Tíminn - 27.10.1966, Qupperneq 7

FIMMIUÐAGUR 27. október 196G
ÞINGFRÉTTIR
TlflflfiNN
ÞINGFRETTIR
RANNSOKN A KAUP
TIMAKAUPS VERKAMANNA
Einar Ágústsson og Þórarinn
Þónarinsson flyfja tifflögu til þings
ályktunar um rannisókn á kaup-
mœtti tímakaups verioamanna í
dagvinnu.
Tifflagan er SKphijóðandi:
Alþingi áiyktar að skora á rík-
isstjórnina aS fela kjanarannsókn
arnefnd athugun á orsökum þess,
að kaupanáttur tímakaups í
dagvinnu hefur ekki aufcizt, held
ur í sumum tilfellum minnkað síð
an 1959, þrátt fyrir miklu meiri
þjóðartekjur nú en þá. Kappkost
að sé að þessari athugun sé lokið
sem fyrst.
í greinargerð segir: •
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að vinnutími verkamanna,
er nú mikiu lengri hér á landi
en í nálægum löndum. Löngum
vinnutíma fylgir ekki aðeins mik-
il hætta fyrir heilsu og hreysti
þeirra, sem vinna, heldur oft lé
leg vinnubrögð og minni afköst,
svo að langur vinnutími er ekki
síður óheppilegur fyrir vinnu-
veitendur en verkamenn sjálfa.
Það á því að vera sameiginlegt
áhugamál allra aðila, að stytta
vinnutímann, og er það líka í þeim
löndum, sem lengst eru komin í
verkmenningu.
ATVINNUVEGIR I
LÁNSFJÁRSVELTI
Þórarinn Þórarinsson mæiti í
gær fyrir tillögu sinni um endur
káup Seðlahankans á hráefnaivíxl-
um iðnaðarins. Meðflutningsmenn
Þórarins eru Ingvar Gislason og
HaUdór E. Sigurðsson. Tifflagan
fjallar um að rífeisstjórnin hiutist
til um, að Seðtabankinn endur-
kaupi frajnleiðslu- og hráefna-
vírias iðnáðarins eftir svipuðum
reglum og gilda um endurkaup á
framleiðsluvíxlum sjávarútvegs,
og iand'búnaðar.
Þórarinn vitnaþj- tffl ræðu Bjarna
Benediktssonar á Varðarfundi,
þar sem hann sagði, að menn
yrðu að gera sér ljóst, að ekki
væri unnt að halda við íslenzkum
iðnaði nema greiða hærra verð
tfyrir framileiðsluna en innfluttar
iðnaðarvörur. Sagði Þórarinn, að
ef ísl. iðnaður hefði svipaða að-
stöðu og erlehdir keppinautar,
hvað snerti lánsfjármaricað, verð-
bólguþróun og gengisskráningu þá
ætti hann óefað í fufflu tré við inn
fluttar vörur, hvað verð og gæði
snerti í. fjölmörgum greinum. Þessi
tiHaga væri þó aðeins um það, að
iðnaðurinn nyti sömu aðstöðu og
sjávarútvegur og landbúnaður
hvað snerti endurkaup Seðla-
bankans á vixlum atvinnuveg-í frá lánsfjárhungruðum atvinnu
anna. Þótt þessi tillaga næði fram | vegum til að hafa það til útlána
að ganga, væri þar þó affls ekki; erlendis sem gjaldeyrisvarasjóð
um neiná allsherjarlausn á vandalí stað þess að nota það til að
Þar! tryg.gja undirstöðu
aðeins 840 milljónum eða höfðu
lækkað á sama tíma og útflutn-
ingsverðmætið hafði meira en
tvöfaidazt. Af þessu sæist bezt,
hvernig Seðlabankinn rækti hlut-
verk sitt að sjá atvinnuvegunum
fyrir nægjanlegu lánsfé.
Þetta væri þó aðeins hálfsögð
sagan, því að jafnframt þessu
hefði Seðlabankinn stórlega
þrengt aðstöðu viðskiptabanka,
til að sinna atvinnuvegunum.
