Vísir - 07.01.1975, Blaðsíða 2

2
Vísir. Þriðjudagur 7. janúar 1975.
vhassm:
Tekurðu samband miðia við
framliðna trúanlegt?
Sten Johansen, matsveinn: — Ég
held ég geri það nú ekki. Ég hef
aldrei farið sjálfur á miðilsfund
og þekki litið til miðlaáhuga Is-
lendinga, þar sem ég er Dani. Hjá
okkur er allt tal um miðla sjald-
gæfara en hér.
Steinþór Þorleifsson, sjómaður:
— Ég get alveg trúaö á það. 1
sambandi við þáttinn um Haf-
stein miðil i sjónvarpinu fannst
mér til dæmis mjög merkilegt að
sjá og heyra það, sem þar fór
fram. Eftir þann þátt hefði ég
áhuga á að komast á miöilsfund
sjálfur.
Kristján Benediktsson, nemi: —
Ég tek það hiklaust trúanlegt.
Bæði hef ég orðið fyrir svona
sjálfur og eins kynnzt miðlum
sem mönnum, sem ættu að gera
sér grein fyrir þvi, ef aðeins væri
um hugsanaflutning að ræða.
Vaigerður Agústsdóttir,
húsmóðir: — Ég tek þaö hispurs-
laust trúanlegt. Ég hef fariö oft á
miöilsfundi sjálf og maðurinn
minn sá talsvert þegar hann var
yngri.
Sævar Stefánsson, lögregiuþjónn:
— Það held ég ekki. Miðilsfundur-
inn í sjónvarpinu þótti mér heldur
ekki sennilegur. Eftir þann þátt
hef ég ekki mikinn áhuga á að
fara á miðilsfund. Konan min
aftur á móti er mjög hrifin af
þessu.
Jón Sigurðsson, formaður SJó-
mannasambandsins: — Ég horfði
nú ekki á nema hálfan þáttinn
með Hafsteini miðli I sjónvarp-
inu. Þátturinn var ekki skemmti-
legri en það. En ég þori þó ekki að
rengja samband miðlanna viö
hina framliönu.
LESENDUR HAFA ORDIÐ
„Unglingavandamál" — Er ekki
„foreldravandamál" réttnefni ?
„Undanfarnar vikur hefur hið
svo kallaða unglingavandamál
verið ofarlega á baugi i fjöl-
miðlum. Bæði var þessi mála-
flokkur tekinn til meðferðar i
þættinum Kastljós i sjón-
varpinu, og einnig hefur hann
verið til meðferðar á slagsiðu
Morgunblaðsins i nokkur skipti.
Túlkun f jölmiðla á þessu vanda-
máli hefur fram að þessu verið
næsta einhlit — „unglinga-
vandamál eru vandamál sem
spunnin eru eingöngu af ung-
lingunum sjálfum”!
I þættinum Kastljós var litið
inn á skemmtistaði i höfuð-
borginni. Tilnefndir voru fjórir
staðir af hálfu þáttarins. Mark-
miðið var að kynnast þvi, á
hvern hátt unglingarnir
skemmtu sér. Það eina sem
hafðist upp úr krafsinu var
aldursskipting á milli staðanna,
ljósmyndir yfir dansgólf I
Klúbbnum og kvikmyndir og
viðtöl við unglinga i Tónabæ.
Ekki var rætt við gesti hinna
staðanna þriggja, en þeir voru
Tjarnarbúð, Klúbburinn, og
Sigtún. Nú er vitað mál að ung-
lingar sækja alla þessa staði að
einhverju leyti, þó eðlilega sé
mest um þá i Tónabæ á stað sem
sérstaklega er ætlaður fyrir
unglinga”.
