Vísir - 22.09.1975, Blaðsíða 6

6
Visir. Mánudagur 22. september 1975.
VISIR
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri og ábm:
Ritstjóri frétta:
Fréttastjóri erl. frétta:
^ Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiösla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Daviö Guömundsson
Þorsteinn Pálsson
Árni Gunnarsson
Guömundur Pétursson
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 44. Simi 86611
Siöumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Áskriftargjald 800 kr. á mánuöi innanlands.
i lausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Nýr verðbólgusprettur
Nýr sprettur virðist nú vera að hefjast i
kröfugerðarkapphlaupinu. Landbúnaðarafurðir
hafa sjálfkrafa hækkað i verði i kjölfar kaup- og
verðlagshækkana frá þvi fyrr i sumar. Viðbrögð
Alþýðusambandsins eru hefðbundin krafa um
uppsögn samninga. Búvöruverðshækkun er enn
einu sinni orðinn grundvöllur nýrra kaupkrafna og
þess verður skammt að biða að nýjar
kauphækkanir leiði til enn nýrrar búvöruverðs-
hækkunar.
Þannig heldur kapphlaupið milli hagsmuna-
hópanna áfram, og stjórnmálaflokkarnir hafa ekki
bolmagn eða þor til að skerast i leikinn af fullri al-
vöru. öllum er ljóst, hvaða afleiðingar þessi vinnu-
brögð hafa.Þaumiða að aukinni verðbólgu og lakari
lifskjörum. Og það sem verra er: Hraðinn i þessu
kröfugerðarkapphlaupi er orðinn svo mikill að
veruleg hætta er á að við springum á hlaupinu.
Ekkert þjóðfélag getur staðizt yfir 50% verðbólgu
til lengdar. Efnalegu sjálfstæði þjóðarinnar er
stefnt i voða, ef áfram verður haldið á þessari
braut. Ef forystumenn hagsmunasamtakanna hafa
ekki skilning á nauðsyn þess að söðla um og taka
upp breytt vinnubrögð — verður almenningur að
veita stjórnmálaflokkunum stuðning til þess að
gripa i taumana.
Stjórnmálaflokkarnir i dag eru allt of veikir til
þess að geta fylgt fram málum i andstöðu við hags-
munasamtökin. Þáð er staðreynd, sem ekki er unnt
að horfa framhjá. Afstaða stjórnmálaflokka á
hverjum tima, hvort sem þeir eru i stjórn eða
stjórnarandstöðu, ræðst af ýtni hagsmunasam-
takanna.
Meðan viðskiptakjör þjóðarinnar fara versnandi
er alveg ljóst, að það hlýtur að kosta verulegar
fórnir að stemma stigu við verðbólgunni. Við getum
ekki haldið sömu lifskjörum og áður. Vitaskuld er
erfitt fyrir alla, bæði einstaklinga, fyrirtæki og
opinbera aðila að sætta sig við slikt. En hjá þvi
verður ekki komizt, ef við ætlum að ráða bót á erfið-
leikunum á raunhæfan hátt. Seðlaprentun og verð-
bólga leysa ekki þann vanda, sem fylgir i kjölfar
rýrnandi kaupmáttar útflutningstekna þjóðarbús-
ins.
Kauphækkanir hafa enga raunhæfa þýðingu,
nema að baki liggi aukin verðmætasköpun i þjóð-
félaginu. Athuganir hafa sýnt, að hlutfallsleg
hækkun rauntekna siðasta áratug eru aðeins brot af
hlutfallslegri hækkun i krónum. Við hefðum þvi
getað náð sama árangri við að bæta lifskjör i raun,
þó að hægar hefði verið farið i sakirnar, að þvi er
varðar kauphækkanir i krónum.
Mestu máli skiptir nú, að samstaða náist um að
stöðva kröfugerðarkapphlaupið. Það vinnst ekkert
með þvi að þreyta það áfram. Aðeins sameiginlegt
átak stjórnvalda og hagsmunasamtaka getur komið
i veg fyrir frekari verðbólguófarir.
