Vísir - 01.10.1975, Side 14

Visir. Miövikudagur 1. október 197S
(RAFLA OG RAFORKU
MÁL NORÐLENDINGA
Vegna þeirra athugasemda sem birst
hafa i blöðum út af þvi sem eftir mér er
haft i dagblaðinu Visi þann 17. sept. s.l.,
vil ég gera nokkra grein fyrir þvi hvernig
raforkumál okkar norðlendinga standa,
út frá minum sjónarhóli.
Orkumarkaður.
a) Gert er ráð fyrir að Sigölduvirkjun verði tilbúin siðla
árs 1976 og mun þessi viðbót duga Landsvirkjunar-
svæðinu fram til 1980, skv.upplýsingum frá Lands-
virkjun Auk þess hefir orkuráðherra lýst þvi yfir að i
Hrauneyjarfossvirkjun verði ráðist strax á eftir Sig-
ölduvirkjun.
b) Á fjárlögum þessa árs eru um 140 millj.kr.til undir-
búningsframkvæmda vegna hugsanlegrar Bessa-
staðaárvirkjunar og eftir þvi sem ég best veit, er nú
lagt mikið kapp á að nota þessa fjárveitingu.
Ég er alveg sammála Ingvari Gislasyni þegar hann
segir að Kröfluvirkjun hljóti að þjóna Norðurlandi og
Austurlandi saman, það er skynsamlegasta leiðin úr
þvi sem komið er.
Fjárveitingin og framkvæmdir vegna Bessastaðaár-
virkjunar benda hinsvegar ekki tii þess að Kröflu-
virkjun eigi að þjóna Austurlandi, amk.ekki fyrst um
sinn.
Austurland þarf ekki bæði 30 MW virkjun og linu en
yfirverkfræðingur Rafmagnsveitna rikisins hefir
lýst yfir þvi að hafist verði handa við virkjunarfram-
kvæmdir þessar þegar á næsta ári.
c) Af framansögðu er ljóst að varhugavert er að reikna
með öðrum markaði en á Norðurlandi, amk.næstu
árin.
Orkuspár
Með tilliti til framanritaðs treysti ég mér ekki til þess
að reikna með öðrum markaði en á Norðurlandi og ég tel
mig þekkja þá möguleika, sem þar eru á orkusölu allvel,
amk.áLaxársvæðinu, en þar fer megin orkunotkunin nú
fram.
Eftirfarandi tafla sýnir raforkunotkunina á Norður-
landi (samtengda svæðinu), undanfarin ár svo og mina
spá fram til 1980.
Ar -70 ’7j ’72 ’73 ’74 ’75 ’76 ’77 ’78 ’79 ’80
MW 22,2 25,0 26,6 32,0 34,8 37,9 40,6 43,6 46,7 49,9 53,3
Gwh 121 137 149 170 180 200 220 239 256 273 290
Framleiðslugeta núverandi vatnsaflsstöðva á svæðinu
er-ásamt gufustöðinni við Námafjall um 185 Gwh/ári og
aflgetan að vetrarlagi um 23 MWSéu þessar tölur dregn-
ar frá orkuspánni verður mismunurinn i árslok 1980 um
30 MW og rúmlega 100 Gwh, sem Kröfluvirkjun kemur
til með að framleiða.
Vitanlega eru orkuspár óvissar og aðstæður og orku-
þarfir geta breyst, en þær þurfa að breytast mikið til
þess aö fá fram þá tölu, sem Ingvar Gislason nefnir.
Skv. upplýsingum frá verkfræðistofu Sigurðar Thor-
oddsen er þeirra orkuspá fyrir Norðurland árið 1978 um
52 MW og um 260 Gwh, en árið 1980 um 73 MW og 365 Gwh.
Af þessu sést að munurinn á minni orkuspá og þeirra er
ekki mjög mikill árið 1978, hinsvegar miklum mun meiri
árið 1980 enda er i þeirra spá gert ráð fyrir að framhald
verði á rafhitun og að hún fari ört vaxandi þegar þarna
er komið.
(Skeiðfosssvæðið er ekki meðtalið enda með þeirri
virkjun, sem þar er nú unnið að, sjálfu sér nógt fram
undir 1980).
Notkun um marktaxta á svæði Rafmagnsveitna rikis-
ins frá Laxárvirkjun er mjög mikil og þar af leiðandi
einnig rafhitun, þannig að á því svæði verða engar
stökkbreytingar vegna rafhitunar.
Alvarlegar athuganir fara nú fram á möguleikum á
hitaveitu fyrir Akureyri og nágrenni, og orkuráðherra
hefir lýst því yfir aö llta beri á Akureyri sem hitaveitu-
svæöi.Vissulega er slik framkvæmd, ef af veröur, tima-
frek en ekki flýtir hún fyrir fullnýtingu Kröfluvirkjunar.
Af þessu sést aö rafhitun setur mikinn svip á orkuspána
og er ljóst að hitaveita á Akureyri hefir þau áhrif að
orkunotkunin verður miklu minni heldur en spá verk-
fræöistofu Sig.Thoroddsen gerir ráð fyrir.
