Vísir - 07.03.1975, Síða 6

6
Vlsir. Föstudagur 7. marz 1975
VÍSIR
Ctgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjóifsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannessön ~
Augiýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
AfgreiOsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Siöumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands.
1 lausasölu 35 kr. eintakiö. Blaöaprent hf.
Verkföll ekki
óumflýjanleg
Nokkurs uggs um verkfallshættu gætir hjá fólki
um þessar mundir. Byggist sú svartsýni aðallega
á þvi, að Alþýðusamband Islands hefur eindregið
beðið aðildarfélög sin að afla sér verkfalls-
heimildar. Reynslan hefur kennt mönnum svart-
sýni i þessum efnum.
En hinu má ekki heldur gleyma, að á sjónar-
miðum launþega, vinnuveitenda og rikisstjórnar
eru ýmsir snertifletir, sem gefa almenningi
ástæðu til að vona, að samkomulagshorfurnar
séu betri en vopnabrakið á yfirborðinu gefur til
kynna.
f fyrsta lagi eru aðilar málsins sammála um,
að atvinnuöryggið skipti mestu máli og að það sé
i mikilli hættu um þessar mundir. Forustumenn
Alþýðusambandsins gera sér ljóst, að nauðung-
arsamningar i kjölfar óhófskrafna mundu valda
snöggum samdrætti i atvinnulifinu ofan á þann
samdrátt, sem fyrir er, og leiða á þann hátt til at-
vinnuleysis.
I öðru lagi eru málsaðilar sammála um, að
brýnast sé að bæta kjör láglaunafólks, og að hin-
ir, sem betri kjörin hafa, geti fremur tekið þátt i
byrðum efnahagserfiðleikanna. Vinnuveitendur
hafa gert launþegum tilboð i þessum anda, sem
er mikilvægt skref til sátta, þótt aðila greini enn á
um upphæðir.
í þriðja lagi eru samningamenn sammála um,
að kjarabætur skattalækkana, sem rikisstjórnin
hefur boðizt til að beita sér fyrir, verði metnar að
fullu sem aðrar kjarabætur. í þessu felst mikil-
vægur möguleiki á að bæta kjörin með sparnaði i
rikisrekstri og frestun rikisframkvæmda og án
kostnaðar fyrir illa stætt atvinnulif.
í fjórða lagi eru deiluaðilar sammála um, að
kjarabæturnar megi koma i áföngum. Forustu-
menn Alþýðusambandsins hafa viðurkennt, að
óraunhæft sé að krefjast þess, að lifskjörin, sem
fólust i samningunum fyrir réttu ári, verði endur-
heimt i einu vetfangi.
Allir þessir fjórir snertipunktar eru mikilvæg-
ir. Þeir valda þvi, að ekki er enn ástæða til að ör-
vænta, þótt blásið sé i herlúðra. Samningsaðilar
eru sammála um margar meginlinur. Þeir vita,
að atvinnuástandið takmarkar möguleikana.
Þeir vita, að mest riður á að bæta kjör láglauna-
fólks. Þeir telja skattalækkanir jafngildi kaup-
hækkana. Og þeir telja ekki unnt að endurheimta
kaupmáttinn frá i fyrravor i einum áfanga.
Oft hafa samningar náðst án verkfalla, þótt
meira hafi borið á milli. Ekki er þvi á þessu stigi
unnt að fortaka, að deiluaðilar séu menn til að
finna lausn innan hins tiltölulega þrönga ramma,
sem snertipunktarnir setja þeim.
Hins vegar verður að viðurkennast, að viðræð-
ur samningamanna ganga ósköp hægt. Þrátt
fyrir hið frjálsa samningaform mæna þeir um of
á rikisstjórnina eins og hún geti nú höggvið á
Gordionshnútinn. Rikisstjómin hefur þegar boðið
aðstoð á ýmsum sviðum og getur af eðlilegum
ástæðum ekki lagt fram frekari tilboð, nema þá
til að liðka fyrir undirritun samninga á siðustu
klukkustundum viðræðnanna.