Það er ljóst, að kaupmáttur launa hefur skerzt
verulega. En nýjar almennar kauphækkanir geta
ekki bætt úr skák eins og sakir standa. Þær verða til
þess eins að kynda undir áframhaldandi og meiri
vixlhækkunum kaupgjalds og verðlags. Það er ekki
æskilegt markmið, þótt ýmsir virðist stefna að þvi i
blindingsleiknum.
Sigvaldi Hjálmarsson skrifar
SumSmSi

■BaaEaaaaBBaBBMiiHHaaHaBaBBi
KALT STRIÐ
ÞVt ER við brugðið hve Kln-
verjar eru seinir að breyta um
tön i afstöðu sinni til annarra
velda, allar breytingar þurfa að
koma hægt. Þannig hefur al-
mennt rikt sú skoðun að rólega
stefni þeir að betra samkomu-
lagi við Indverja. En hitt er
sönnu nær að ekkert hefur mið-
að i þá áttina siðasta ár — ef
nokkuð, þá er tortryggnin frem-
ur vaxandi þar á milli.
Eftir einhverjum diplo-
matiskum krákustigum komust
þau orð á milli i fyrra að best
væri að gleyma gömlum
væringum og taka upp vinsam-
legskipti, en við það situr, Uppá
siðkastið hefur samkomulag
Indlands og Kina jafnvel versn-
að, og láta Kinverjar á sér
heyra að það stafi af þeirri
ráðabreytni stjórnarinnar i
Delhi að innlima Sikkim til fulls
I Indland, en það er að mestu
tylliástæða: Kinverjar eiga
miklu veigameiri sök á hendur
Inverjum: vináttuna við
Sóvetrikin,
Sikkim hefur alltaf að kalla
verið indverskt ráðasvæði. Það
er viðáttumikil dalkvos i
Himalaya sem opnast niður á
láglendið, en lokast norðurá
bóginn. Þar hlaut þvi að bera
meira á áhrifum að sunnan.
Þveröfugt hagar til um Chumbi,
næsta dal austan við Sikkim.
Hann opnast norður með tiltölu-
lega greiðfæru skarði, en lokast
til suðurs i alls-ófærum gljúfr-
um, hefur enda ætið heyrt undir
Tibet. Natu-la heitir skarðið á
milli þessara voldugu dala. Þar
var löngum þjóðleið milli Ind-
lands og Tibet, og þar hafa herir
Kinverja og Indverja staðið
hvor andspænis öðrum gráir
fyrir jámum i hartnær tuttugu
ár.
Vísbending um
hörku
Innlimun Sikkim breytti engu
fyrir Kinverja að öðru leyti en
þvi að hún gat talist visbending
um harðari aðgerðir Indverja i
Himalaya yfirleitt. Talið er að
þeir hafi einkum óttast meiri
umsvif Indverja i Bhútan.
Bhútan er smátt og smátt að
koma útúr miðöldunum.
Konungurinn sem þar rikti fyrir
nokkrum árum andaðist af
hjartabilun langt um aldur
fram. Hann vann ötullega að
umbótum i félags- og atvinnu-
málum, og gekk svo langt að
vilja koma á vestrænu lýðræði.
Indland fer með utanrikis- og
landvarnarmál að mestu fyrir
Bhútan.
Miklar deilur urðu i valdastétt
Bhútan eftir fráfall hins gamla
konungs (voru raunar byrjaðar
áður). Og vel máttu Kinverjar
halda að á sama hátt og Ind-
verjar skárust i leikinn i Sikkim
vegna krafna fólks um meiri
framfarir og nútimalegri
stjórnarháttu, þá mundu þeir
herða tök sin á Bhútan vegna
deilnanna innan valdastéttar-
innar þar.
Viðkvœmur blettur
Um Nepal gegnir allt öðru
máli. Ötti rikir á Indlandi um að
það hallist meir og meir á sveif
með Kinverjum. Þar er kon-
ungsstjórn, og engin veit hve
lengi hún varir. Og á liðnum ár-
um hefur ekki farið dult að
Nepal óttast Indland meiren
Kina. Kinverjar leggja veg yfir
Himalaya niðri lægri byggðir
Nepals, þeir styrkja Nepal á
ýmsan máta annan og láta i
einu og öllu dátt við það.