Því er haldið fram, að þessar
höriculegur aðgerðir gegn atvinnu
Tífinu séu gerðar til að byggja
upp gjaldeyrisvarasjóð. Annað
hefði þó verið efst á blaði hjá
viðskiptamálaráðherra, er hann
hefði verið að breyta Seðlabanka
lögunum. Þá sagði hann, að spari
fjárbindingin væri tffl að Seðla-
bankinn hefði vald á peningamagn
inu í umferð og ennfremur til að
tryggja öryggi innistæðueig-
enda. Þá var ekki talað um, að
sparifjárbindingin ætti að standa
undir uppbyggingu gjaldeyris-
varasjóðs, heldur var það aukning \ j
in á seðlaútgáfunni á hverjum
tíma, sem það átti að gera.
Það yrðit að drága það í efa, að
það væri þjóðinni meiri trygging
fyrir afkomu, að draga spariféð
um almennt, íslenzkar atvdnnu-
greinar hafa stórlega dregizt
aftur úr þróuninni, því að í ná-
grannalöndum hefur orðið alger
tæknibylting og geysileg fram-
leiðniaukning ,í atvinnugreinun-
um. Næstu 10 ár myndu þó verða
enn örlagaríkari að þessu leyti
og spurningin væri sú, hvort við
ættum að halda áfram að dragast
aftur úr, en það hlytum við að
gera að óbreyttri stefnu, eða hvort
við ættum að taka málift íostum
tökum og beita öfflum ráðum til
að auka framleiðni atvinnuveg-
anna. Þar- væri lánastefna rí'kis-
stjórnarinnar mestur Þrándur í
Götu.
Jóhann Hafstein, iðnaðarmála-
ráðherra, sagði að það væru tækni
legir örðugleikar á því að kaupa
víxla iðnaðarins með sama hætti
og víxla sjávarútvegs og landbún
aðar, en þetta mál hefði verið í
undirbúningi, og nokkur endur-
kaup víxla iðnaðarins væru hafin.
Ráðherrann taldi, að ríkisstjórn
in hefði staðið sig vel í málefn-
um iðnaðarins og gert mörg stór-
átök í lánamálum iðnaðarins.
Það stendur nú mest í vegi þess,
að vinnutíminn geti stytzt, að
kaupmáttur daglauna er affltof lág
ur. Kaupmáttur tímakaups verka-
manna í dagvinnu hefur fremur
minnkað en aukizt síðan 1959,
gagnstætt því, sem átt liefur sér
stað í öllum nálægum löndum.
Ekki verður því kennt" um, að
þjóðartekjur hafi minnkað, því
að þær munu vafalítið verða
40% meiri í ár en þær urðu 1959.
Vegna þess, að kaupmáttur tíma
kaups í dagvinnu hefur ekici auk-
izt á þessum tíma, en hins vegar
komið til sögu kröfur um meiri
þægindi og betri lífskjör, hafa
menn reynt að minnka bilið með
því að lengja vinnutímann. Þar
er um öfugþróun að ræða, sem
stafar af því, að efeki hefur tekizt
að auka kaupmátt dagvinnukaups
ins.
Frá Efnahagsstofnuninni liggja
fyrir útreikningar um kaupmátt
tímakaupsins 1959 og 1966. Sam-
kvæmt þessum útreikningum hef-
ur kaupmáttur tímakaups iðn-
verkamanna, sem taka kaup sam
kvæmt töxtum Iðju í Reykjavík,
verið 97,1 hinn 1. júní síðastlið-
inn, miðað við, að hann hafi verið
100 á árinu 1959. Tímakaup það,
sem Efnahagsstofnunin miðar
við, er byggt á „ákveðnum hlut-
föllum dag- eftir- og nætur-
vinnu“ og gefur því ekki rétta
mynd af kaupmætti sjálfs dag-
vinnukaupsins. Ef það væri tekið
eitt sér, mundi rýrnun kaupmátt
arins verða enn meiri.