En hvers vegna gáfu sjón-
varpsmenn sér ekki tima til
þess að ræða við gesti hinna
staðanna þriggja. Það er jú
staðreynd að þá sækja fyrr-
verandi unglingar, sem er i
fersku minni hvernig það er að
vera unglingur i 20. aldar þjóð-
félagi. Þeir hefðu ef til vill
frekar haft á reiðum höndum
svör við spurningum, sem al-
menningi hefði leikið hugur á að
vita.
Gestir þessara fjögurra
veitingahúsa eru af ýmsum
toga. Þó er væntanlega mest
fjölbreytnin i Tónabæ þar sem
unglingar ýmisthafa verið „ude
pá livet” i nokkur ár eða hafa
aldrei fyrr á ævi sinni komizt i
kynni við nokkuð það sem
nefnist skemmtanalif. Það er
staðreynd i þessu sambandi,
að unglingum sem koma i fyrsta
skipti I Tónabæ, bregður
óneitanlega i brún við að sjá
jafnaldra sina i öllum skotum
við það.sem kallast mætti fjöl-
þætt keliri. Þarna lýsir að-
stöðuleysið sér bezt. Unglingar
hafa jafnt þörf fyrir slikt sem
eldra fólk, en heimilið stendur
ekki til boða I slikum tilgangi,
Andleg
t hraða og hávaða nútimans
fjölgar þeim stöðugt, sem
standa á hengiflugi örvænis og
uppgjafar.
Margir eiga við vandamál að
striða, sem þrýsta á innan frá
og gera vitundina eins og
gufuketil, sem er að springa. Þá
er gott að eiga öryggisventil,
sem léttir spennuna, og gefur
svigrúm til ihugunar og átaka i
rétta átt.
Hver einstaklingur getur þá
orðið vini og samferðamanni
slik raunabót og sálusorgari, ef
hann hefur tamið sér að hlusta
og skilja, veita samúð, rétta
hjálparhönd.
Eitt er vist: Aðgát skal höfð i
nærveru sálar.
Og eins eru hin fornu spekiorð
f fullu gildi:
„Auðugur þóttist, er eg annan
fann”. Sumir halda, að það séu
' aðeins prestar, félagsráðgjafar
og læknar, sem þurfa að kunna
hin réttu ráð. Og vissulega
Þvi er opinber samkomustaður
eina lausnin.
Þeir unglingar sem við var
rættverða að teljast afskaplega
heilbrigðir unglingar, ef dæma
má eftir viðtölunum við þá. Við-
tölin voru tekin væntanlega á
sama tima og Tónabær hefur
opið fyrir unglingana og þeir
sem við var rætt hefðu þvi átt að
sýna þverskurð af þeim er
staðinn sækja. Þvi kom undar-
lega fyrir sjónir að sjá alla ung-
lingana allsgáða, heyra þá tjá
sig eins og fyrirmyndarung-
lingum einum er lagið. Allir
gátu svarað fyrir sig bærilega.
Þessi sýnishorn af gestum
Tónabæjar eiga greinilega ekki
þátt i aö skapa unglingavanda-
málið titt nefnda. En ef sjón-
varpið var að leitast við að
skýra þetta vandamál, hvers
vegna reyndu starfsmenn þess
þá ekki að ræða við unglingana
sem eiga við einhver vandamál
að stríða? Má vera að það sé
hægara sagt en gert, en hvernig
er þá hægt að draga upp sanna
mynd af þessum vágesti?
Flestir þeirra, sem einhver
afskipti hafa af unglingum og
skilja þá, ættu að gera sér ljóst,
að vandamál þeirra, unglinga-
vandamálið er sprottið af rótum
foreldranna. Unglingarnir sætta
sig ekki við það umhverfi og
þann móral, sem þeim er gert
að lifa og hrærast I af foreldrum
sinum. Unglingar verða fyrr
fullorðnir að vissu marki nú en
þegar foreldrar þeirra voru að
Afengisneyzla unglinga þykir
oft uggvænleg. A útiskemmtun-
um og öðrum samkomum, sem
unglingar sækja, er oft mikiö
áfengi tekiö af ungiingunum. En
hvers vegna drekka þeir?
uppgjöf
þurfa þeir jafnan að vera við-
búnir og vakandi.
