Vísir - 27.01.1975, Blaðsíða 6

6
Visir. Mánudagur 27. janúar 1975.
vísir
Ctgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: . Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
RitstjprnarfuUtrúi: Haukur Helgason
Aúglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Áskriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands.
t lausasölu 35 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Arftaki Stalíns
Ekki er lát á orðróminum um, að Bresnjev, for-
maður kommúnistaflokks Sovétrikjanna og æðsti
valdhafi Sovétrikjanna, muni brátt vikja fyrir
öðrum. Ýmist er sagt, að sjúkdómur valdi eða
valdabarátta fari harðnandi i flokknum og Bres-
njev standi höllum fæti. Þeir fréttamenn, sem
kunnugastir eru i Kreml, eru ekki sammála um
horfurnar, en oft hefur orðrómur af þessi tagi
reynzt á rökum reistur, þótt stundum komi hann
ekki fram um langa hrið.
Ef til þess kæmi, að Bresnjev yrði að leggja
niður völd, vita menn engan veginn, og liklega
ekki Kremlverjar sjálfir, hver mundi taka við af
honum. Óhætt er að fullyrða, að fráhvarf Bres-
njevs yrði ekki harmað meðal frjálslyndra
menntamanna i Sovétrikjunum. Tvennt einkenn-
ir feril Bresnjevs sem æðsta leiðtoga Sovétrikj-
anna. Hann hefur á seinni árum endurvakið
stalinismann að mjög miklu leyti, og i öðru lagi
hefur hann átt sinn þátt i þiðunni, sem hefur gætt
i samskiptum austurs og vesturs allra siðustu ár-
in.
Við fráfall Stalins 1953 lék blær frelsis um
Sovétrikin. Eftir millibilsástand varð Nikita
Krustjev æðstur manna i Kreml, og hann tók
brátt upp frjálslyndari stjórnarhætti. Glæpir
Stalinstimans voru afhjúpaðir og mun meira
frelsi leyft. Það kom til dæmis fram i þvi, að leyfð
var útgáfa verka rithöfundarins Solsjenitsyns,
sem lengi hafði setið i fangabúðum Stalins.
Krustjev féll úr sessi árið 1964, og við tóku Bres-
njev sem flokksformaður og Kosygin sem- for-
sætisráðherra.
Ferill Krustjevs hafði ekki markað timamót i
utanrikisstefnu Sovétrikjanna. Krustjev lét kæfa
byltinguna i Ungverjalandi i blóði svo og andóf
frjálslyndra manna i Póllandi og viðar. Krustjev
fylgdi fram heimsveldisstefnu Sovétrikjanna.
Fjandskapur magnaðist við Kina, og i Kúbudeil-
unni 1962 gekk Krustjev eins langt og hann þorði,
þótt hann léti undan, þegar strið vofði yfir. 1
innanrikismálum naut almenningur hins vegar
góðs af völdum hans. Stalin hafði ekki verið annt
um, að alþýða manna byggi við sæmileg kjör,
húsnæði og matvæli. Þetta breyttist talsvert á
dögum Krustjevs.
Eftirmaður Krustjevs, Leonid Bresnjev, hefur
leyft alþýðu manna að fá betri hlut en áður var,
svo sem i húsnæðismálum, þótt Sovétrikin séu
enn á býsna frumstæðu stigi i þeim efnum. Lifs-
kjör almennings hafa batnað með aukinni fram-
leiðslu. En Bresnjev hefur i engu dregið úr
heimsvaldastefnunni. Það kom greinilegast fram
i innrásinni i Tékkóslóvakiu 1968, þegar Kreml-
verjum þótti sem sú hálfnýlenda þeirra mundi
ganga undan sér. Fjandskapur við Kinverja
hefur haldið áfram. Bresnjev gerði sér hins vegar
grein fyrir þvi, að framhald kalda striðsins þjón-
aði ekki hagsmunum Sovétrikjanna. Þar var
komið upp þrátefli. Þvi væri það hagur Sovét-
manna að draga úr viðsjám við Vesturveldin og
auka viðskipti, sem báðir gætu hagnazt af, með
þvi að tækniaðstoð fengist til að nýta auðlindir i
Sovétrikjunum og matvæli til að bæta úr hungri.
