Vísir - 18.10.1975, Qupperneq 6

6
VtSIR. Laugardagur 18. október 1975.
vísrn
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjóri og ábm: Þorsteinn Pálsson
./ Ritstjórifrétta: Árni Gunnarsson
Fréttastjóri erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Augiýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Sfðumúia 14. simi 86611. 7 iinur .
Askriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
t Iausasögu 40 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Lofsvert frumkvæði
Alþýðuflokkurinn hefur sýnt virðingarvert
frumkvæði með þvi að flytja frumvarp á Alþingi um
afnám pólitiska eftirlitsmannakerfisins i yfirstjórn
Framkvæmdastofnunarinnar. Að visu gengur
frumvarp þetta alltof skammt. Eðlilegra hefði
verið að leysa stofnunina upp i sjálfstæðar einingar.
En eigi að siður er frumvarp þetta spor i rétta átt.
Visir hefur að undanförnu bent á nauðsyn þess að
breyta þeim úreltu stjórnarháttum, sem viðgengist
hafa i þessari stofnun. Það er fagnaðarefni, ef þær
umræður, sem um þetta mál hafa spunnist, leiða til
raunhæfra breytinga. Æskilegt væri þó að frjáls-
hyggjuþingmenn beittu sér fyrir viðtækari
breytingum á þessu sviði en frumvarp
Alþýðuflokksins gerir ráð fyrir.
Þegar formaður Framsóknarflokksins lýsti yfir
þvi fyrir skömmu, að haftastefnan stuðlaði að óheil-
brigðum stjórnarháttum, vonuðust menn til að
flokkurinn hefði fallið frá hugmyndum sinum urn
pólitiskt eftirlitsmannakerfi i stjórnsýslunni. Eftir
umræður á Alþingi siðastliðinn fimmtudag, er þó
ljóst, að Framsóknarflokkurinn er enn fastur i þess-
um hluta af hugmyndakerfi haftanna.
Landsfundur Sjálfstæðisflokksins lýsti hins vegar
yfir þvi á liðnu vori að sú endurskoðun á lögum um
stofnunina, sem rikisstjórnin hefur heitið, ætti að
miðast við það, að pólitiska eftirlitsmannakerfið
verði afnumið. 1 þessu efni geta stjórnarflokkamir
þvi ekki verið á einu máli. Liklega er þar fundin
skýringin á þvi, hversu lengi rikisstjórnin hefur
dregið að leggja fram tillögur sinar i þessum efn-
um.
Það er i ósamræmi við þau grundvallarviðhorf,
sem liggja að baki okkar stjórnkerfi, að pólitiskir
eftirlitsmenn rikisstjórnarflokka á hverjum tima
fari með æðstu yfirstjórn tveggja mikilvægra fjár-
festingarlána- og fyrirgreiðslusjóða og allrar opin-
berrar áætlunargerðar. Slikir stjórnarhættir eru
aðeins leifar gamla haftakerfisins, þar sem
flokkspólitisk fyrirgreiðsla og mismunun var alls
ráðandi.
Hitt er annað mál, að rétt er og eðlilegt, að
Alþingi kjósi stjórnir þeirra lánasjóða, sem hér eiga
hlut að máli á sama hátt og t.a.m. bankaráð. Þess-
ar stjórnir eiga að leggja meginlinur að þvi er
verðar útlán sjóðanna, en ekki annast hina daglegu
fyrirgreiðslu. Sá háttur er þvi ekki gagnrýnis-
verður.
Vinstri stjórnin steypti saman á sinum tima undir
þessa flokkspólitisku yfirstjórn ýmsum stofnunum,
sem áður höfðu starfað á heilbrigðum grundvelli.
Vinstri stjórnin viðurkenndi siðar að hluta til, að
hér var um óheilbrigða stjórnarhætti að ræða með
þvi að taka Þjóðhagsstofnunina undan hinni flokks-
pólitisku eftirlitsmannastjórn. Það á að vera hlut-
verk núverandí rikisstjórnar að halda áfra'm á
þessari braut.
