þar, og það hefur án
efa haft sín áhrif. Þannig
mætti telja fram fleiri atriði,
sem hníga öll í þá átt, að það
myndi verða mikið óhapp, ef
Nato leystist upp nú.
AÐGERÐIR de Gaulle skapa
tvímælalaust visst hættuástand
í sambandi við framtíð Nato.
En þær geta líka skapað mögu-
leika til að koma málunum i
heillavænlegra horf. Tvískipt
ing Evrópu og tvískipting Þýzka
lands er ekki heppileg til fram
búðar og gerir Evrópu veikari
í skiptum við aðrar heimsálf
ur. Hér þarf líka að höggva á
hnút og vafalaust stefnir de
Gaulle að því með umræddum
aðgerðum sínum. Því er ekki að
neita, að hér var aðstaða beggja
aðila orðin nokkuð kredduföst
og steinrunnin. Aðgerðir de
Gaulle gera það nauðsynlegt að
endurskoða þessi mál að nýju.
Mikið veltur á því, eins og áður
segir, hvort áhrifin af aðgerð
um de Gaulle verða vatn á
myllu þeirra, sem vilja endur-
vígbúnað Þýzkalands og haldn-
ir eru þeirri trú, að vandi Evr-
ópu verði aðeins leystur með
vopnavaldi, eða hvort það
styrkir aðstöðu þeirra, sem vilja
leggja meiri rækt við samninga-
leiðina til að útrýma tortryggni,
en sú leið verður vart farin
nema í áföngum. Þá veltur og
ekki síður mikið á því, að for-
ráðamenn Austur-Evrópu mis-
skilji ekki aðgerðir de Gaulle
og geri sér ekki of miklar von-
ir um, að þær séu upphaf að
endalokum vestrænnar sam-
vinnu. Það myndi ekki gera þá
samningafúsari.
MARGT bendir til, að fram-
undan séu miklir breytingatím-
ar á þessum vettvangi. Svo
hlaut að fara. Sagan sýnir, að
engin skipan helzt stöðug til
langframa. Þetta skildu þeir,
sem gerðu Atlantshafssamning-
inn. Þessvegna var hann ekki
fastbundinn nema til 20 ára.
Menn vonuðu, að þá yrði kom-
ið annað og friðvænlegra á-
stand en það, sem gerði samn-
inginn nauðsynlegan. Það
ástand hefur því miður ekki
skapazt enn. En margt getur
átt eftir að gerast á þeim þrern
ur árum, sem eftir eru af 20
ára tímabilinu. En því aðeins
verður rétt að víkja af þeim
grundvelli. sem upphaflega var
lagður, að ekki taki við glund-
roði og ringulreið, heldur hafi
fengizt nýr og traustari grund-
völlur til að byggja á. ÞÞ. S
...I