Vísir - 13.12.1974, Blaðsíða 6

6
Vfsir. Föstndagur 13. desember 1*74.
VÍSIR
(Jtgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Slmar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Sföumúla 14. Simi 86611. 7 llnur
Áskriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands.
t lausasölu 35 kr. eintakiö. Blaöaprent hf.
Fljótast og dýrast
í frostum undanfarinna daga hafa greinilega (
komið i ljós afleiðingarnar af þriggja ára að- /
gerðaleysi fyrrverandi rikisstjórnar i öflun raf- )
orku. Viða úti á landi er rafmagnsskömmtun \
daglegt brauð, þótt disilstöðvar séu látnar brenna (
rándýrri oliu dag og nótt. /
Tveggja ára töf er orðin á undirbúningi gufu- )
aflsvirkjunar við Kröflu. Sú virkjun átti að leysa i \
bili orkuvanda Eyjafjarðar og Þingeyjarsýslna ('
og færa þjóðinni dýrmæta reynslu i virkjun gufu- /
afls til rafmagnsframleiðslu. Töfin stafar af þvi, )
að vinstristjórnin og þingmeirihluti hennar \
neituðu tvö ár i röð um fjárveitingar til að hraða í/
rannsóknum og undirbúningi þessarar virkjunar. )
Athuganir á öðrum gimilegum virkjunar- (
stöðum á Norðurlandi eru enn skemmra á veg /
komnar. Enginn veit, hvort hentugast væri að )
byrja á Jökulsá i Axarfirði, Dettifossi, Skjálf- \
andafljóti, Jökulsá i Skagafirði eða Blöndu, svo (
að dæmi séu nefnd. )
Allt hefur verið látið reka á reiðanum i stað )
þess að fjármagna samanburðarrannsóknir á (
þessum mörgu möguleikum norðan heiða. Ef /
slikum rannsóknum væri nú lokið, væri nú verið )
að hanna og undirbúa þá virkjun, sem heppi- )
legust væri. \
Þessi óskemmtilegi viðskilnaður Magnúsar /
Kjartanssonar orkuráðherra veldur þvi,að um )
það bil þrjú ár verða enn að liða áður en Krafla \
kemst i gagnið og enn lengri timi áður en vatns- (
aflsvirkjun á Norðurlandi byrjar framleiðslu. /
Samt er nú þegar orðið neyðarástand i orkúöflun )
á þessu svæði. (\
Vegna þessa neyðast stjórnvöld nú til að fara ((
dýrustu leiðina og ótryggustu — leggja raflinu )/
norður i land. Eins og málum er nú komið er slik \
lina eina leiðin til að afla innlendrar raforku (
handa Norðurlandi fyrir veturinn 1976—1977. En /
hún kostar hvorki meira né minna en 1427 )
milljónir króna samkvæmt nýjustu áætlunum. \
Nær hefði verið að geta notað þetta fé til að (
virkja á Norðurlandi og láta linuna koma siðar til )
að jafna milli orkuveitusvæða. En þess er ekki \
kostur eftir aðgerðaleysi undanfarinna ára. (
Velja verður þann kost, sem fljótlegast er að /
framkvæma, þótt hann sé dýrastur. )
Raflinan á að liggja með byggðum fram á \
Vestur- og Norðurlandi, þar sem rannsóknir hafa (
magnað efasemdir um rekstraröryggi Sprengi- /
sandslinu. Á linan að liggja frá Grundartanga i )
Hvalfirði til Andakils, Laxárvatns og Varma- (
hliðar i Skagafirði og tengja þannig Lands- (
virkjun og Laxárvirkjun. )
Linan frá Varmahlið til Akureyrar hefur þegar \
verið lögð, en litið hefur verið hægt að nota hana V
enn, þvi að afgangsrafmagn er við hvorugan
enda hennar. Hún kemur þvi ekki að gagni fyrr
en öll linan milli landshluta er komin. Frekari
undirbúningur hefur tafizt, þar sem fráfarandi (
rikisstjórn skar lántökuheimild vegna linunnar
úr 300 mill jónum króna i 25 mill jónir króna.
Nú er undirbúningur framkvæmda hins vegar
kominn á fulla ferð. Pantaðir hafa verið 1300
staurar i linuna og hún á að geta orðið fullbúin
haustið 1976. Skýrði Gunnar Thoroddsen orku-
ráðherra fráþessuáþingiifyrradag. \
Það er dýrt spaug að hafa lélega ráðherra, þótt (
ekki sé nema i þrjú ár. /#
“JK )
10. aðili að EBí
Milljónir erlendra
verkamanna, sem búa i
EBE-löndunum niu,
horfa fram á erfiða tima
vegna kreppunnar, sem
Vestur-Evrópa finnur nú
ná tökum á sér.
Meðan stjörnir aöildarrlkja
Efnahagsbandalagsins giröa sig
fastar vegna oliuharöindanna og
veröbólgunnar, sem sækja aö
þeim I senn, hafa störf þau, sem
freistuðu þessara flökkumanna til
að yfirgefa heimili sln, smám
saman oröiö aö engu.