Þá hefur Efnahagsstofnunin
reiknað út í skýrslu sinni til Hag-
ráðs, að kaupmáttur tímakaups
verkamanna í dagvinnu, sem
taka kaup samikvæmt töxtum D^gs
brúnar í Reykjavík, hafi verið
106.6 hinn 1. júní síðastliðinn,
miðað við, að kaupmátturinn hafi
verið 100 á árinu 1960. Þegar
þess er gætt, að kaupmáttur,
tímakaupsins var um 9% minni
1960 en 1959. frá 1. marz til 31.
sept., kemur það glöggt i ljós,
hafi fengið lítffls háttax kauphækk
un síðan.
Hversu ástatt er um kaupmátt
daglauna hjá verkamönnum, verð
ur .vel ráðið af eftirgreindum sam
anburði: Mánaðaricaup Dags-
brúnarmanna, 2. taxti, (en sain-
fcvæmt honum munu langflestir
mánaðarkaupsm'enn í Dagsbrún
taka kaup) er nú ,kr. 9399.00.
Árslaun þessara manna eru m.o.
o. 112.78800 Samkvæmt fram-
færsluvísitölu 1. þ. m. greiðir fjög
urra manna fjölskylda n.ú fyrir
vörur og þjónustu í beina skatta,
þegar búið er að draga fjölskyldu
bætur frá, réttar 117 þús. kr. Það
vantar þannig 4123.00 á það að
árskaup mánaðaricaupmanns í
Dagsbrún hrökkvi fyrir þessu.
Eftir er svo húsnæðiskostnaðurinn
allur, en undantekning má það
iheita, ef þriggja herbergja íbúð
fæst leigð fyrir minna en 5000
— 6000 kr. á mánuði, og enn
meiri verður húsnæðisskorturinn
ef eignalítill maður ræðst í að
eignast íbúð. Samkvæmt þessu
verður Dagsbrúnarmaðurinn að
vinna fyrir öllum húsnæð-
iskostnaðinum — og raunar
meiru — í eftir- og næturvinnu.
Þetta er óheilbrigt ástand og
óviðunandi, og því verður ekki
breytt nema með . stórauknum
kaupinætti tímakaups í dagvinnu.
Það verður að vera eitt megin-
takmark í launamálum, að auka
kaupmátt tímakaupsins í dag-
vinnu. Til þess að gera sér grein
fyrir því, hvernig þessu takmarki
verður þezt náð, mundi það vafa
laust verða lærdómsríkt að kynna
sér sem bezt ástæður þess, að
kaupmáttur tímakaups verka-
manna í dagvinnu skuli ekki hafa
auikizt síðan 1959. Því er lagt til
í tifflögunnni, að slí'k athugun
verði látin fara fram og kappkost
að verði að ljúka henni sem allra
fyrst.
Gylfi Þ- Gíslason tók einnig j að kaupmáttur tímakaups Dags
til máls og sagði málflutning Þór- i brúnarmanna 1 dagvinnu er nú ■
arins^og Hélga Bergs óheiðarleg-1 minni en 1959. Breytir það ekki ]
þessari staðreynd, þótt verkamenn'
an í þessum málum.
TÍMINN
kemur daglega fyrir
augu vandlátra blaða-
lesenda um allt land.
málum iðnaðarins að ræða. Þaritryggja undirstöðu efnahagslífs
þyrfti meira að koma til. | ins atvinnufyrirtæfcin og fram-
Ljóst væri, að lánastefna ríkis; leiðniaukningu þeirra. Það er j
stjórnarinnar hefur þrer.gt ;njög i þjóðinni áreiðanlega miklu betri
að atvinnuvegunum og Seðlabankj afkomutrygging að eiga trausta
ínn vanrækt það lögboðna verk-; atvinnuvegi með vaxandi fram-
efni sitt að sjá atvinnuvegunum ] leiðni en tveggja mánaðar gjald-
fyrir hæfilegu lánsfé. Endurkaup ; eyrisvaraforða og
Seðlabanfcans hefðu dregizt stór-' vinnuvegi. Það kæmi fram í
kostlega saman miðað við velt-: skýrslu Efnahagsstofnunarinnar til
gna í efnahagslífinu og útflutn- í Hagráðs, að framleiðniaukning
ingsverðmæti. 1960 hefðu endur-1 í íslenzkum atvinnurekstri, hefði
kaup Seðlabankans numið 844 orðið mjög litil. Framleiðsluaukn
milljónum en verðmæti útflutn ingin stafaði fyrst og fremst af
íngsins á því ári numið 2.541 hinum mikla síldarafla og hækk-
milljón króna. 1965 hefðu útflutn andi útflutningsverði og lengingu
ingsverðmæti numið 5.563 milljón vinnutíma almennings en fram-
um, en endurkaup Seðlabankans leiðniaukningu í atvinnugreinun-
Vesturlandsvegur
Ingólfur Jónsson,
málaráðherra, svaraði
samgöngu- og vegamótum, sem á þessari leið
í gær fyrir
sökkvandi atjsPurn frú Jóni Skaftasyni um
1 Veskirlandsveg. Spurði Jón, hvaða
fyrirætlanir væru hjá ríkisstjórn
inni um notkun lánsfjárheimilda
í vegaáætlun um lagningu Vestur
landsvegar frá Eilliðaám í Ilval
fjarðarbotn.
