Vísir - 12.09.1975, Blaðsíða 12

12
Visir. Föstudagur 12. september 1975.
slenzk utanrikisstefna
„ andvallast sem kunnugt er á
nánu samstarfi viö Bandariki
Nopöur-Ameriku og þjóöir Vest-
ur-Evrópu. Auk samvinnu viö
þessar þjóöir á efnahags- og
stjórnmálasviöinu höfum við
tekiö höndum saman við þær i
öryggis- og varnarmálum með
aðild að Atlantshafsbandalag-
inu og ýarnarsamningi vi
IBandariÉjh. AÍlár breytingar
íu þessara rikja,
þeirra sin á milli og
stööu til annarra rikja varða
' ur þvi meira eða minna. t
far mikilla sviptinga i al-
Jöamálum að undanförnu
afa ýmsar spurningar risið um
itiöarsamstarf Bandarikj-
og Vestur-Evrópu i
öryggis- og varnarmálum, auk
þess sem efnahags- og stjórn-
málaþróun í ýmsum aðildar-
rikjum Atlantshafsbandalags-
ins hefur orðið til þess, að vegið
er að bandalaginu með marg-
vislegu móti og nokkurrar
óvissu gætir varðandi stjórn-
málalega og öryggismálalega
stöðu Vestur-Evrópu. Hér
verður stuttlega fjallað um
nokkur atriði þeirra hræringa,
sem nii eiga sér stað og snert
gætu Island.
Stjórnmálalegir og hernaðar-
legir stórviðburðir siðustu mán-
aða, þ.e. atburðirnir i Suðaust-
urasiu, Portúgal og fyrir botni
Miöjarðarhafs, hafa með einum
eða öðrum hætti snert Banda-
rikin og stefnu þeirra i utanrik-
ismálum. Þeirri spurningu er
þvi mjög haldið á loft um þessar
mundir, hvort atburðarásin i
þessum löndum sé, þegar á
heildina er litið, vottur um
lækkandi sól Bandarikjanna
sem stórveldis og dvinandi áhrif
þeirra á alþjóðamál.
Þvi er ekki að leyna, að
Bandarikin bera ekki lengur
þann ægishjálm yfir önnur riki,
sem þau gerðu á efnahags- og
hernaðarsviðinu fyrst eftir
striðið’og leiddi til þess, að þau
tókust á hendur á grundvelli
Truman-kenningarinnar svo-
kölluðu og svipaðrar stefnu
þeirra manna, sem gegndu
embætti Bandarikjaforseta á
eftir Harry Truman, viðamiklar
fjárhags- og hernaðarskuld-
bindingar um allan heim. Eftir
þvi, sem úr þessum yfirburðum
ró, varð Bandarikjamönnum
ekki bol-
til slikrá'
viður-
enning-
Nixon
ti setti
Jía
ar
höfð
ástæð
fÓlst V!
Nixo
luðu, sei
Bandarikjafo
iint á árinu r
boöaði hann, að bandariskir
hermenn yrðu framvegis ekki
sendir til landvarna eða striðs-
þátttöku i öðrum rikjum, nema
sérstaklega stæði á, og úr efna-
hags- og hernaðaraðstoð yrði
dregið og ekki öðrum hjálpaö en
þeim, sem sýndu, að þeir hefðu
áhuga á að hjálpa sér sjálfir.
Þótt ný riki og viðfangsefni
hafi kvatt sér hljóðs á alþjóða-
vettvangi er atbeini Bandarikj-
anna auövitað enn nauðsynleg-
ur til lausnar flestra alþjóðlegra
vandamála, auk þess sem fjöl-
mörg riki, svo sem riki Vestur-
Evrópu, viðhafa mun meiri um-
svif og athafnafrelsi i utanrikis-
málum sinum, en lega þeirra og
geta gefur tilefni til að nota sér
þá af þeim styrk, sem stjórn-
málaleg og hernaðarleg sam-
vinna við Bandarikin veitir
þeim. En hvaða áhrif hafa at-
burðir sfðustu mánaða á stöðu
Bandarikjanna meðal annarra
þjóða heims? Auðvitað er slikri
spurningu vandsvaraö- Auk
þess verður að draga skil á milli
atburðanna i Suðausturasiu,
sem Bandarikin hafa mótað
beint og óbeint, og t.d. þróunar-
innar i Portúgal, sem er innlent
fyrirbrigði og hefur orðið án
utanaðkomandi afskipta. Þessu
til viðbótar má svo nefna erfið-
leika þá, sem nú gætir i sambúö
Bandarikjanna við Grikkiand
og Tyrkland vegna Kýpurmáls-
ins, en þar hefur sést i hnot-
skurn, hversu erfitt getur verið
fyrir stórveldi að gera, svo að
öllum liki, hvort heldur er með
aðgerðum eða aðgerðarleysl.
A síðustu vikum vopnavip-
skiptanna i Suðausturasiu héldu
bandarisk stjórnvöld þvi ákaft
Baldur
.
