Tíminn - 02.06.1966, Page 12

í
12
TÍMINN
FIMMTU DAGUR 2. júni 1966
BlirON.
lODI
HIEH-FIDELITY
3 hraSar, tónn svo af ber
BELLAMUSICA1015
Spilari og FM-útvarp
IlLTIxW
AIR PRIHGE 1013
Langdrægt m. bátabylgju
Radióbúðin
Klapparstig 26, sími 19800
PlLTAR, /
FFPI0EIGI0UNIIU5TUNS /f
ÞA A É5 HRINOANA '///
/‘/rMn tísmyfiasson.
.JSj/sfrxrt € "O—
Á VfÐAVANG
Framhald aí bls. 3.
ur og honum skal hlíta hef-
ur Morgunblaðið prédikað les-
endum sínum, en ef meirihlut-
inn skyldi enn stækka tU and-
stöðu við Sjálfstæðisflokkinn
er hann hin versti og heimsk-
asti lýður, sem ekki aðeins á
ekkert gott skilið, heldur j»að
allra versta — og ekki skulu
bölbænimar sparaðar.
NATO
Framhald af bls. ».
að rökræ'ður þar um fæddu af
sér nýtt stjórnmálalegt {rum-
kvæði í þeim tilgangi, að
verða á undan de Gaulle að
koma af stað viðræðum við So-
vétrikin um ákveðin og jákvæð
skref í átt til minnkaðrar
spennu.
AÆ hálfu Dana hefur Torben
Rönna amtoassador einkum jeng
ist við það að undanförnu að
kyrma sér viðhorf Bandaríkj-
anna til erfiðleikanna í At-
lantshafsbandalaginu og Ev-
rópumálanna yfirleitt. Amb-
assadorinn ræddi við George
Ball aðstoðarutanríkisráðherra,
þriðjudaginn 24. maí, en Ball
aðstoðarutanríkisráðherra hef-
ur einkum fengist við Evrópu-
mólin. Föstudaginn 27. maí:
hélt Rönna ambassador árdeg-
isveizlu og Ball var þar meðal
gesta, svo og allir ambassador-
ar EFTA-ríkjanna.
MINNING
Framhald af bls. 9.
stígvétagerð úr leðri þraut, með
tilkomu gúmstígvéla, upp úr 1920
sneri Jón sér þá að fiskimati, sem
hann stundaði upp frá því á sumr
um, unz þurrkun á saltfiski lagð
ist niður.
Jón var alla tíð búhneigður mað
ur og mikill dýravinur, átti hann
jafnan kindur og hesta á Þingeyri
og síðustu árin þar í félagi við
vin sinn, Gunnlaug lækni, enda
fluttust þau hjónin í læknishúsið
og var Valgerður ráðskona lækn-
isins, síðustu ár þeirra á Þingeyri.
Vorið 1925 verða þáttaskil í lífi
þeirra hjóna. Þau flytjast yfir
fjörðinn og kaupa Gil í Neðri-
Hjarðardal, (sem var 1/7 hluti jarð
arinnar) og fara að búa hér, en
Jón stundaði fiskimatið á Þing-
eyri fyrstu toúskaparárin einnig,
en hafði kaupamenn um sláttinn,
stutt er yfir fjörðinn, og reri
hann heim jafnan, þegar á milli
var.
Mikil viðbrigði voru þetta í lífi
Valgerðar. Hún var kaupstaðar-
kona og hafði dvalizt mestallan
aldur sinn á Þingeyri, og þar átti
hún fjölda vina og kunningja,
ásamt móður sinni og ömmu.
Sveitavinnu hafði hún ekki stiund
að, nema sem léttastepla og kaupa
kona, enda taldi hún sjálfa sig
aldrei búkoriu. Er mér ekki grun
lauöt um. að nokkurt óyndi og
söknuður háfi' sótt að henrii, hér
fyrstu árin.
En búskapinn stundaði hún af
sama dugnaðinum og ósérhlífn
inni og önnur störf.
Þéim hjónúm varð sex barna
auðið. Tvo fyrstu drengina misstu
þau, annan nýfæddan en hinn,
Sigurð á 10. ári var hann mjóg
efnilegt og vel gefið barn, og
var hans sárt saknað. Hin, sem
lifa eru: Ingitojörg, gift Jóni Vil
hjálmssyni, vélstjóra í Reykjavík.
Jóhannes, kvæntur Lovísu Eyþórs
dóttur, vélstjóri á Akraborginni í
Reykjavík. Tómas, skólastjóri á
Þingeyri, kvæntur Sigríði Stein-
þórsdóttur og Oddur bóndi á Gili,
ókv.