Ef deiluaðilar lita nú raunsætt á snertipunkt-
ana og meta hin félagslegu og efnahagslegu sjón-
armið að jöfnu, eiga þeir að geta náð saman end-
um, áður en til verkfalla kemur.
— JK

„Brjótum uppreisnina I Eritreu”, hrópar mannfjöldinn á götum Addis Ababa.
Fóíkið vill
sjólfstœði
— en fœr það varla að sinni
Dag eftir dag eru i fjölmiölum
fréttir um bardaga i Eritreu aust-
ur i Afriku. Þarna er mikið mann-
fail, en hvaö er eiginlega á ferö-
inni? 1 rauninni skipta úrslit bar-
daganna talsvert miklu fyrir
framvindu heimsmálanna. Arab-
ar eru aö verki. Þeir standa á bak
viö uppreisnarmenn. Þeir vilja ná
fótfestu I Eritreu, sem er nú hluti
af Eþiópiu, þar sem gamla keis-
aranum Selassie var steypt af
stóli fyrir skömmu.
Herforingjar, sem segjast vera
sósialistar, tóku völdin af keisar-
anum. Margir voru liflátnir á
hrottalegasta hátt. Herforingj-
arnir voru nú i vikunni að lýsa
yfir þjóönýtingu alls jarönæðis i
sveitum. Þeir vildu meö þvi
sanna, aö þeir væru „róttæk-
ir sósialistar”, en um
þaö höföu margir efazt. Gegn
Aröbunum, sem púkkuöu
undir uppreisn sjálfsstjórnar-
manna í Entreu, hata BanaariKin
stutt stjórn Eþiópiu i Addis
Ababa. En Bandarikjamönnum
ltkaöi illa viö aögerðir herforingj-
anna gegn andstæðingum og
sósialismatilburöi. Eþiópia
hefur mikið aö verja. Eritrea er
eini aögangur Eþiópiumanna aö
sjó, Rauöa hafinu.
Rússnesk vopn
frá Aröbum
Charles Glass, blaöamaður
Chicago Daily News, er nýkom-
inn úr ferö til Eritreu, þar sem
hann dvaldist i tiu daga meö upp-
reisnarmönnum. Hann segir, aö
barátta uppreisnarmanna, þjóö-
frelsishreyfingar Eritreu, sé orð-
in allsherjar uppreisn alþýðu
manna. Hvert sem hann fór meö
uppreisnarmönnum tók almenn-
ingur þeim opnum örmum. Hann
hitti fyrir mörg hundruð skóla-
pilta, sem höfðu hlaupizt úr skóla
til aö berjast meö þeim. Upp-
reisnarmenn eru vopnaðir létt-
um, sjálfvirkum, rússneskum
vopnum, sem þeir höfðu fengiö
hjá Aröbum, Sýrlendingum og
trökum.
Her Eþfópiu er annar stærsti
her i Afriku, 40 þúsund manns.
Blaöamaðurinn lýsir þvi að viða
þori Eþiópiumenn ekki út úr her-
búðum sinum. Þeir verði myrtir,
ef þeir fari út fyrir. Hann ræddi
viö menn á aldrinum 15 til 25 ára,
sem eru I her uppreisnarmanna.
Þeir höföu yfirleitt fariö i striöið
meö blessun foreldra sinna eöa þá
aö foreldrarnir höf öu veriö vegnir
af Eþiópiumönnum. Uppreisnar-
menn sem hann hitti voru kristn-
ir, múhameðstrúar eöa „heiöingj
ar”. Þeir segjast hafa hiröingja á
sinu bandi, og hiröingjar visuðu
þeim veg milli vatnsbóla. „Við
erum hreyfing, ekki stjórnmála-
flokkur”, sagði talsmaður upp-
reisnarmanna. „Viö erum full-
trúar fyrir öll sjónarmiö og allt
fólk, allra ættflokka I Eritreu”.
Illlllllllll
Umsjón: HH.