Varaafl og rekstraröryggi.
Ég er sammála Ingvari Gislasyni þegar hann segir að
ónotaö afl i Kröflu (vél nr.2) megi skoða sem nokkurs
konar varaafl.Byggöalinan eykur að sjálfsögðu einnig
rekstraröryggið verulega.Það hlýtur þó ætið að vera
matsatriöi hversu mikið varaaflið á aö vera miðað við
aflþörf og hversu mikið má fyrir það greiða.Ég tel hins-
vegar að ef á að lita á umframaflið i Kröflu og linuna
eingöngu út frá rekstraröryggissjónarmiði, amk.fyrst
um sinn, þá er rekstraröryggiö of dýru verði keypt.
Það má ekki gleyma þvi að á hinu samtengda svæði á
Norðurlandi eru disilstöðvar, sem samtals að afli eru
um 21 MW, þannig að þar er til staöar um 40% af aflþörf
Norðurlands árið 1980, miðað við ofangreinda spá.
Það er misskilningur hjá Ingvari Gislasyni að varaafl-
ið i Kröflu komi i stað núverandi disilstöðva.Disilstöðv-
arnar fara þá fyrst að gegna sinu varaaflshlutverki þeg-
ar nægilegt afl er að öllum jafnaði fyrir hendi en
skammtimatruflanir verða; og það hefir vist engum
dottið i hug að taka þessar disilstöðvar niður.Þær eru og
verða alltaf nauðsynlegur þáttur i raforkukerfi Norður-
lands.
Lokaorö.
Ég harma það að ekki skuli mega ræða þessi þýöing-
armiklu mál fyrir okkur norðlendinga án þess að gripið
sé til persónulegra ádeilna og skætings.
Það sem ég fyrst og fremst hefi haft i huga er það, að
þegar framkvæmdum við Kröfluvirkjun og linuna lýkur,
þá hefst rekstur þessara mannvirkja og einhver verður
aö borga stofnkostnaðinn ásamt árlegum rekstrar-
kostnaði og ég er ekki einn um það að hafa áhyggjur af
þvi að erfitt verði fyrir rafmagnsnotendur á Norðurlandi
að standa undir þeirri miklu fjárfestingu, sem hér um
ræðir og hætt er viö að 'hún endurspeglist i verulega
hækkuðu raforkuverði, nema óafturkræf framlög rikis-
ins til þessara framkvæmda komi til.
Með tilliti til þess að athugun fer nú fram á stofnun
Norðurlandsvirkjunar, þá tel ég nauðsynlegt að þessi
mál öll verði þar rædd með rökum og allar staðreyndir
lagöar fram.útilokað er fyrir norölendinga að stofna til
Norðurlandsvirkjunar án þess aö vita hvernig afkoma
þess fyrirtækis verður og hver verði rekstrargrundvöll-
ur þess, en þar vegur vissulega kostnaður vegna Kröflu-
virkjunar mjög þungt.
Ég vil i þessu sambandi nefna að orkumálastjóri hefir
itrekaðbent á nauðsyn þess að kanna nú þegar orkusölu-
möguleikana frá Kröfluvirkjun og að rætt verði við
hugsanlega kaupendur um orkuverð og fleira i þvi sam-
bandi.
Að lokum langar mig að varpa fram eftirfarandi
spurningum til orkuráðherra.
1. Hver er áætlaður stofnkostnaður Kröfluvirkjunar og
hvað er ársframleiðslugetan mikil viö fulla nýtingu?
2. a) Er ákveðið að hefja framkvæmdír við Bessastaða-
árvirkjun á næsta ári?
b) Ef svo er ekki, þvi er þá verið að verja þarna 130-
140 millj.kr.i ár i undirbúningsframkvæmdir?
c) Ef ákveðið er að hefja framkvæmdir næsta ár,
verður þá háspennulina frá Kröflu til Austurlands
samt sem áöur byggð?
3. Hefir verið gerð athugun á greiðslu- og rekstraraf-
komu Kröfluvirkjunar nokkur ár fram i timann? Ef
svo er, hver er niðurstaðan?
4. Er gert ráð fyrir að orkunotendur á Norðurlandi eigi
að standa undir rekstri Kröfluvirkjunar (og Byggða-
linunnar) ? Ef ekki, hver á þá að bera kostnaðinn?
Ég vil aö endingu, til aö fyrirbyggja misskilning lýsa
þvi yfir, að það er ekki min skoðun að Kröfluvirkjun sé
óþörf, enda fyrirsögn Visis.
Bæði Byggðalinan og Kröfluvirkjun eru þarfar fram-
kvæmdir, sem ekki er ágreiningur um að skuli gerðar en
það hefir ekki verið sýnt fram á að i fullvirkjun Kröfluog
Byggðalinu þurfi að ráðast samtímis.Eins og ég sagði
við blaðamann Visis, getur hvor framkvæmdin um sig
leyst núverandi orkuvanda norðlendinga og hefði þvi
mátt fresta milljarða fjárfestingu um nokkur ár og ætli
það hefði ekki komið sér vel i þeim efnahagsörðugleik-
um sem þjóðin á nú við að striða?