Orkukreppan hefur sérilagi
kallað á endurskipulagningu
evrópsks iönaöar og leitt til
uppsagna i stórum stil.
Nýleg skýrsla EBE-ráösins
áætlar, aö atvinnulausum muni
fjölga um 800 þúsund frá þvi sem
var um mánaðamótin september
og október, og aðtala þeirra veröi
orðin 4,1 milljón I april á næsta
ári.
Innflutta verkafólkiö I þessum
löndum og fjölskyldur þeirra er
taliö vera um 11,5 milljónir og oft
talaö um þau sem tiunda meölim
EBE. Þeim eru þetta Iskyggileg-
ar horfur.
I löndunum sex, sem upphaf-
lega mynduöu Efnahagsbanda-
lagið, hefur tala innflytjenda
tæiplega þrefaldazt — úr 1,700.000
árið 1961 i 4,500,000 áriö 1973.Þeir
ýmist fluttust á milli EBE-landa
eöa komu frá löndum, sem standa
alveg utan við bandalagiö.
70% þessarar fjögurra og hálfu
milljónar komu frá löndum utan
EBE, einkanlega þá frá Júgó-
slaviu, Spáni og Tyrklandi. Þeir
voru ekki ráönir á sama grund-
velli og aöildarrlkin miöa viö sln
á milli, heldur voru geröir sér-
stakir samningar milli þess
lands, sem viö þeim tók, og svo
samtaka þeirra I fööurlandinu.
Á stööum eins og I kolanámum
Ruhr eða I bllaverksmiöjum
Frakka hafa þessir innflytjendur
fengiö orö á-sig fyrir að vera ódýr
vinnukraftur, óskipulagöir en
hörkuduglegir.
EBE-ráðið fer ekkert dult meö
þaö, aö bandalagið hefur hagnazt
vel á tilveru þeirra. Samkvæmt
skýrslu þess jókst hagvöxtur
Efnahagsbandalagsins meira en
unnt heföi veriö meö heimamönn-
um eínum saman I vinnu.
Kapp hljóp i margar iöngreinar
og nærvera slíks vinnuafls leiddi
af sér aukiö fjármagn, sem nú lá
á lausu, en annars heföi orðið aö
festa I nýjum vélum til þess aö
leysa gamlar af hólmi.
1 vissum skilningi voru
uppgangstlmar EBE byggöir á
ódýrri olíu og ódýru vinnuafli.
Orkukreppan hefur svo bundiö
enda á þá.
Þeir gömlu góöu dagar eru nú
liðnir, eins og nýteknar ákvarö-
anir Vestur-Þýzkalands, Frakk-
lands, Belgiu og Hollands um aö
taka fyrir innflutning verka-
manna sýnir svo ljóslega.
Þessar ferðir verkafólksins
stefndu flestar til svæöa, þar sem
iðnvæöingin var fyrir. Á meöan
misstu aörir staöir, sem meira
þurftu á vinnukraftinum aö halda
til þess aö byggja upp sinn iðnað,
sitt vinnuafl I þessa flutninga, svo
sem eins og Suöur-ltalla.
Staöreyndin er sú, aö Ibúum
ítallu hefur fækkað um 1% frá
1960 til þessa dags. Til aö bæta
fyrir þetta vilja fulltrúar EBE
hraöa þvl, aö þróunarsjóöur
bandalagsins taki til starfa, eins
og lengi hefur staðið til. Honum
var ætlaö það hlutverk að styrkja
einstaka hluta aðildarrikjanna —
landshluta, sem voru á eftir I þró-
uninni — til aö byggja sig upp.
Meö þessu móti átti aö beina
peningastraumnum til hinna
verst settu svæöa eins og
Suöur-ltallu, Irlands og einstakra
hluta Bretlands.
Þaö, hve lengi þessir inn-
flytjendur veröa innan marka
bandalagsins, er allt undir þvi
komið, hve ráöningartlmi þeirra
var langur — og svo auðvitaö
ástandi efnahagslifsins.
Lagaréttur þeirra grundvallast
algerlega á þeim sérsamningum,
sem gerðir voru I upphafi
ráðningar þeirra. Rammi þeirra
er I flestum tilvikum mjög þröng-
ur. í flestum tilvikum ráöa gest-
gjafarnir þvl, hve langur
ráöningartlminn er, hvenær og
hvort hann skuli endurnýjaður
eöa honum sagt upp.
I sumum tilvikum fær innflytj-
andinn, sem kom utan frá, ekki að
yfirfæra laun sln óskert til ætt-
jaröarinnar.
I sumum þessum löndum hefur
innflytjandinn ekkert tilkall til
eftirlauna eöa veikindaorlofs og
þvl siöur til' sjúkrasamlagsbóta.
Nema þá að hann hafi gengið I
gegnum langan reynslutlma.
Hann nýtur minni félagshjálpar
en heimamenn.
Á þessu stendur nú loks til að
ráða einhverja bót. EBE-ráöiö
hefur á prjónunum áætlanir, sem
jafna eiga i þessu tilliti kjör
heimamanna og aðfluttra.