Vísir - 03.09.1975, Blaðsíða 6

Vlsir. Miðvikudagur 3. september 1975.
VISIR
Ctgefandi
Kitstjdri og ábm
Ritstjóri frétta
Fréttastjóri erl. frétta
Augiýsingastjóri
Auglýsingar
Afgreiösla
Ritstjórn
Reykjaprent hf.
Þorsteinn Pálsson
Arni Gunnarsson
Guðmundur Pétursson
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 44. Slmi 86611
Slðumúla 14. Slmi 86611. 7 Hnur
Askriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprent h.f.
Umsjón: GP
Allur heimurinn
fylgdist með þvi á sin-
um tima, þegar banda-
riskir skattgreiðendur
fylltust vandlætingu yf-
: ir, hvernig Nixon for-
seti hafði talið sér til
stórkostlegs skattfrá-
dráttar skjalasafn,
sem hann gaf þvi opin-
bera úr forsetatið sinni
og mat til offjár.
Afskiptaleysi
Skammt er siðan hið eiginlega bændasamfélag
á íslandi tók að breytast i samfélag bæja og borga.
Á fáum árum hefur þróunin orðið ör. Byggðakjarn-
ar hafa myndast þar sem áður stóðu nokkrir kofar
útvegsbænda, bæir hafa þanist út og Reykjavik og
nágrannabyggðir eru að renna saman i eina heild.
Þar sem samhjálpin var áður lifsnauðsyn hefur
betri afkoma, greiðar samgöngur og þjónusta hins
opinbera tekið við. Allur almenningur treystir nú á
forsjá rikisvaldsins. Almannatryggingar veita
öryggi, þótt deila megi um það hvort gengið sé of
skammt, eða of langt. Löggjafinn á að tryggja að
allir njóti réttar sins og geti lifað og starfað i friði.
Þegar þessi atriði og fleiri eru hugleidd, vaknar
sú spurning hvort mönnum hætti ekki til að gleyma
nauðsyn hinna mannlegu samskipta. Þegar út af
bregður i hinu daglega lifi getur viðhorf einstakl-
ingsins orðið það, að honum komi ekki við það sem
miður fer. Samborgarinn sé aðeins tannhjól i vél,
sem allir greiði i sameiginlegan sjóð, til að halda
gangandi. Fjöldinn i bæjunum og borgunum sé að-
eins eðlileg afleiðing þróunar, andlit manna i stór-
um hópi, sem vel sé hugsað um.
Ástæðan fyrir þessum hugleiðingum er sivaxandi
tilhneiging, að minnsta kosti á Reykjavikursvæð-
inu, i átt til afskiptaleysis og hirðuleysis um hag
einstaklingsins. Stöðugt fjölgar fréttum af fólki,
sem átt hefur i erfiðleikum, en enginn rétt hjálpar-
hönd. Börn og unglingar skemma almennings-
vagna, brjóta rúður, krota á veggi og valda ýmsu
tjóni á eigum einstaklinga og stofnana, án afskipta.
Aldraðir búa einir og yfirgefnir. — Þó er skylt að
þakka það, sem gert hefur verið til að brjóta niður
þetta afskiptaleysi. Slikt starf hefur þó i flestum til-
vikum verið unnið á félagslegum grundvelli.
í framhaldi af þessu vill Visir vekja athygli á þvi,
að þvi aðeins getum við lifað menningarlifi, að við
stuðlum að þvi að frumskógur stórborgarinnar,
borgarsamfélagsins, myrkvi ekki hin eiginlegu og
eðlilegu mannlegu samskipti. Fátt er ömurlegra en
að sjá sjúka, slasaða eða örvita menn á götum stór-
borga, þar sem enginn réttir þeim hjálparhönd.
Enginn vill láta blanda sér i málið, verða fyrir
óþarfa óþægindum. Slikt má ekki gerast á íslandi.
Við erum öll samábyrg i þjóðfélagi okkar, og þvi
rikari sem tilfinningin verður fyrir þeirri sam-
ábyrgð, þvi betra verður þjóðfélagið.
Það er stundum gert gys að mönnum, sem benda
á hörmungar og erfiðleika samborgarans. Kannski
er það vegna þess, að slikir menn koma við sam-
visku okkar.
Sú samhjálp, sem gerði mönnum kleift að búa i
strjálbýlu bændasamfélagi, er enn i fullu gildi.
Afskiptaleysi leiðir til ótta og tortryggni og ýtir
undir þau öfl, sem hvarvetna teljast til hins nei-
kvæða og menningarsnauða.
m imffl
■
I
Sænskir skattgreiðendur hafa
tekið andköf vegna upplýsinga
um, hvemig velstöndugir Sviar !
hafa teygt frádráttarheimildir |
yfir hina ótrúlegustu hluti til í
þess að létta á sér skattabyrð- í
ina. Þykir þetta i sumum tilvik-
um stappa hneyksli næst og hef-
ur orðið álitshnekkir ýmsum
framámönnum, eins og t.d.
fjármálaráðherranum, Gunnari
Stræng, sem er meðal þeirra, er
dregizt hafa inn i þessar um-
ræður.
Að visu hefur enginn gengið
svo langt erínþá að halda þvi
fram, að þama sé um að ræða
neitt misferli eða nokkurt sak-
næmt athæfi. Enn sem komið
er, hafa umræðurnar snúizt ein-
göngu um, hvernig stöku skatt-
‘greiðendur hafa getað notfært
sér gloppur i lagakrókum til að
smjúga i gegnum skattanetið.