Guðlaugsson
skrifar
Fyrri grein
fram i tilraunum sinum til að fá
Bandarikjaþing til að fallast á
aukna efnahags- og hernaðar-
aðstoð við Suður-Vietnam og
Kambódiu, að Bandarikin yrðu
umfram allt aö standa við
skuldbindingarsinar, þó að ekki
'yrði komið i veg fyrir ósigra
stjórnarherjanna i þessum
löndum. Að öðrum kosti yrðu
ídarikjamenn sakaðir um
hafa brugðizt skuldbindingum
sinum og með þeim hætti inn-
glaö enn frekar örlög þessara
ða og mundi það afdrifarikt i
6 og lengd fyrir tiltrú ann-
a bandamanna Bandarikj-
rn á loforð þeirra og skuld-
og !
nilegast er,
i atburði siðu*
i nokkuð. breytilegu
iium má að visu vera
Bandarikjaþing lætur æ
meira aö sér kveða við mótun
utanrikisstefnunnar, þannig að
forseti og rikisstjórn eru þar
ekki jafneinráð og veriö hefur.
Jafnframtkom greinilega fram,
að þing og þjóð töidu Bandrikja-
menn ekki eiga né geta forðað
hinu óumflýjanlega i Suðaustur-
asíu ósigri stjórnarherjanna og
valdatöku skæruliða. En hvað
þær fullyrðingar áhrærir, að
sannazt hafi i Suðausturasiu, að
Bandarikjunum sé ekki treyst-
andi og að þau standi ekki við
skuldbindingar si'nar, verður af-
staðan vafalitið mismunandi.
Ráðamenn i öðrum rikjum Suð-
austurasiu og i Suður-Kóreu,
Japan og á Formósu, eru
greinilega uggandi um sinn hag
og sum þessara rikja telja ber-
sýnilega affarasælast að bæta
sambúðina við hina nýju vald-
hafa i Suður-Vfetnam og
Kambódiu og við ráðamenn i
Norður-Vietnam og Kina. Jafn-
framt ihuga leiðtogar i Thai-
landi, Singapore, Malasiu,
Indónesiu og Filipseyjum nú að
taka upp virka hlutleysisstefnu,
en Bandarikin eru með varnar-
samning við tvö þessara rikja,
Thailand og Filipseyjar. Um
stjórnvöld i Japan, Formósu og
Suður-Kóreu er það að segja, að
þau hafa talið nauðsynlegt að
leita staðfestingar Bandarikja-
stjómar á, að stefna Bandarikj-
anna og skuldbindingar gagn-
vart þeim væri óbreytt, enhafa i
öðru ekki séð ástæðu til neinna
aðgeröa. Og að minu áliti
verður atburðarás siðustu mán-
aða ekki til að vekja vantrú á
Bandarikjunum hjámörgum af
öðrum bandamönnum þeirra.
Flestir höfðu þeir hvort eð er
I I »■_
lengi verið þvi fylgjandi, að
Bandarikjamenn hættu af-
skiptum af málefnum Suð-
austurásiu og telja málalok i
Suöur-Vietnam og Kambodiu
fremur sýna fram á spillingu og
ræfildóm fyrri valdhafa I þess-
um löndum en svik af hálfu
Bandarikjanna, sem vel að
merkja misstu 150 milljarða
liollara og 50 þúsund mannslff i
Suður-Vietnam.
I heild munu atburðir undan-
farinna mánaða þvi áreiðanlega
hafa litil áhrif á sambúð Banda-
rikjanna og bandamanna
þeirra. Þar mun reynsla hvers
og eins af samskiptum við
Bandarikin ráða meiru en
almennar hugleiðingar um
haldleysi bandariskra loforða.
Einnig er þess að geta, að
bandarlskir ráöamenn hafa á
siðustu mánuðum lagt allt kapp
á að fullvissa bandamenn sina
um, að engn breyting hafi orðið
á utanri'kisstefnu Bandarikj-
anna og að þau muni standa ’við
allar skuldbindingar sinar.
Raunar verður ekki hjá þvi
komizt i þessu sambandi að
benda á, hvernig menn geta
orðið fangar sins eigin málflutn-
ings. Engir gengu dyggilegar
fram i þvi heldur en bandarfskir
leiðtogar i tilraunum sinum ti!
að herja viðbótarfjárveitingar
út úr þinginu til handa stjórnun-
um i Suður-Vietnam og
Kambódiu að vara við þeim
álitshnekki, sem Bandarikin
mundu verða fyrir hjá öðrum
þjóðum, ef aðstoðin yrði ekki
veitt. Jafnframt beittu banda-
riskir ráðamenn fyrir sig
dóminó-kenningunni svoköll-
uðu, þar sem segir, að falli eitt
riki i hendur kommúnistum
kunni áhrifin að verða keðju-
verkandi og önnur þá aö falla
eins og spilaborg. Ekki fengust
fjárveitingar, og fyrrgreind riki
féilu I hendur kommúnískum
hreyfingum. Og siðan sátu
menn sveittir eftir i Washington
og reyndu að sannfæra banda-
menn Bandarikjanna um, að
fyrri áhyggjur bandariskra
leiðtoga heföu verið ástæðulaus-
ar.
Sigurður A.
