Tíminn - 05.08.1966, Blaðsíða 5

FÖSTUDAGUR 5. ágúst 1966
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason Ritstj skrifstofur t Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur Bankastræti 7 Af
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
simi 18300. Áskriftargjald kr 105.00 á mán innanlands - t
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f
Hagráð
Hagráð, sem stofnað var með lögum í vetur, hefur kom-
ið saman til fyrsta fundar. í lögunum segir svo m.a.:
„Stofna skal Hagráð, er sé vettvangur, þar sem full-
trúar stjórnvalda, atvinnuvega og stéttarsamtaka geti
þaft samráð og skipzt á skoðunum um meginstefnuna í
efnahagsmálum hverju sinni”.
Og ennfremur: „Meginverkefni Hagráðs skal vera að
ræða ástand og horfur í efnahagsmálum þjóðarinnar.
Efnahagsstofnunin skal leggja fyrir Hagráð tvisvar á ári,
í apríl og október, yfirlitsskýrslur um þróun þjóðarbú-
skaparins og horfur í þeim efnum, þar á meðal varðandi
framleiðslu, fjárfestingu, greiðslujöfnuð, afkomu at-
vinnuveganna og verðlags- og kaupgjaldsmál1.
Enginn vafi er á því, að Hagráð getur orðið hin þarf-
a^ta stofnun. Því meira og því oftar, sem fulltrúar þeirra
afla í þjóðfélaginu, sem mestu ráða um efnahagsþróunina#
ræðast við, því meiri von er til þess, að vandamálin skoð-
ist frá öllum hliðum og gagnkvæmur skilningur skapist
milli aðila.
Ef málflutningur fulltrúa aðila að Hagráði verður í
samræmi við þær harðorðu ályktanir samtaka atvinnu-
vega og stéttarsamtaka, sem gerðar hafa verið undanfar-
in missiri, má ætla, að vonir aukist á því, að ríkisstjórn-
inni verði loks ljóst, að það eru æði fleiri en Framsóknar-
menn, sem krefjast róttækra breytinga á stjórnarstefn-
unni. Má þar minna á samþykktir fiskiðnaðarins, iðnaðar-
ins, útvegsins, bændasamtaka, samvinnusamtaka og stétt-
arsamtaka.
Ef marka má ályktanir þeirra aðila, sem fulltrúa eiga í
Hagráði, er meirihluti Hagráðs öndverður þeirri stefnu,
sem ríkisstjórnin hefur fylgt, enda hefur hún leitt til
þess, að hvert iðnfyrirtækið áf öðru hrynur, frystihúsin
á heljarþröm, aðeins unnt að gera út stærstu síldarbáta
með hagnaði, togaraútgerð að leggjast niður, og lækkað
kaup bænda, kauplægstu stéttarinnar. Reksturs- og hag-
ræðingarlánaskrúfa ríkisstjórnarinnar kemur harðast
niður á vaxtarbroddunum í atvinnurekstrinum, sem mest
eiga undir hagkvæmum lánsfjármarkaði — og kemur
þannig í veg fyrir, að fyrirtækin geti gert rekstur sinn
hagkvæmari og þar með kleift að borga það kaup, sem
fólkið verður að fá í hinni stjórnlausu dýrtíð.
Vonandi geta fulltrúar í Hagráði sameinazt um að benda
á hina brýnu nauðsyn á því, að hver atvinnugreinin af
annarri verði endurskoðuð niður í kjölinn og síðan gerð-
ar áætlanir um aukinn vélbúnað og hvers konar hagræð-
ingu, þar sem það hefur forgang, sem lífvænlegast er og
brýnast er og skjótast mun skila auknum arði — og því
næst búi ríkisvaldið svo um hnútana, að lánsfé verði hik-
laust látið í té með góðum kjörum til þess, sem í fyrir-
rúmi á að sitja, en dregin inn seglin á öðrum sviðum. Það
handahóf og stjórnleysi, sem nú ríkir, verður að víkja fyr-
ir skynsamlegri vinnubrögðum.
