Vísir - 10.10.1974, Blaðsíða 6

6
Vísir. Fimmtudagur 10. október 1974.
VÍSIR
Útgefandi: Rcykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
Fréttastj. erl. frétta: Björn Bjarnason
y Auglýsingastjóri: Skúii G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Slmar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Síöumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Áskriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands.
t lausasölu 35 kr. eintakiö. Blaöaprent hf.
Orkan er undirstaðan
Orkan er undirstaða lifsins á jörðinni og gifur-
leg orkunotkun er forsenda velmegunarþjóð-
félaga nútimans. Saga efnahagslegra framfara
fylgir sögu vaxandi orkunotkunar. Þess vegna er
orkubúskapurinn vafalitið mikilvægasti atvinnu-
vegur nútimans, svo sem iðnaðarrikin hafa kom-
izt áþreifanlega að raun um i oliuskömmtunarað-
gerðum Arabarikja.
Fyrir iðnbyltinguna notaði mannkynið litið af
orku, aðallega plöntur og dýr, sér og húsdýrum
sinum til framfæris. Einnig voru þó notuð segl til
að beizla orku vinds og mylluhjól til að beizla
orku vatns. Reiknað hefur verið út, að samanlagt
hafi þetta gert hverjum manni kleift að nota að
meðaltali 12 kilóvattstundir af orku á dag.
Nú notar hins vegar hver ibúi orkuþróaðs rikis
um og yfir 1700 kilóvattstundir af orku á dag, eða
rúmlega 140 sinnum meira en menn notuðu fyrir
iðnbyltingu. Þessi gifurlega aukning er ein helzta
forsenda velmegunarinnar i mestu orku-
notkunarrikjum heims.
Verulegur hluti þessarar orku kemur frá birgð-
um i iðrum jarðar. Segja má, að þær séu birgðir
óbeénnar sólarorku, sem safnazt hafa fyrir á
milljónum ára. Við göngum ört á þessar birgðir.
Arlega eru notuð kol, sem samsvara um hundrað
alda framleiðslu sólarinnar á kolum, svo að dæmi
sé nefnt. Og olian gengur langtum hraðar til
þurrðar.
Við höfum lika varanlegri orku i mynd kjarn-
orku, vatnsafls og jarðvarma. Sú orka eyðist litt
eða ekki, þótt af sé tekið, og sama gildir um beina
notkun sólarorkunnar, sem alltaf er verið að
reyna.
Á íslandi erum við svo lánsamir að vera fá-
menn þjóð i stóru landi mikillar vatnsorku og
jarðvarma. Við höfum náð ágætum árangri i að
virkja þessa orku og þurfum jafnframt að leggja
aukna áherzlu á virkjunina.
Við urðum snemma mjög framarlega i virkjun
jarðhita til húsahitunar, þótt margt sé enn ógert á
þvi sviði. En við höfum einnig dregizt aftur úr að
þvi leyti, að við erum rétt að byrja að beizla jarð-
varmann til rafmagnsframleiðslu. Við höfum þó
um nokkurt skeið vitað, að slikar virkjanir eru
jafnvel ennþá hagkvæmari en vatnsaflsvirkjanir.
Margar litlar jarðvarmastöðvar út um byggðir
landsins geta framleitt jafnódýra raforku og
stórar vatnsaflsstöðvar á borð við Sigöldu.
Á undanförnum árum hefur verið farið of
rólega i rannsóknir á þessu sviði. Nú er kominn
timi til að taka til óspilltra málanna og reisa fyrst
gufuaflstöð við Kröflu og siðan margar fleiri
stöðvar til almennrar raforkunotkunar. Hinar
dýru og stóru vatnsaflsvirkjanir getum við svo
fremur notað til að koma upp stóriðju i landinu.
Við þurfum að stefna að þvi að nota eftir
skamman tima eingöngu innlenda orku til ljósa,
hitunar og til að knýja staðbundnar vélar. Jafn-
framt þurfum við að fylgjast miklu betur með til-
raunum til að nota raforku til að knýja farartæki,
ekki aðeins bila, heldur einnig skip. Hugvits-
mönnum heimsins mun fyrr eða siðar takast að
leysa hin óleystu vandamál á þeim sviðum.
Það verða ein merkustu timamót i sögu þjóðar-
innar, þegar við erum orðnir sjálfum okkur nógir
i orkuframleiðslu. Ekkert framfaramál okkar er
mikilvægara en einmitt að flýta þeirri þróun sem
mest.
—JK
Stuttri kosningabaráttu lauk hér i Bretlandi i gær.
Siðustu skoðanakannanir spáðu Verkamanna-
flokknum 10-14% meirihluta atkvæða. Harold Wil-
son, leiðtogi flokksins og forsætisráðherra, er sigur-
viss, en varar flokksmenn sina við andvaraleysi,
þvi allt geti gerzt þar til atkvæðin hafa verið talin.
Edward Heath formaður
íhaldsflokksins hefur i kosninga-
barúttunni lagt áherzlu á nauðsyn
þjóðareiningar. Fái flokkur hans
meirihluta ætlar Heath að mynda
stjórn sem ekki verður einungis
flokksstjórn.
Frjálslyndi flokkurinn fékk um
19% atkvæða i siðustu þingkosn-
ingum i febrúar. 6 milljónir kjós-
enda greiddu flokknum atkvæði,
en hann hefur aðeins 14 þing-
menn. Þessi staðreynd hefur leitt
til umræðna um nauðsyn þess aö
kosningalögunum verði breytt.