Hið sorglegasta við valdaferil Bresnjevs er,
hversu mjög stalinisminn hefur verið endurvak-
inn i viðskiptum stjórnvalda við þá, einkum
menntamenn, sem höfðu séð bárur frelsis brotna
á ströndum i tið fyrirrennara hans.
— HH
Amin effir enn her
Uganda til hrelling-
ar grönnum sínum
Íldi Amin, forseti
Uganda, sem væntan-
lega verður á næsta ári
forseti Rikjasambands
Afriku, átti nýlega fund
með súdönskum upp-
reisnarmönnum, sem
Íverið höfðu í heimsókn i
Uganda.
Samkvæmt fréttum útvarpsins
i Kampala voru þarna á ferð
„fulltrúar” bæði „borgaralegra
afla og hersins i Súdan”, sem
sagðir voru hafa hrundið af stað
uppreisn, er „hvarvetna mæltist
vel fyrir”.
Fyrir þessum mönnum vakir —
ef marka má Radio Kampala —
að koma á stofn sterku lýðræðis-
riki i Súdan.
Útvarpið helgaði þessari heim-
sókn mikið rúm i dagskrá sinni.
Hafði það eftir gestunum harða
gagnrýni á Numeiri forseta
/ Súdan, utanrikisráðherra hans og
: aðra leiðtoga Súdans. Svo langt
/ var gengið, að þeir voru sakaðir
um að hafa ljóstrað upp leyndar-
málum Arababandalagsins við
ísraelsmenn og Bandarikjamenn.
— En þar syðra geta menn naum
ast fundið verri svik.
Idi Amin hefur naumast mátt
opna munninn, siðan hann komst
' i sviðsljósið við valdatökuna i
) janúar 1971, án þess að hneyksla
[ flesta, sem til heyra. Flestir hafa
) reynt að leiða hjá sér athafnir
f hans eða orð en þó án þess að
) styggja hann, ef hjá þvi varð
f komist. Þótt flest hans æði bendi Amin hefur ekki vandað nágrönnum sinum kveðjurnar við opinber
) til þess, að hann sé kolruglaður og tækifæri síðustu vikna.
segja verið fengnir frá Norður-
Kóreu.
Rússar hafa nýlega hleypt af
stokkunum fyrir Amin heilli flug-
sveit, og Tékkar eru með aðrar
fjórar i skólun. Rússar áttu
heiðurinn af þvi að hervæða og
þjálfa fyrstu Simbasveit Amins,
en það gekk þó ekki alveg stór-
slysalaust fyrir sig, eftir þeim
fréttum að dæma, sem borizt hafa
sunnan úr Uganda. Á einni æfing-
unni, sem fór fram undir umsjón
sovézkra hernaðarsérfræðinga,
létu fimm menn.úr Simbasveit-
inni lifiðog tuttugu og fimm særð-
ust, þar af fimm mjög alvarlega.
Skýrði Amin forseti frá þessu
mannfalli við hátiðlega athöfn 1
Mbarara-herskálunum skammt
frá Kampala, þegar hann skýrði
frá þvi, að þjálfuninni væri lokið.
Lýsti hann jafnframt ánægju
sinni með æfingarnar, sem hann
sagði, að hefðu verið „árangurs-
rikar”.
Fjálgum orðum þakkaði forset-
inn sovézku leiðbeinendunum.
Yfirmaður sveitarinnar skýrði
Amin svo frá, að „samvinna”
Ugandahers og sovézku sér-
fræðinganna hefði verið með
„miklum ágætum”, og gat hann
glatt Amin með þvi, að Rússarnir
hefðu lært að tala Kiswahili og
Kinyankole.