Jón Sigurðsson andaðist vorið
1949 og tók Oddur þá við búinu
með móður sinni, og var hún þar
ráðandi innan húss til hinztu
stundar. Heilsa hennar var að
vísu allmjög farin síðustu árin,
þó gat .hún að mestu annazt mat
argerð, en þvótba alla varð son
urinn að annast og hár hennar
greiddi hann einnig, því að það
gat hún ekki sjálf. Hann sýndi
móður sinni fágæta umönnun og
þjálp, enda er hann framúrskar-
andi maður að dugnaði, og greiða
semi við alla, sem til hans ná.
Valgerður var góður nágranni
minn um 40 ára skeið. Hún var
hreinskilin og djörf og sagði það,
sem henni bjó í brjósti, við hvern
sem var. Og þó að við værum
ekki alltaf á sama máli, brá þó
aldrei fölskva á góð samskipti. Jón
maður hennar var frábær dreng
skaparmaður, og gæddur þeim fá
gæta hæfileika að eiga ósvikna
kímnigáfu, sem íslendingar
eru yfirleitt taldir fátækir af. Það
var gott að koma til þeirra, þó
að húsrýmið væri ekki mikið, þá
lágu ævinlega gagnvegir að Gili.
Valgerður var til grafar borin
að Mýrum 26. apríl og var jar.ðar
förin fjölmenn. Kvenfélagskonur
frá Þingeyri og aðrir vinir henn
ar þaðan fjölmenntu og báru fé-
lagskonur kvenfélagsins Von
kistuna í kirkju, en hún var heið
ursfélagi kvenfélagsins. Nágrann-
ar báru kistuna síðasta spölinn.
Með Valgerði Tómasdóttur er
horfin kona, sem óíst upp við
mjög kröpp kjör, hjá einstæðings
móður, sem auk barnanna þurfti
að sjá öldruðum foreldrum far-
borða. Um aðstoð frá sveit eða
tryggingum neins konar var þá
ekki að ræða, og þætti slíkt nú á
tímum næsta ótrúlegt, og unga
fólkinu óskiljanlegt.
En þessi aðbúð uppvaxtarár-
anna stælti og herti viljann og
sjáifsbjargarhvötina til trú-
mennsku og glæddu heilbrigðan
metnað. Aldrei varð ég hjá henni
var við vott af beizkju eða öf-
und í garð þeirra, sem ráðin höfðu
í samfélaginu, eða áttu við betri
kjör að búa. Slíkt er athyglisvert
og lofsvert og hefði fólk gott af
að gefa slíkum hugsunarhætti
gaum, nú á tímum.
30. 4. 1966.
Jóhannes Davíðsson,
Hjarðardal.
lagslífi þeirra sem byggja Bret-
landseyjar eft’ir siðaskiptin, þær
breytingar má rekja og skýra á
margvíslegan hátt, sumir rekja
þær til siðaskiptanna og trúarinn-
ar aðrir til efnahagslegrar sér-
stöðu Englands. Fyrri byltingin
gerði veiðimenn að bændum sú síð
ari gerir bændur að herrum vél-
anna eða þrælum vélanna.
HEIMUR í HNOTSKURN
Framhald af bls. 9.
sveitafólk. Hérlendis hélzt þetta
svo lengur en víða annarsstaðar
í Evrópu, eða fram yfir aldamót-
in síðustu og þó er það ekki iðn-
aður, sem magnast sem helzta at-
vinnugreinin, heldur veiðiskapur,
sem reyndar hefur alltaf verið
snar þáttur framileiðslunnar hér-
lendis. Verzlunin var áður fyrr
verzlun með landbúnaðarafurðir
matvæli og löngum þótti hentast
að festa aflafé sitt í jörðum. Kaup-
menn miðalda reyndu að komast
yfir jarðir þegar tækifæri bauðst,
það var talinn öruggasti atvinnu-
vegurinn, að stunda landbúnað.
Því er tal um atvinnubyltingar
aðrar en hinar tvær höfuðbylting-
ar hæpið.
Landtoúnaðarbyltingin á átt-
unda árþúsundi fyrir Krists burð
og Iðnaðarbyltingin upp úr 1780
eftir Krists burð eru mestu bylt-
ingar sem hafa runnið yfir mann-
kynið. Það hefst ný mannkynssaga
með báðum, sem verður um flest
allt frábrugðin undanfarandi sögu.