En öll erum við ábyrg fyrir
almennri aðstoð og hlustum á
hjartaslátt lifsins og þeirra,
sem enn eru á veginum með
okkur. Hér eru þvi nokkur at-
riði, sem reynsla margra ára
hefur sýnt og sannað mikils
virði, þótt i eðli sinu séu þau
ótrúlega hversdagsleg og
einföld.
Fyrst er hluttekning — innileg
samúö. Hlýddu með athygli, án
þess að gripa fram i, á allt sem
sagt er um tilfinningar og
raunir. Gerðu þér grein fyrir
aðalatriðum og vektu athygli á
þvi, svo að hinn bágstaddi skilji,
að þú ert á hans bylgjulengd.
Fylgist með ferli hans.
Láttu hann finna hlýju og
skilning. Spurðu hann um
upphaf, þróun og áhrif vanda-
málsins á hlýlegan hátt án for-
vitni og frekju.
Láttu hann svo finna, að þú
alast upp. Nútima tækniþjóð-
félag þróast með slikum ógnar-
hraða, að foreldrum ung-
linganna i dag, jafnvel þó þeir
séu ekki nema hálffertugir
reynist erfitt að fylgjast með.
Unglingarnir eru næmastir
fyrir þessum öru breytingum og
fylgja þeim i einu og öllu. Þeir
finna ekki lengur hjá foreldrum
sinum það aðhald og þann
áhuga, sem þeir vildu finna.
Foreldrar hætta smátt og smátt
að skilja börnin sin þvi þau lifa i
allt öðru umhverfi. Þá er
hegðan unglinganna orðin að
vandamáli gagnvart for-
eldrunum. Þeir foreldrar sem
skilja ekki eða neita að skilja
börnin sin, hafa aðstöðu til að
tjá sig opinberlega um það sem
þeim liggur á hjarta. Og að
sjálfsögðu er vandamálinu gefið
nafniö „unglingavandamál”, en
ætti raunverulega að heita
„foreldra vandamál”!
En þá erum viö aftur komin
að þætti fjölmiðla I þessu sam-
bandi. Þar ráða foreldrar
rikjum og aðeins skoöanir
þeirra koma almenningi fyrir
sjónir. t áðurnefndum sjón-
varpsþætti var rætt við foreldra
að visu eina foreldra, og þeir
spurðir spjörunum úr varðandi
afstöðu sina gagnvart eigin
börnum og hinu daglega lifi
þeirra. Attu þau við einhver
vandamál að striða? Hvernig
skemmta þau sér og svo fram-
vegis. Ekki var spurt um það,
hvernig skemmtanalifi ung-
lingarnir eða börnin þeirra ættu
að venjast heima fyrir. Venju-
legast fer fullorðna fólkið ekki i
launkofa með áfengisneyzlu
sina og skemmtanir. Þær eru
gjarnan haldnar i heimahúsum
og ekkert til sparað. Þetta á við
um foreldra og eldra fólkið yfir
leitt. Oftlega verða unglingar
vitni að þessum skemmtunum
og læra gjarnan hvernig „raun-
verulega” á að skemmta sér.
Þeir spyrja, af hverju eru pabbi
og mamma svona kát og fjörug
þegar koma gestir. Hvað er það
sem veldur? Og unglingarnir
uppgötva áfengi og notkun þess.
Á sumum heimilum eru for-
eldrar svo uppteknir af þvi að
skemmta sjálfum sér, að al-
gjörlega gleymist að sinna
börnunum. Þau hafa ekkert við
að vera heima fyrir. Húsið eða
Ibúðin, sem foreldrarnir hafa
„fórnað sér fyrir barnanna
vegna”, umhverfið og
viljir hjálpa til að leita hjálpar
— sérstaklega til sjálfshjálpar.