Starfsbræðrum Amins i ná-
grannalöndunum er alls ekki um
þetta hernaðarbrölt Ugandafor-
seta. Reynslan hefur lika sýnt
það, að Amin þarf ekki mikið til-
efni til þess að sýna hernaðar-
mátt sinn á nágrönnunum. Hann
hafði ekki verið marga mánuði
forseti Uganda, þegar hann rak
allt i einu upp ramakvein og kvað
Tanzaniumenn hafa gert innrás I
Uganda. í þrjár vikur linnti ekki
loftárásum Ugandamanna á bæi
og þorp I Tanzaniu. — Tanzaniu-
menn vissu naumast, hvaðan á þá
stóð veðrið. Sást enginn vottur
þess, að þeir hefðu hreyft legg eða
lið til innrásar i Uganda.
Þeim stendur þvi nokkur stugg-
ur af þvi, hvað Amin karlinn
kunni að láta sér detta i hug, ef
honum skyldi leiðast aðgerðar-
leysið.
Kaligula endurborinn, þá hafa
menn veigrað sér við að nefna
það opinberlega.
En sfðustu athafnir Ugandafor-
seta hafa komið öðrum leiðtogum
Afriku i bobba, sem gæti leitt til
aö rofnaði eining Afrikulanda i
Rikjasambandinu, eða Einingar-
samtökum Afrikulanda, eins og
OAU-sambandið hefur verið kall-
að. Þykir framkoma Amins for-
flllllllllll
WftMl
UMSJÓN: G. P.
Amin I broddi fylkingar hermanna sinna i skógum Uganda.
' seta naumast vera I anda þeirra
samtaka.
Einkanlega er það skörtur karls-
ins á diplómatiskri háttvisi, sem
er hreint að gera nágranna hans
gráhærða. A siðustu vikum hefur
hann veitzt að Numeiri, forseta
Súdan, Kaunda forseta Zambiu,
Nyerere forseta Tanzaniu og
Seretse Khama forseta Bots-
wana. Jafnvel Eþiópiumenn hafa
séð sig tilneydda til þess að segja
Amin að vera ekki með nefið i
innanlandsmálum þeirra.
Ofan á þetta bætist slðan, að
leiötogar Afrikurikja hafa
áhyggjur af fréttum, sem Amin
hefur sjálfur staðfest, um að
Sovétrikin hafi látið Uganda i té
vopn I miklum mæli, og það
ókeypis, svo að haft sé orðrétt eft-
ir Amin.
Eftir þvi sem bezt var vitað, áð-
ur en þetta vopnaflóð kommún-
ista til Uganda hófst, réði
Ugandaher yfir tólf miðlungs-
stórum skriðdrekum, fimmtán
Ferret-könnunarvögnum, fjölda
Sovétsmiðaðra brynvagna, 36
liðsflutningabilum og nokkrum
loftvarnabyssum. f dag er vitað,
að Uganda hefur komið sér upp
þúsundmanna flugher, sem hefur
til umráða 29 orrustuþotur af
gerðinni MIG 15 og 17 og 42 aðrar
flugvélar til flutninga og æfinga
fyrir utan eina þyrlusveit.
Samkvæmt tölum Amins sjálfs
hefur hann sent þúsund menn til
hernaðarþjálfunar og tækni-
menntunar I Sovétrikjunum og
Austur-Evrópu og aðra sex
hundruð til Libyu. Fjöldi foringja
i her Amins nýtur leiðsagnar
heima i Uganda hjá rússneskum
og tékkneskum sérfræðingum. Og
enn fleiri njóta þjálfunar leið-
beinenda frá skæruliðum Pales-
tinuaraba I skæruhernaði. Nokkr-
ir leiðbeinendur hafa meira að