Það eru lítil tengsl milli hellis-
búans, sem skríður um í leit að
æti, leggur sér til munns hræ og
rætur og þeirra sem reis hofin
á Grikklandi og Svifgarðana í
Babýlon, eins eru takmörkuð
tengsl milli bóndans sem plægir
akur sinn með tréplógi eða járn-
plógi og tæknifræðingsins, sem
situr við stjórnarborðið í sjálf-
virkri verksmiðju. Fyrri byltingin
tók nokkur árþúsund að dreifast
um mannheim, sú síðari mun að
öllum líkindum taka skemmri tíma,
ef ekki henda nein slys. Báðar
þessar byltingar áttu rætur sínar
að rekja til margslunginna atburða
og sálrænna og líkamlegra þarfa,
það er erfitt að rekja þræði hinn-
ar fyrri, en þá síðari má rekja
til breytinga á þjóðfélagi og fé-
ALMENNAR
TRYGGINGARg
PÓSTHÚSSTRÆTI9
SÍMI 17700
BRÉF TIL BLAÐSINS
Framhald af bis. 9.
6. Lýsið blómi og blöðum holta
sóleyjar.
7. Nefnið 5 atriði um nytsemi
grasættar.
8. Lýsið lyfjagrasi og veiðiað-
ferð þess.
9. Nefnið þrjú helztu áburðar-
efnin og helztu hlutverk hvers
þeirra.
10. Lýsið stuttlega: a. gróður-
mold, b. sandjörð, c. mýrarjarð-
vegi.
11. Skilgreinið hlutverk: a.
svepparótar (Mykarrhiza) og b.
baktería á rótum belgjurfa.
12. Gerið stuttlega grein fyrir
nytsemi svifþörunga.
13. Lýsið lauk og kartöflu og
berið saman.
14. Nefnið a. 2 helztu kartöflu
sjúkdóma, og b. skæða kálsjúk-
dóma og getið um varnarráð.
15. Skilgreinið mólendi og flokk
un þess og nefnið dæmi um teg
undir plantna í hverjum flokki.
16. Hringrás kolefnis í náttúr-
unni.
17. Nefnið 2 tegundir mosa, 2
tegundir fléttna (skófna), 2 teg-
undir stara, 2 tegundir hatt-
sveppa og 2 tegundir sníkju
sveppa.
18. Hvaða piöntuhlutar lifa
veturinn af: a, haugarfa, b. eini,
c. reynivið, d. aðalbláberjalyngi,
e. túnfifli, f. krækilyngi?
19. Hvernig dreifast fræ eða
aldin: a. arfa, b. fífils, c. blá-
berjalyngs, d. holtasóleyjar, e.
gleymméreia?
20. Krossblómaættin (Stutt rit-
gerð).
21. Nefnið 4 algegnar grasteg-
undir á túni.
22. Að hvaða leyti er gróður-
inn undirstaða lífsins á jörðinni?
Hvernig gengur ykkur glíman
við verkefni skólaunglinganna?
Snúinskeggi.
PÁFINN SITUR í RÓM
Framhald af bls. 8.
lofsamlegum orðum listdómara
um mynd eftir íslenzkan málara,
sem sumir frægir myndlistarmenn
hér heima sögðu að „ekki kynni)
neitt að mála fremur en köttur-f
inn.“
f
Mér hefur aldrei verið nein launt
ung á því, að í sumum listgreini-
um hef ég haft menn mér tifl
ráðuneytis síðan ég fór að vinn
í úthlutunarnefnd enda veit é;
að hamingja manna og sæmd :fi:
slíkum störfum fer ekki sízt eft:ij;
því hver gæfa þeirra er í vali ráðri
nauta.
Hins vegar vona ég að mér erid
ist svo kjarkur og dirfska í stö.rf-
um, að ég verði ekki uppnæmíir
fyrir sleggjudómum ógætinuia
flumbrara um það, sem ég ga ri
eftir beztu vitund. Ég tók ek; ki
sæti í úthlutunarnefnd af því :að
ég héldi mig fulikominn, held ur
hinu, að ég sá ekki á stundioini
annað betra ráð.