Indverjar hafa þar á móti
sára fámennar varðstöðvar hátt
' i fjöllunum langt inni Nepal
nærri tfbesku landamærunum,
og þær eru Kinverjum mikill
þyrnir i augum.
Um nokkurt skeið leit út fyrir
að Nepal mundi svipta Indverja
rétti til að rækja slika varðstöðu
I háfjöllunum, en Indverjum
fannst sú krafa ósanngjörn, þvi
við landamæri Nepal og Ind-
lands er hvergi tollvarsla né
landamæralið, og ekkert riki
styrkir Nepal með riflegri fjár-
hagsaðstoð en það.
Hlið inní Indland
Þannig eru landamæri Ind-
lands i rauninni opin á móti
Nepal, og ekki furða þótt Kin-
verjar telji að þar megi einnig
búastvið harðari afstöðu af Ind-
verja hálfu.
Vinfengi Kinverja við
Pakistan er það i pólitik Kin-
verja sem mest fer i' taugarnar
á Indverjum ásamt vegagerð
þeirra úr Sinkiang yfiri þann
hluta Kashmir sem Pakistanir
ráða. Og ekki hefur það batnað
siðan ný stjórn og óvinsamlegri
Indverjum kom til valda i
Bangladesh.
Kashmir er kapituli útaf fyrir
sig. Það er þó kannski ekki
meginatriðið hvort það tilheyrir
Indlandi, Pakistan eða er sjálf-
stætt, landamæri tveggja fjand-
samlegra stórvelda Kina og
Sovétrikjanna, eru þar rétt
norðvesturundan og þarmeð •
verður Kashmir ekki með neinu ;S
móti losað útúr valdatafli ■
þeirra.
Varkámi Kinverja gagnvart ;■
Indverjum stafar ekki af ;■
ágreiningi um landskika hátt ;
uppi Himalaya, hvorug þjóðin ;
veit fyrir vist hversu með skuli ;
fara þar. Það er vináttan við ■
Sovétrikin sem þeim likar verst, ;
og hún er sist i rénum nú.
t annan stað er komið I ljós að :
Indland geriryfirleittekki sömu :
skyssuna nema einu sinni, i
hæsta lagi tvisvar. Indland var
skyndilega orðið allsterkt her-
veldi i Bangladesh-striðinu, og
nú hefur það jafnvel ráð á
kjarnorku. Það fer ekki hátt en
Kinverjar vita það vel að her-
styrkur Indverja á viðkvæmum
stöðum I Himalaya er margfalt
meiri en þegar uppúr sauð 1962.
Þeir eru nú hvergi veikir nema
þarsem Nepal skiíur Kina og
Indland.
Furðuveröld
Þá hefur dagað upp fyrir
mönnum á Indlandi og væntan-
lega ekki siður i Kina hve Hima-
laya er sérstæð veröld — lika i
hernaðalegu tilliti. Það er geysi
erfitt öllum herjum. Flugskil-
yrði eru oftast vond, og fjar-
lægðir svo miklar og samgöng-
ur svo erfiðar, eins þótt komnir
séu allgóðir vegir, að marga
daga, kannski vikur, lilyti að
taka að flytja liðstyrk á milli
stöðva.
Ef Kinverjar réðust suðurfyr-
ir landamærin á einum stað og
yrði vel ágengt, mætti búast við
innrás annarstaðar, væntanlega
austar, frá Indlandi. Hvorugur
mundi geta bætt miklu við þann
liðsafnað sem fyrir væri. Kin-
verjar væru að þvi leyti til betur
settir að þeir væru á skömmum
tlm.a komnir niður i indverskar
byggðir, en i staðinn gæti hugs-
ast að Indverjum tækist að loka
flutningaleiðum norðan Hima-
laya.
Ég segi þetta aðeins til að
skýra aðstöðuna, ekki til að
meta styrkleika herjanna. Enn
eru Kinverjar sterkari, og verða
það kannski um langa framtið.
En þar kemur ámóti samband
Indlands við Rússa.
Fyrir þvi er ekki annað sýnna
en að kalt strið geisi áfram i
kaldasta fjallgarði jarðarinnar. «

u
:■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■>