Magnússon
og Varið land
Eftir Þór Vilhjólmsson
— t .
Sigurður A. Magnússon
rithöfundur hefur fengið
Varið land á heilann. Nú
er hann tekinn að upp-
fræða landsfólkið um
spillinguna í þjóðfélaginu
á siðum DAGBLAÐSINS
nýja. Þar heldur hann því
fram, að alltof mikið
skorti á, að umræður um
ýmsar stofnanir og aðra
aðila, sem hann kallar
heilagar kýr, séu nægi-
lega miklar og opinskáar.
Vörðu landi kemur
Sigurður inn í myndina
með því að segja, að
meiðyrðamál 12 for-
göngumanna undir-
skriftasöfnunarinnar
gegn nokkrum ritsóðum
,,sé hrikalegasta og
áþreifanlegasta dæmið"
um, að menn vilji ekki
umræðu og gagnrýni.
Og til að útskýra þetta nánar
fyrir lesendum fullyrðir Sigurð-
ur, að forgöngumenn Varins
lands séu „hópur pólitiskra
erindreka, sem staðfastlega
neitar að ræða athafnir sinar i
fjölmiðlum eða á mannfundum
þrátt fyrir itrekaðar áskoran-
ir”. Þetta cr ekkert annað en
lygi. Forgöngumenn Varins
lands hafa aðeins einu sinni
neitað umræðu um athafnir sin-
ar. Það var, þegar sjónvarpið
gerði þeim það smekklega boð
að eiga orðstað við frú Svövu
Jakobsdóttur. Þessi kona hafði
þá nýlega misnotað aðstöðu sina
á Alþingi til að vega aftan að
Vörðu landi og neitað að standa
við orð sin utan þingsalanna.
Höfðu forgöngumenn undir-
skriftasöfnunarinnar að vonum
ekki geð i sér til að ræða við
hana þær vikurnar. Henni var
svarað siðar. Hitt er annað mál,
að i janúar og febrúar 1974,
meðan undirskriftum var safn-
að, var hafnað boðum og áskor-
unum um umræður um varnar-
málin almennt.Nóg var af fólki
til að ræða varnarmálin frá öll-
um hliðum. Þátttaka okkar hjá
Vörðu landi hefði engu breytt
fyrir þá, sem vildu fá að heyra
öll rök með og móti. Hins vegar
hefði þátttaka okkar ef til vill
tafið undirskriftasöfnunina, og
það var að sjálfsögðu tilgangur-
inn. Skoðanabræður Sigurðar A.
Magnússonar, velflestir a.m.ky
voru ekki með boðum sinum og
áskorunum að reyna að koma af
stað málefnalegum umræðum
heldur að reyna að trufla og
spilla fyrir með óeðlilegum
hætti. Baulukálfarnir, sem
Stúdentaráð og Fylkingin,
sendu á fund Varins lands á
Hót'el Sögu i janúarmánuði, þar
sem þeir æptu og emjuðu, sönn-
uðu þetta fyllilega. Ég endur-
tek: Þó að forgöngumenn Var-
ins lands höfnuðu um nokkurra
vikna skeið þátttöku i umræðum
um varnarmálin almennt, hafa
þeir jafnan verið fúsir til að
svara heiðarlegum fyrirspurn-
um um „athafnir sinar”. Um
þær höfum við margrætt opin-
berlega, bæði i greinum, út-
varpsfrásögnum og viðtölum.
Sigurður A. Magnússon segir i
grein sinni i DAGBLAÐINU, i
framhaldi af þeim ósannindum,
er rakin voru, að stefnur 12 for-
ystumanna Varins lands séu
dæmi um ógnun við frjálsa
skoðanamyndun og lýðræði i
landinu. Það er ekki ógnun við
frjálsa skoðanamyndun og
lýðræði að neitu að taka þátt i
þvi samsæri gegn siðmenntun i
þjóðfélaginu, sem felst i þvi að
sitja þegjandi undir illyrðum
eins og „kanamellur”. Það er
þvert á móti ógnun við
tjáningarfrelsið að ráðast gegn
heiðarlegri undirskriftasöfnun
með slikum munnsöfnuði.
Sigurður A. Magnússon er i
þeim flokki manna, sem vill
varnarliðið burt af tslandi.
Hann vill hafa Iand okkar óvarið
og skapa þannig hættu, sem
auðvelt er að forðast. Hann vill
lika veikja varnarkeðju vest-
rænna iýðræðisrikja. Með þvi
myndi skapast hætta á, að hjá
okkur færi eins og i Indlandi,
þar sem heilögu kýrnar eru og
jiar sem nýlega hefur verið gef-
ist upp við að halda i heiðri
stjórnarfarslegar lýðræðisregl-
ur og mannfrelsislögmál.
Sigurður má að sjálfsögðu hafa
sinar skoðanir, þótt fráleitar
séu. Hitt er aðalatriðið, að i
fyrra tókst að hrinda tilraun
umboðslausra aðila til að veikja
varnirnar. Og almenningur i
landinu myndi vafalaust fara
eins að nú, þrem misserum
seinna, ef þörf væri á.