Vilja ekki mál og
menningu Eþiópiu
Af hverju vilja ibúar Eritreu fá
sjálfstæöi? Þeir sætta sig ekki viö
tilraunir Eþiópiumanna til að
knýja þá til aö taka viö rikjandi
tungumáli i Eþiópiu og menningu
Eþiópiumanna. Eþiópiumenn
voru byrjaöir á þessu, jafnvel áö-
ur en Haile Selassie keisari inn-
limaöi svæöiö i riki sitt áriö 1962.
Eritrea var fyrrum itölsk ný-
lenda. Þetta er aöalorsök þess, aö
uppreisnarmenn hafa mikiö fylgi
meöal ibúanna.
Uppreisnarmenn ráða nú með-
al annars þeim svæöum, sem
Eþiópiumenn réðust sem harka-
legast á fyrir nokkrum árum,
þannig að tuttugu þúsundir
manna flýöu inn I grannrlkið
Súdan undan þeim. Skiptar skoö-
anir eru um fjölda uppreisnar-
manna. Sumir segja, að þeir séu
bara sex þúsund, aðrir allt að
tuttugu þúsund, undir vopnum.
Olia og fosfat
Uppreisnarmenn vilja flytja
heim flóttafólkið, sem hefst við i
Súdan og nýta auðlindir svæðis-
ins, sem eru mikilvægar, olia
og fosfat. Þeir segjast vilja
ástunda gott samstarf við
Eþiópiu, þegar þeir hafi feng-
iö sjálfstæðið, hvað sem
um þaö loforð yrði. 1 sveitum og
þorpum hugsa menn minna um
nýtingu auðlinda, en segjast hafa
áhuga á að vera „látnir afskipta-
lausir af hermönnum frá Eþiópiu
og skattheimtumönnum”.
Sundrungin i Eþiópiu hefur gef-
iö uppreisninni byr undir báða
vængi, en flestirtelja þó liklegast,
að Eþiópiumenn muni neyta afls-
munar og brjóta uppreisnina, áð-
ur en Eritrea næði sjálfstæði, að
minnsta kosti aö sinni.
Innrás Araba?
Þannig er frásögn blaöamanns-
ins. Mikiö hefur verið barizt i
helztu borg Eritreu, Asmara, að
undanförnu. Uppreisnarmenn
hafa haldiö stórum hlutum borg-
arinnar og oröið fyrir heiftarleg-
um loftárásum Eþiópiumanna.
Asmara er önnur stærsta borgin i
núverandi Eþiópiu, með um 200
þúsund Ibúa, álika og ibúafjöldi
tslands, en I höfuðborg Eþiópiu,
Addis Ababa, búa hátt á sjöunda
hundrað þúsund. Arabar hafa lát-
ið sig átökin skipta i vaxandi
mæli. Spyrja má, hvort þeir muni
koma uppreisnarmönnum til
hjálpar, svo sem með innrás frá
Súdan, sem styður uppreisnar-
menn. I viðureigninni i Miö-
Austurlöndum mundi það veröa
mikill akkur fyrir Araba, ef þeir
ættu trausta bandamenn I sjálf-
stæðu riki I Eritreu. Haile Sel-
assie keisari var maður mikill
fyrir sér, og hann komst upp meö
sjálfstæöa utanrikisstefnu, með-
an hann var og hét. Eþiópia er
hins vegar frumstætt riki, og
ibúar hafa rakið menningu sina
til bibliutimans, meðal annars
sagt, aö keisarinn væri kominn af
Salómon konungi og drottning-
unni af Saba. Nú er keisarinn far-
inn frá. Arabar hafa löngum verið
féndur Eþiópiumanna. t lok 19.
aldar ráku Eþiópiumenn ttali af
höndum sér, en siðar féll Eritrea i
hendur Itala. (Italir tóku landiö
allt fyrir aðra heimsstyrjöld-
ina, eins og frægt er). Is-
lendingar hafa talsvert bor-
ið hag Eþiópiu fyrir
brjósti, haft þar trúboð með
margvislegri aöstoð fyrir blá-
snautt fólkið og nú nýlega sent
þangaö mikið af fatnaði. Framtið
Eþiópiu skiptir okkur af þessu
nokkru máli, en þar er nú allt i
hers höndum og tvisýnt, hvaö
næst gerist.
Fólk i Asmara á flótta.