Gildi starfa Hagráðs mun fara eftir því, hve mikil sam-
staða getur þar mótazt um tillögur í efnahagsmálunum
milli samtaka atvinnuvega og stéttarsamtaka. Og það er
rétt, að menn geri sér það fullkomlega ljóst, að samstaða
getur aldrei orðið um það, að halda áfram þeirri stjórn-
arstefnu, sem löngu hefur gengið sér til húðar og er að
koma einni atvinnugreininni af annarri á vonarvöl. Von-
andi verða ráðherrarnir einir um það í Hagráði að krefj-
ast óbreyttrar stefnu áfram.
TÍMINN
Stríðið í Vietnam III:
Búddatrúarmenn og kaþóískir
pna hvorir aðra um græsku
Prestar og munkar hafa ekki íeitað til leikmanna, en leikmenn hafa lifla
trú á stjórnmálastr rfi trúarleiðtoganna
, LODGE sendiherra fékk
tækifæri til að kynnast Thich
Tri Quang, stjórnmálaleiðtoga
búddatrúarmannanna, þegar
hann leitaði skjóls í bandaríska
sendiráðinu undan Diems for-
seta árið 1963. Sendiherrann
léggur ekki trúnað á þann orð-
róm, að Tri Quang sé dulbúinn
kommúnisti. Flestir telja
valdafíknina einkum knýja
hann áfram.
Tri Quang hefur mestmegnis
treyst aðstöðu sína með atork-
unni við að rífa niður og jafn
vel mistekizt að vinna bug á á
greiningnum milli búddatrúar-
manna að norðan og sunnan.
Þess ákafar sem hann hvetur
til ofbeldis, þess meira hrindir
hann sunnlendingunum frá
sér, og raunar einnig allmörg-
um samherja sinna, þar sem
þeir telja stjórnmál ekki sam
boðin munki. Lodge hefur í
einkasamtölum hvatt Tri
Quang til þess að reyna að ger
ast þjóðlegur leiðtogi allra
búddatrúarmanna, en til þess
þyrfti hann að sjálfsögðu að
temja sér hófsamari og ábyrg
ari afstöðu en áður. Ekki sjást
þess enn merki, að Tri Quang
ætli að hlíta þessu ráði.
Athyglin hlýtur fyrst og
fremst að beinast að búddatrú-
armönnum og kaþólskum, þeg-
ar svipazt er um eftir innlend-
um stjórnmálahreyfingum, sem
gætu orðið þess megnugai að
hljóta almennan stuðning til að
gegna mikilvægu hlutverki í
Vietnam. Hoa Hoa og Cao Dai
hafa aðalstöðvar sínar í hinum
dreifðari byggðum og hafa þvi
allt aðra landfræðilega aðstöðu,
auk þess sem þeim er ótamt að
hugsa um þjóðina í heild. Sam
vinna búddatrúarmanna ig kaþ
ólskra — eða jafnvel ríkis-
stjórn búddatrúarmanna. sem
kaþólskir berðust gegn — gæti
komið fram fyrir hönd þeirra
Suður-Vietnama. sem Saigon-
stjórnin nær enn til.
ÞVÍ MIÐUR er „lýðræði
búddatrúarmanna" og „lýðræði
kristinna manna“ enn mjög ó-
ljós hugtök í Saigon, eins og
raunar flest annað, sem byggja
jnætti á traust þjóðlíf og stjórn
arfar. í trúarstofnun búddatrú
armanna eru aðalstöðvar norð-
lenzkra búddatrúarmanna í Sai
gon, en hún hefur aðsetur sitt
í ósélegum moldarkofum, á-
samt nokkrum einnar hæðar
timburhúsum og hofi með
blikkþaki. Lítið sópar að fólk
inu, sem þar er að finna. jafn-
vel þegar mikið er um að vera,
nema því aðeins að mótmæla-
ganga hafi verið undirbúin.
