Vísir - 07.03.1975, Qupperneq 7

SVING OG SAND
Nordjass-kvintettinn hélt
aðra tónieika sina i sal Hamra-
hliðarskólans á þriðjudags-
kvöld. Ásamt þeim kom fram
„big-band” Félags islenskra
hljómlistarmanna, og varð úr
þessu ágætis kvöldstunð. Ákaf-
lega ólikar hljómsveitir, ekki
einungis að stærð og hljóðfæra-
skipan, heldur einnig að laga-
vali, en hvorug hljómsveitin lék
„gamla góða djassinn” sem
maður bjóst við.
Nordjass má segja að hafi
byggt mest af sinni tónlist á im-
próviseringum i blues-stil, en
„big-bandiö” hallaðist yfir i
poppið, nk. rokk-djass. Ujn þetta
mætti lengi deila, tónlistar-
stefnurnar hafa svo mjög bland-
ast hver annarri, að vart má
greina á milli stundum. En
tónlistin sem flutt var náði á-
gætlega til áheyrenda enda vel
flutt og skemmtileg.
Nordjass-kvintettinn er- eins
og kunnugt er skipaður einum
hljóðfæraleikara frá hverju
Norðurlandanna, og Pétur Ost-
lund er fulltrúi Islands. Aðrir
TONLIST
Eftir Jón
Kristin Cortes
eru Ole Kock Hansen frá Dan-
mörku á pianó, Nils P. Noren
frá Noregi á gitar, Kjell Jpnsen
frá Sviþjóð á bassa og Pekka
Pyory frá Finnlandi á saxófón
og flautu.
Það er enginn vafi á þvi, að
Pétur östlund er „karakterinn”
i hljómsveitinni, ég minnist þess
ekki að hafa nokkurn tima séð
jafnákafan og leikglaðan spila-
mann sem hann, hnitmiðuð
tækni hans og kraftur er slikur,
að hann smitar alla i kringum
sig. Fyrir utan hve gaman er að
heyra hann spila, þá er næstum
enn skemmtilegra að sjá hann
spila, hann hefur auðsýnilega
svo mikla ánægju af þvi sem
hann er að gera, að áheyrendur
jafnt sem spilarar hijóta að
hrifast með.
Eins og áður sagði byggðist
tónlist þeirra mest upp á im-
próviseringum yfir litil stef, og
ber þar fyrst að nefna „Intro-
duction”, lag sem þeir sömdu á
sunnudagskvöld sl., ’Og er það
kynning á hljóðfæraleikurunum
sjálfum, hver þeirra fær þar
sóló-kafla til að sýna hæfni sina
og „réttlæta” kosninguna i
kvintettinn. Er það skemmtilegt
verk, þó nokkuð langdregið sé.
Notuðu þeir eitt stef til skiptinga
milli hljóðfæra, og var blásar-
inn nk. sviðsstjóri. Lögin sem
TVÖ Á PALLI
Ástriður Andersen sýnir
þessa dagana 52 oliu- og vatns-
litamyndir I Hamragörðum. Ég
man ekki eftir nema einni sýn-
ingu sem hún hefur haldið, en
þar bar nokkuð mikið á form-
iausum, skrautlegum myndum.
Frú Ástriður hefur greinilega
lagt sig fram við að ná tökum á
sterkri myndbyggingu og hefur
hún þar notið aðstoðar Þjóð-
verjans Weisshauer. Leggur
hún mikið upp úr landslags-
stemmningum, þar sem mynd-
inni er skipt I lárétta reiti og sól
eða skýform svifa yfir vötnun-
um, eða þá að hún byrjar með
frjáls „tassisk” vinnubrögð, en
„blokkerar” svo yfir allt nema
miðjuform með einum lit. Má
finna ýmis skemmtileg tilþrif á
meðal mynda hennar, en aftur
er það litaval hennar sem i það
heila kippirstoðumundan þeirri
MYNDLIST
eftir Aðalstein
Ingólfsson
festu sem Astriður hefur náð I
myndbyggingu. Fjólubláir og
purpurarauðir litir ásamt ópal-
grænu og rauðgulu, — allt eru
þetta stórhættulegir litir.