Það hefur ekki verið dróttað að :
neinum, að hann hafi brotið lög.
Þaðeru vandfundin lönd, þar
sem þegnarnir berja sér ekki
undan skattabyrðinni, og telja
Islendingar sig ekki betur setta i
Kostnaður vegna endurbóta á leiguhúsnæði er frádráttarbær I Svl- ;■
þjóð, og það notaði fjármálaráöherrann sér eðlilega eftir að hann -t
keypti sér ibúðarhús I virðulegu hverfi I Stokkhólmi til að leigja út !
Svíum blöskrar
vinnukonuútsvör
auðmanna sinna
þessum efnum en aðra. Allir eru
þó sammála um, að i Sviþjóð
séu skattaálögur með allra
mesta móti, eftir þvi sem gerist.
Þar sitja sósialdemókratar i
stjórn og hafa gert um langa
hrið, en þeir telja sig skelegga
talsmenn jöfnuðar meðal þegn-
anna og útrýmingar stéttar-
skiptingar i samfélaginu.
Þegar óánægjan brýzt út, um
leið og menn telja sig verða
vara við, að ekki sýnist allir
jafnir fyrir skattalögunum, eða
alla vega töluverður munur á
aðstöðu til þess að vikja tekjum
sinum undan skattaálögum,
beinist hún að nokkru i garð
stjórnarflokksins. Einkanlega
þegar hann telur sig hafa það
takmark æðst, að sjá til þess, að
allir sitji við sama borð — jafnt
gagnvart skatti sem öðru.
Skattaivilnanir og skatta-
lækkanir liggja i Sviþjóð
frammi öllum til skoðunar, sem
það vilja. Siðustu dagana hafa
sænsku blöðin gert sér góðan
mat úr þvi að birta lesendum
sinum, hvernig ýmsir fjármála-
menn — þar með talinn fjár-
málaráðherrann sjálfur —
kunna að beita hyggjuviti sinu
til að létta sér skattaálögurnar.
Byggingakóngurinn, John
Mattson, hafði árið 1974 nær niu
milljónir sænskar krónur I
brúttótekjur, sem er dálaglegur
skildingur. Honum veitir þó
greinilega ekki af drjúgum tekj-
um manninum þeim, þvi að
samkvæmt upplýsingum
sænsku blaðanna, sem hafa sina
heimildir á skattstofunni, hefur
hann svo mikinn kostnað, að
skattfrádrátturinn nemur sex
milljónum sænskra króna.
Sænsku blöðin vekja um leið
athygli á málafærslumannin-
um Henning Sjöström, sem er
einn þekktasti lögmaður Stokk-
hólms Hann á tvö einhver
glæsilegustu heimilin i Stpkk-
hólmi og ekur um á Rolls Roýce.
Þar er aftur á' móti á ferðinni
maður, sem kann að láta sér
búnast vel, þótt hann hafi úr
litlu að spila. Enda þarf hann
þess með, þvi að skattskyldar
tekjur hans 1974 námu ekki
nema 25.500 krónum sænskum.
Menn kunná hingað til að hafa
haldið, að það væri einungis á
íslandi, sem vinnukonur hafa
svo háar tekjur að þær skáka
mörgum forstjóranum og fyrir-
tækiseigendum langt aftur fyrir
sig i tekjum. En þetta eiga Sviar
einmitt sameiginlegt með Is-
lendingum.
Að minnsta kosti hefur ráðs-
kona sænsks milljónamærings
og eíganda fataverzlunarhrings
hærri skattskyldar tekjur
heldur en vinnuveitandi hennar.
Svium reiknast svo til, að
meðallaunþegi hafi um 30.000
sænskar krónur i árstekjur (um
1,125 þúsund isl. kr.) og greiðir
hann af þvi 35—50% i skatt eftir
atvikum.
Eitt aðalumkvörtunarefni
þeirra bálreiðra Svia, sem
hringt hafa i blöðin til að argast
út af skattinum, lýtur að þvi,
hversu erfitt er að fá skattinn til
að samþykkja jafnvel smæstu
upphæöir til frádráttar.
Sænsku blöðin hafa að undan-
förnu lagt sig sérstaklega eftir
þvi að birta skattareiknings-
dæmi Strængs fjármálaráð-
herra. Hann hafði i fyrra 27.000
króna (sænskar) brúttótekjur,
og mundu íslendingar segja að
éftir litlu væri að slægjast i sliku
ráðherrakaupi. Af þvi greiddi
hann um 9% i skatt.
Aftonbladet sagði, að fjár-
málaráðherrann hefði keypt
ibúöarhús i virðulegu hverfi i
Stokkhólmi 1970 og hann hefði
metið sér til frádráttar við-
haldskostnað á húsinu, vaxta-
kostnað af lánum og önnur út-
gjöld.
Stræng, sem hefur átt sæti i
rikisstjóm Sviþjóðar siðan 1945,
sá sig knúinn til að gefa út
yfirlýsingu. Gerði hann þar
grein fyrir þvi, að hann hefði
orðið að leggja i' mikinn kostnað
vegna hússins, svo að leigjend-
um væri þar vært, og sjálfur
hefurhann ibúð i húsinu. — Um
leið ber hann á móti þvi, að hús-
ið hafi hækkað i verði eftir þær
breytingar og lagfæringar, sem
hann lét gera á þvi'.
■