Bóndakonur með keilulaga
hatta á höfðum húka hér og
hvar og biða þess, sem Búdda
einn veit hvað er. Fáeinir skát
ar og nemar rýna í ný, fjölrit-
uð blöð og nokkrir munkar
reika hingað og þangað. Þegar
einhver af pólitísku prelátun-
um kemur akandi, svo sem
Thich Tien Minh. hinn strangi .
Bandarískir hermenn í Vietnam
yfirmaður stofnunarinnar, hóp
ast hinir utan um hann eins og
býflugur um drottningu sína,
til þess að veita fyrirmælum
hans viðtöku.
Vökulum augum er rennt til
blaðamanna. sem að garði ber.
Gætum við nú gefið athyglis-
verða yfirlýsingu eða stofnað
til áhrifamikillar skrúðgöngu?
En erfitt er að koma auga á,
hvernig fara eigi að því að
brúa bilið milli áhlaupasveita
hinna geistlegu og vepjulegra
aðfara ríkisstjórnar. í hreyf-
ingu búddatrúarmanna eiga
leikmenn engan tilverurétt enn
sem komið er, að því er varðar
völd og ábyrgð.
Tran Quang Thuan prófessor
framkvæmdastjóri hreyfingar
búddatrúarmanna í Vietnam,
stundaði nám í London og veit
hvernig stjórnmálabaráttu er
hagað annars staðar. Hann von
ar að hreyfingin leggi fram
sameiginlegan lista i kosning
unum í haust. Þegar ég hitti
hann að máli í stofnuninni.
hafði hann enga bækistöð. Að
setur hans var á stóli andspæn
is Thich Tien Minh Þar sat
hann og hripaði niður fyrir-
mæli prelátans.
Afstaða Thuans til striðsins
er óaðfinnanleg í augum Banda
ríkjamanna Hann sagði ómögu
legt fyrir Suður-Vietnama að
vera hlutlausir eins og sakir
stæðu, eða losna við erlend af-
skipti. Öfgafullir þjóðernissinn
ar einir aðhylltust þá skoðun.
Hann vill heldur ekki að kirkju
höfðingjarnir fáist við stjórn-
málin. „Tich Tri Quang sagði
einu sinni, að Ky væri flug-
maður, en Vietnam væri ekki
flugvöllur. Við viljum segja á
sama hátt, að Tri Quang sé
munkur, en Vietnam sé ekki
klaustur.“
AUÐVELDARA er að skilja
kaþólska menn og skipa þeim
á bekk. Þeir eru ómótmælan-
lega skuldbundnir til að berj
ast gegn Vietcong og sú skuld-
binding var innsigluð með
flótta 700 þúsund kaþólskra
manna frá Norður-Vietnam þeg
ar Ho Ohi Minh fékk völdin í
hendur með Genfarsáttmálan
um árið 1954. Kaþólskir prest-
ar hafa hlotið vestræna mennt
un og framkoma þeirra er öll
önnur og hógværari en fram-
koma búddatrúarmannanna. Af
staða þeirra til safnaðanna er
skýr og ákveðin og þeir eiga
auðvelt með að beita áhrifum
við messu á sunnudögum.
Kaþólskir menn hafa tekið
við þeirri óheppilegu arfleifð,
að þeir voru taldir njóta sér-
stakrar verndar franskra ný-
lenduyfirvalda xig höfðu nánari
samvinnu við þau en aðrir Viet
namar. Þeir fengu einnig á s.ig
óorð fyrir að vera í sérstöku
uppáhaldi hjá Diem.
Aftur á móti vantreysta kaþ
ólskir menn búddatrúarmönn-
um algerlega. Þetta á alveg sér
staklega við um þann hóp kaþ
ólskra manna, sem mesta and-
úð hefur á kommúnistum og
lýtur forustu föður Hoang
Quynh. Hann var einn af prest-
unum, sem stjórnuðu kaþólsk
Framhald á bls. 12.