Jónas Guðmundsson, alt-
muligtmaður listanna, er aftur
á'móti á góðri leið með að ná
fullu valdi yfir sinum litum og
linum.
Núhefur hann verið að sýna i
Iðnaðarhúsinu i Keflavik, en
þar hefur Björn Stefánsson
byggt upp fjölbreytta sýningar-
starfsemi og býður ótt og titt til
sýningahalds. Aðsókn hefur
yfirleitt verið góð og var sýning
Jónasar engin undantekning að
þvi leyti. 32 verk var^ að sjá,
mörg þeirra splunkuný, að þvi
er listamaðurinn sagði, og flest
þeirra unnin með vatnslitum og
bleki, þótt finna mætti oliu-
myndir innan um. Jónas hefur
þróað með sér margskonar að-
ferðir við myndgerð og ber
mest á samblandi hraðra blek-
teikninga af natúraliskum
formum og gegnsæjum litslæð-
um, sem hann leggur með
svömpum og tuskum á pappir-
inn. Teikning er sennilega hinn
Hestar — vatnslitamynd eftir Jónas Guðmundsson
veiki punktur Jónasar, en hann skemmtilegheitum og dettur oft
er eindæma snjall við að hylja niður á djarfar skáldlegar
þá vankanta með öðrum stemmningar.
Pétur östlund á tónlcikunum í HamrahliOarskóla.
Ljósm.B.P.
á eftir fylgdu voru i svipuðum
dúr, fremur langdregin, og
komst aldrei verulega gott
sving i kvintettinn, en það er
oftast svingið sem er þaö
skemmtilegasta við djassinn.
Var þetta likara „jam-session”
þar sem nokkrir eldklárir hljóð-
færaleikarar komu saman. Er
ég ekki frá þvi að skemmtilegra
hefði verið að fá hljómsveitina
til Islands sem siðasta viðkomu-
stað. Hljómsveitir verða oftast
ekki skemmtilegar fyrr en þær
hafa leikið saman i nokkurn
tima og hver farin að þekkja inn
á leik hinna
Þegar á allt er litið held ég að
18 manna hljómsveit FIH hafi
verið áheyrilegri bluti tónleik- *
anna, mun meira sving i tónlist-
inni og blásara-,,sándið” hreint
og beint æðisgengið stundum,
eins og t.d. i laginu „A beil for
Gary”. Að visu var misbrestur ''
hér og þar, en i herídhra^nvjög 'v
gott, sérlega þegar tekið er tillit
til þess, að grundvöllur fyrir ,
starfsemi hljómsveitar af þess-
ari stærð og tegund er nánast
enginn. Það eina sem hefst upp
úr krafsinu er ánægjan.
Það þarf að finna einhvern
fjárhagslegan grundvöll fyrir á-
framhaldandi starfsemi hljóm-
sveitarinnar, t.d. athuga um
plötuútgáfu eða eitthvað i þeim
dúr.
MA TARSTAND
Leikhúsk jallarinn:
LÚKAS
eftir Guðmund Steinsson
Leikstjórn-.Stefán Baldursson
Leikmynd: Magnús
Tómasson
Lúkas eftir Guðmund
Steinsson gengur
mikils til út á máltiðir.
Verklega eða sjónræna
fyndnin i leiknum, eða
hvað á að kalla það,
liggur einkum i einum
þremur, fjórum stórum
máltiðum sem Lúkas á
að gera sér gott af,
reigingslegum tilburð-
um hans sjálfs og auð-
mjúklegri undirgefni
gömlu hjónanna i
leiknum að undirbúa
allt þetta matarstand.