Næst er Ihugun vandans, þar
sem ýmis smáatriði eru rædd
og athuguð. Reynt skal að finna
eitthvað, sem er viðráðanlegt og
annað, sem ekkert er hægt að
ráða við i bili.
Hvetjið til að lýsa þvi, sem
reyndist til bóta, en dveljið litt
við ósigrana. íhugið nýjar
aðferðir og hjálpargögn og
hvaða gagn slikt gæti gert.
Finnið hvað bezt er að gera i
bráðina og takið ákveðnar
ákvarðanir.
Siðast er hvatning til fram-
kvæmda brýn nauðsyn. Gerið
áætlanir um næstu viðbrögð.
Stefnt skal beint að marki, sem
ekki má vera of fjarlægt i
fyrstu.
Hvetja skal til að byrja strax
og biða einskis, sem seinna gæti
oröið. Séu auðsæjar hindranir er
gott að ræða þær rækilega til að
ryðja þeim úr vegi.
Fullvissið um fylgd, hjálp og
Hvers vegna komast ungiing-
arnir i andstööu viö foreldra
sina og þjóðfélagiö? Er sökin
kannski alls ekki unglinganna,
heldur jafn mikiö foreldranna?
mórallinn sem foreldrarnir hafa
skapað „barnanna vegna”,
hefur ekki upp á neitt það að
bjóða sem vekur áhuga þeirra.
Þeir fara út á lifið til að kynnast
af eigin raun, hvað það hefur
upp á að bjóða. Leiðbeiningar
og aðhald skortir, svo ekki sé
talað um aðstöðu. Unglingarnir
fara þvi sinar eigin leiðir, sem
margar hverjar eru mun heil-
brigðari en foreldranna. Fljót-
lega skiljast leiðirog foreldrarn
ir uppgötva einn góðan veður-
dag, að þeir hafa misst sam-
band við unglingana. Þeir skilja
það alls ekki, hvers vegna
blessuð börnin vilja ekki hafa
not af þeirri aðstöðu, sem
eldra fólkið hefur unnið baki
brotnu við alla sina ævi, — allt
fyrir börnin. En sorglega stað-
reyndin i málin er , að öll
félagsleg aðstaða i landinu er
byggð fyrir fullorðna fólkið af
fullorðna fólkinu að sjálfsögðu,
og aðeins það hefur not af henni.
Þetta skilja foreldrar ekki og
visa öllu til unglinganna. Það
eru unglingarnir, sem skapa
vandamálin segja þeir, og
vandamálið er unglingavanda-
mál. En unglingavandamálið er
I raun sprottið af rótum skorts á
gagnkvæmum skilningi foreldra
og unglinga. Foreldranna er
ábyrgðin og vandamálið þvi I
raun foreldravandamál”.
Edvard Sverrisson
leiðsögn til framkvæmda og
varnar gegn vandanum. Látið
bjartar vonir lýsa leiðina. Gerið
ekkert fyrir neinn, sem hann
gæti gert sjálfur, ef hann þarf.
Persónuleiki þarf þjálfunar eins
og vöðvar iþróttamannsins.
Bendið skýrt á, að hver
smásigur eykur kraftinn og
sigurvissuna, sem siðast verður
sigurför og sigurhrós, og smám
saman eykst velliðan og hjarta-
friður, vonir og sjálfstraust.
Segðu honum að hringja bráð-
lega og láta vita hvernig
gengur. Akveðið næsta
stefnumót innan tiðar.
Og þá þarf að rifja upp allt,
sem ákveðið var, athuga allt,
sem gerðist, einkum hið
jákvæða, ihuga næsta skref,
hugga, hvetja, gleðja, hug-
hreysta og haldast svo i hendur
að marki manngildis og heilla.
Og sjá — slik sálgæzla bætir úr
miklu böli margra.
Arellus Nielsson
— skyndihiálp