★★ Eggeri G. Þorsteinsson, sjávarútvegsmálaráðhena, svaraði í
gær fyrirspurn frá Ragnari Arnalds um störf nefnda, sem athugað
liafa atvinnuástand á Norðurlandi á sl. árum og tillögur þeirra til
úbóta. Rakti ráðherrann störf nefndanna og þær aðgerðir, sem gerðar
liefðu verið og gerði grein fyrir því fjármagni, sem til þeirra liefði
verið veitt.
Ingólfur Jónsson sagði, að ekki
væri byrjað á verkinu vegna þess,
að undirbúningi væri ekki lokið.
Las hann bréf vegamálastjóra og
kom þar fram að fyrstu mælingar
á vegarstæðinu frá Elliðaám inn
i Kollafjörð hefðu hafizt á árinu
1964 og vegarstæðið nú verið sam
þykkt í skipulagi viðkomandi sveit
arfélaga. Jarðvegsrannsóknir
hefðu staðið yfir á leiðinni til
Korpúlfsstaðaár og búizt við að
þeim ljúki um áramót. Væri þá
unnt að hefja jarðvegsframkværnd
ir og tejkningar á mörgum brúm
eru og á næsta ári, gætu hafizt
frumáætlanir um næstá vega-
kafla. Áætlað væri lauslega að veg
urinn frá Elliðaám inn að Þing-
vafflavegi myndi lcosta 194 millj
ónir króna.
Ljóst væri, að lántöku'heimild
ir væru of lágar, sagði ráðherr-
ahn, og jafnframt þyrfti að auka
ráðstöfunarfé vegasjóðs. Ríkis
stjórnin hefði nú til athugunar fjár
öflun til vegasjóðs og nefnd starf
aði að því máli.
Jón Skaftason sagðist harma, að
undirbúningur hefði dregizt leng
ur en áætlað hefði verið. Lán-
tökuheimildir í vegaáætlun fyrir
Austurveg og Keflavikurveg hefðu
verið notaðað að fullu en hins
vegar ekki í Vesturlandsveg, sem
væri þó fjölfarnasti þjóðvegur
landsins, a.m.k. inn að Þing-
vafflavegi. Þörfin fyrir betri vegi
væri afar brýn og drægi þar ekki
úr hinir miklu þungaflutningar,
um veginn, sem ekki þyldi svo
þunga umferð og væri því oft mjög
illur yfirferðar. Fjárskortur vega
sjóðs væri mikill, og, kæmi sér vei
að nú hefði verið til 47 miiljón
króna framlag frá ríkissjóði tii
vegasjóðs eins og samgöngumála
ráðherra hefði lofað, að verða
myndi, en fellt hefði verið niður.
Ingólfur Jónsson sagði, að vega
sjóður hefði ekki verið „snuðaður"
þótt 47 milljónirnar hefðu verið
felldar niður. Sjóðnum hefði verið
útvegað fjármagn með öðrum
hætti.
Matthías Á. Matthícsen spurði
ráðherrann, hvort nauðsynlegt
væri að byggja nýtt vegarstæði,
hvort ekki mætti setja varanlegt
slitlag á veginn, eins og hann
lægi nú? — Ráðherra svaraði þing
manninum efcki.