En hver skyldi nú þessi bless-
aður Lúkas eiginlega vera: það
er spurning sem leikhúsgestur
brátt ber upp fyrir sjálfum sér,
ef ekki öðrum, en fátt verður,
þvi miður, um svör af leiksins
hálfu. Leiknum nægir, eða hann
lætur sér nægja, grandgæfilega
uppmálun á gamskiptum
Lúkasar og gömlu hjónanna,
grátbroslegri undirgefni og ein-
feldni þeirra, hrottalegum yfir-
gangi af hans hálfu. Lúkas kem-
ur til þeirra og þiggur veislu:
það er réttur hans og skylda
þeirra. Aðrar kringumstæður
koma þessu máli vist ekki við.
En tilbrigði efnisins i meðförum
koma einkum til af þvi hvernig
Lúkasi liður i maganum hverju
sinni, hvort hann hefur meiri
matarlyst eða minni, hvort
hann kemur stundvislega, of
seint eða of snemma til veisl-
unnar.
Um gömlu hjónin fáum við að
vita að þau hafa eitt sinn verið
ung og ástfangin, draumur
þeirra um æskuna og ástina og
jörðina sem þá var þeirra, svo
óumræðilega fögur, böðuð him-
nesku ljósi, kemur þeim i þriðja
atriöi leiksins á flugstig að gera
sér sjálf gott af krásum Lúkas-
ar. Lúkas segir um gömlu hjón-
in að þau séu eitthvað sem alltaf
hefur og alltaf muni vera til,
óhagganleg eins og jörðin, eins
og þjóðin, þau séu reyndar
kjami og auður þjóðarinnar.
Um Lúkas sjálfan fáum við enn-
fremur að vita það að óvildar-
menn hans kalli hann falskan og
drottnunargjarnan, blóðsugu og
hræsnara. En gömlu hjónin
gegna ekki sliku, fyrir þeim er
Lúkas almættið sjálft, sama þó
hann kalli veislumatinn eitrað-
an, rifi niður blómin gömlu kon-
unnar, berji þau sjálf og sparki
þar sem þau liggja fyrir fótum
Veisla breidd á borð — Árni Tryggvason: Agúst, Erlingur Gislason:
Lúkas, Guðrún Stephensen: Sólveig
hans. Lúkas er þeirra lif, eins og
þau lika þráfaldlega segja i
leiknum.
Við svo búiðer ekki nema von,
og sjálfsagt til þess ætlast, að
áhorfandi fari að spá i „tákn-
lega merkingu” þess sem gerist
fyrir augum hans á sviðinu, um-
fram það sem leikurinn sjálfur
segir. Þá er hægt að taka Lúkas
og gömlu hjónin sem tákn upp á
yfirstétt og undirstétt, vald-
stjórn og þjóðina, kúgun og
undirgefni, eða hvaðeina, eftir
þvi sem hugur kýs. A þessu ráði
er að visu sami gamli ljóður
sem endranær: að táknlegt gildi
eða merking leiks á vitaskuld lif
sitt fólgið i atburðarás og orð-
ræðu leiksins, að „táknin”
þiggja líf af lifi leiksins sjálfs,
eins og hann kemur fyrir.
En Lúkas er fjarska lang-
dregið verk um litla hugmynd,
textinn einhæfur og dauflegur
og megnar illa að vekja áhuga
eða viðhalda eftirtekt áhorfand-
ans I fábreytni sinni. Styrkur
leiksins fannst mér frekar sjón-
rænn: uppmálun hins afkára-
lega veisluhalds, sem þar er
breitt á borð, hrottaskapurinn i
lokaatriðinu . . . Og leikendur
fóru af ákefð og alúð með leik-
inn: Erlingur Gislason i hlut-
verki Lúkasar, Arni Tryggva-
son og Guðrún Stephensen sem
gömlu hjónin, og hann var lika
vel og alúðlega búinn á litla
svið Þjóðleikhússins.
LEIKHÚS
EFTIR ÓLAF JÓNSSON
Visir. Föstudagur 7. marz 1975
cTMenningarmál