Frjálslyndir eru reiðubúnir til
einhvers konar viðræöna um
samstjórn landsins að kosningum
loknum.
Kosningabaráttan hefur verið
háö i sjónvarpi og öðrum fjöl-
miðlum. Ber hún keim af forseta-
kosningunum i Bandarikjunum,
þvi að mest er fylgzt með framá-
mönnum flokkanna. Edward
Heath tók upp nýja baráttuaö-
ferð. Hann hélt óformlega fundi
með kjósendum, þar sem hann
svaraði spurningum i stað þess að
flytja langar ræður. A blaða-
mannafundum hans, sem ekki
hafa verið fjölmennir fóru við-
ræður fram á óformlegan hátt, og
var allt gert til að sýna nýja mynd
af Heath, þar sem hann væri frek-
ar talsmaður sáttfýsi en and-
stöðu.
Verkamannaflokkurinn hefur
lagt mesta áherzlu á það I kosn-
ingabaráttu sinni að honum ein-
um sé treystandi til að stjórna
landinu, miðað við það ástand
sem rikti i febrúar siðastliðnum,
þegar Heath tapaði kosningunum
eftir verkföll kolanámumanna og
árekstra milli rikisstjórnarinnar
og verkalýðshreyfingarinnar.
Verkamannaflokkurinn hefur sett
fram hugmyndir um lausn efna-
hagsvanda Breta, sem allir
flokkarnir eru sammála um, að
sé sá mesti siðan frá lokum siðari
heimsstyrjaldar. Lausn Verka-
mannaflokksins byggist á þvi að
náin samvinna verði milli rikis-
stjórnarinnar og verkalýðs-
hreyfingarinnar.
Sem svar við þessu hefur
Ihaldsflokkurinn lagt áherzlu á
nauösyn þess að ekki megi ein-
ungis taka tillit til verkalýðs-
hreyfingarinnar, nauðsynlegt sé
llllllllllll
Björn Bjarnason
skrifar
frá London:
að ná þjóðareiningu um lausn
vandamálanna.
Edward Heath hefur sagt aö nái
Ihaldsflokkurinn meirihluta muni
hann strax á laugardaginn kalla
formenn annarra stjórnmála-
flokka til viðræðna við sig i for-
sætisráðherrabústaðnum og hef ja
tilraun til að mynda breiða sam-
stööu um lausn vandamála
þjóðarinnar. I næstu viku muni
hann siðan snúa sér til verkalýðs-
hreyfingarinnar og atvinnurek-
enda. En likurnar á þvi að Ihalds-
flokkurinn nái meirihluta á þingi,
en á þvi byggjast þessar hug-
myndir Heaths, eru ekki miklar
miðaðvið úrslit skoðanakannana,
sem birtust i dag.
Sú skýring hefur verið gefin á
mikilli fylgisaukningu Frjáls-
lynda flokksins i kosningunum i
febrúar, að þá hafi harðir
árekstrar milli stóru flokkanna
stuðlað að þvi að fólk leitaði til
þess flokks, sem mælti með mála-
miðlun, og þess vegna hafi það
kosiö Frjálslynda flokkinn. Hins
vegar er bent á það núna að báðir
stóru flokkarnir fari sér óvenju
hægt i baráttunni. Óskir Ihalds-
flokksins um þjóðareiningu leiða
auðvitað til þess að málflutningur
Heaths einkennist af sáttfýsi.
Segja ýmsir að þessi afstaða
muni laða þá ihaldsmenn sem
kusu Frjálslynda i febrúar aftur
til Ihaldsflokksins að þessu sinni,
og þess vegna sé ekki við þvi að
búast að Frjálslyndir auki at-
kvæðamagn sitt meira en þá var I
febrúar. Þá fengu þeir um 19%
atkvæða, en höfðu i kosningunum
1970 aðeins 7% atkvæða.
Utanrikismál eru litið sem ekk-
ert rædd. Kjósendur virðast ekki
láta deilurnar um aðildina að
Efnahagsbandalagi Evrópu hafa
Thorpe, ieiðtogi frjálslyndra, er
hugsi fyrir kosningarnar.
Kannski er hann að ihuga sam-
steyputilboð Heaths.
mikil áhrif á sig. Hins vegar geta
formenn stjórnmálaflokkanna
Efnahagsbandalagsins i ræöum
sinum, og á fundi sem Wilson hélt
i Birmingham á sunnudaginn
lýsti hann þvi yfir og itrekaði þá
stefnu flokksins að hann mundi
efna til þjóðaratkvæðagreiöslu
um aðildina að Efnahagsbanda-
laginu innan 12 mánaða ef hann
næði meirihluta á þingi á morgun.
Menn lita á hugmyndir Verka-
mannaflokksins um þjóðarat-
kvæðagreiðslu sem viðleitni til
þess ekki sizt að sætta andstæð öfl
innan flokksins um aðildina að
bandalaginu. A fundi með tals-
manni Verkamannaflokksins hér
i London i fyrradag, kom það
fram, þegar ég spurði hann um
stefnu flokksins til Efnahags-
bandalagsins, að þessi talsmaður
taldi flokkinn i grundvallaratrið-
um vera fylgjandi aðild að Efna-
hagsbandalaginu. Vissulega
stangast þessi yfirlýsing tals-
manns flokksins á við ýmsar yfir-
lýsingar frambjóðenda hans.
Þrátt fyrir skuggalegar horfur fyrir ihaldsmenn ber Ted Heath sig hressilega, en VVilson er alvarlegur i
bragði, þegar hann varar kjósendur við aö kjósa ekki yfir sig atvinnuleysi.