Ekki er gott að gera i fáí m
orðum grein fyrir þvi hveniig
menn njóti listar og meti. A3 d ðr-
um þræði eru þau áhrif sem vei -ka
á hugsun og þar með lífskoða nir
og gætir þeirra hvað helzt i ILók-
menntum en einnig víða í mj -nd-
list. Um þau er tiltölulega ! mð-
velt að rökræða. En svo eru ; mn-
ars vegar þau áhrif, sem verl :a á
tilfinningar og smekk og þai er
1 miklu erfiðara að koma röksremd
um við, I ’orsteinn Erlingsson
vildi glaðu r láta „leikhússönginn
góða“ í Ka upmannahöfn fyrir læk
inn sinn. Þannig gripa tilfinnig-
ar og áhrii minninganna inn í and
lega nautn manna. Auk þess sem
Iþað er eij istaklingsbundið hvers
:menn njé ta er það líka atvikum
Iháð hvers menn þurfa með, hljóm
list og mj mdlist t.d. er ýmist frið-
andi og róandi eða örvandi og
vekjandi og er það út af fyrir
sig óháð : stefnum og tízku.
Ég hei d að við skipun úthlut-
unarnefni da bæri einkum að var-
ast einsýsna ofstækismenn á hvaða
sviði sern er, en sækjast frekar
eftir h/iifsömum og víðsýnum
mönnum. Ég er alveg sannfærð-
ur um þ ;að, að í sumum listgrein-
um a.mik. er það svo, að mestur
ágreininf gur myndi verða um mat
þeirra, íiem valdir kynnu að vera
úr listgi eininni sjálfri.
Þetta er að mínu viti grund-
vallarat riði, sem efcki má loka aug-
um fyiiir við skipun þessara við-
kvæmu og vandasömu mála, sem
sannarl ega þurfa endurskoðunar
við.
Lausas asur og skáldskapur.
Jón. Óskar gerir lítið úr lausa-
visum* og lausavísnaskáldskap. Ég
get eS :ki fallist á það, að gildi skáld
skapa r fari eftir forminu. Margar
lausai risur eru úrvalsskáldskapur.
Ég n íyndi telja Jón Óskar meira
skáltí en ég geri enn, ef ég vissi
til ajf 5 hann hefði samið eina stöku
á borð við þessa lausavísu Einars
Bení ediktssonar:
Gl engi er valt þar fé er falt,
ftigna skal í hljóði,
b itt kom al'ltaf hundraðfalt
:s em hjartað galt úr sjóði.
Og þó má kalla það galla á þess
ará vísu, að áminningin að fagna
’hlljióðlega á ekki brýnt erindi inn
í fnana og .virðist látin tf^ftppfyll-
ÍRgar, þó að hún sé engan veg-
i n.n óeðlileg þegar talað er um valt
fjengi auðæfanna.
Mér finndist það furðulegur
uj.iaður, sem ekki kynni að meta
pzísuna Yfir kaldan eyðisand vegna
fpess að hún stendur ein sér, — er
flausavísa. Hispurslaust talað finnst
|mér það alveg laust við allan list-
.rænan skilning að meta góða vísu
'minna vegna þess að hún stendur
ein. Hafi Jón Óskar ekki meint
það, sé ég ekki að grein hans
sé annað en meiningarlaust geð-
vonskuraus, sem engum tilgangi
getur þjónað öðru en að hleypa
óhollum gufum út úr sálarhreysi
höfundar síns. Og hver ætlár hon-
um slíkt?
Hins vegar má meta það við
Jón Óskar að hann étur sjálfur
ofan í sig allan kjarnann úr ádeil
um sínum á lausavísuna með við-
urkenningarorðum um einstaka
lausavísu eftir Jón úr Vör. Það
eru að vísu eins konar fimleikar
að bíta í skottið á sjálfum sér
og getur þótt ánægjulegt á að
horfa, en engan hef ég vitað fær-
ast að ráði fram á við með slíkum
tilburðum.
í ritgerð Jóns Óskars eru eng-
in ákveðin dæmi nefnd um mis-
tök við úthlutun listamannalauna
og því er engu slíku að svara. Auk
þess er vafasamt að standa í ill-
vígum og opinberum deilum um
mat á verðleikum manna. Þar að
auki ætti úthlutunin að byggjast
á samstarfi nefndarmanna án þess
að þar væri fastur meirihluti, svo
að sömu menn réðu öllu, sem
ágreiningur er um, og hefur mér
þó fundist misbrestur á því sum
árin. Hins vegar þykir ástæða til
að vekja athygli á, að það of-
stæki er komið á pj«nt, að sveita-
menn geti ekki verið dómbærir
um listir af því einu að þeir eru
sveitamenn. Og flbiri en þeir ein-
ir, sem Birting lesa mega iilæja
að þeim listdómi, að lausavísur
hljóti að vera lélegur skáldskapur.
I Halldór Kristjánsson.
I