Frjálshyggjuþingmenn ættu nú að beita sér fyrir
þvi, að Framkvæmdastofnunin verði leyst upp i
sjálfstæðar einingar og eftirlitsmannakerfi
stjórnarflokkanna verði afnumið. Það er til van-
sæmdar að láta núverandi stjórnarhætti
viðgangast öllu lengur. Þvi er stundum haldið fram
af formælendum þessa kerfis, að byggðastefnan
þrifist ekki nema þessi háttur sé á hafður. Þetta er á
misskilningi byggt. Þessir stjórnarhættir eru miklu
fremur hemill á raunhæfan árangur i þeim efnum.
Umsjón: GP
A litlu myndinni hér fyrir ofan er Wolfgang Vogel, njósna-
braskarinn en á stærri myndinni ungir elskendur samein-
aðir I Vestur-Berlin eftir aðskiinað, meðan hann var I
fangelsi austantjalds.
GERA SER
FÉ ÚR
PÓLI-
TÍSKUM
FONGUM
Tveim mánuðum eftir að leiðtogar austurs
og vesturs reyktu friðarpipuna i Helsinki. biða
vestur-þjóðverjar þess enn að sjá einhver
merki þess, aðkommúnistarsýni i verki yfir-
lýstan vilja sinn.
Eitt af þvi, sem þeir gefa sérstakan gaum, er
aukið steymi upplýsinga og manna milli aust-
urs og vesturs, sem vestrænir fulltrúar lögðu
svo mikla áherslu á, að autantjaldsmenn sam-
þykktu, áður en niðurstöður öryggisráðstefn-
unnar voru undirritaðar.
Á meðan beðið er þannig, bera önnur sam-
skipti fyrir augu milli vestur-þjóðverja og
austur-þjóðverja, sem eru þessi nokkuð skyld.
Timaritið „TIME” greinir i siðasta tölublaði
sinu frá litið geðslegri verslun, sem þessir tveir
nágrannar reka. Verslun með pólitiska fanga.
— Eitt stykki fangi fyrir beinharða peninga.
Grein „TIME” fer hér á eftir:
A grámóskulegum morgni I
sl. mánuöi ók Wolfgang Vogel,
einn af fremstu útflutningsmiðl-
urum Austur-Þýskalands, gljá-
andi Mercedes-Benz bifreið
sinni upp að lögreglustöð
Austur-Berlinar. Þar tók hann
við vörum að verðmæti 60.000
dollara og tók siðan stefnu i átt-
ina til landamærahliðsins við
Invalidenstrasse.
Landamæraverðirnir, sem
var kunnugt um komu hans,
fylgdust með þvi er bifreið hans
með einkennisstöfunum IP-38-38
ók upp að hliðslánni.
Vörusending sú, er Vogel
flutti, samanstóð af fjórum
Vestur-Berlinarbúum, er af-
plánað höfðu milli 18 og 24 mán-
uði af dómi sinum i fangelsum
austur-þjóðverja, fyrir tilraun
til að smygla austur-berlinar-
búum yfir múrinn.
Vogel fylgdist með þvi, er þeir
voru, án nokkurra formsatriða,
sendir framhjá eftirlitsklefan-
um og inn i vesturhluta borgar-
innar. Kaupandinn var vest-
ur-þýska rikisstjórnin, er lagt
hafði fram 15.000 dollara á
mann sem lausnargjald.
Óhugnanleg
viðskipti
Sala á vestur-þjóðverjum, er
handteknir hafa verið af stjórn-
málalegum ástæðum austan
tjalds er orðin mjög ábatasöm
kaupsýsla i Austur-Þýskalandi.
Allt frá árinu 1970 hafa um 6.000
verið framseldir úr aust-
ur-þýskum fangelsum gegn
lausnargjaldi sem nemur milli
ellefu og fimmtán þúsund doll-
ara á mann. Árangurinn er sá
að austur-þýska rikisstjórnin
hefur grætt nærri 90 milljónir
dollara i erlendum gjaldeyri, en
hannhefurhún brýna þörf fyrir.
Hann hefur svo verið notaður til
vörukaupa frá auðvaldsrikjun-
um.
Flestir vestur-þjóðverjar, þar
á meðal Helmut Schmidt,
kanslari, munu vist álita þessi
óhugnanlegu viðskipti réttlæt-
anleg af mannúðarástæðum,
svo lengi sem önnur leið finnst
ekki. Þó hafa margir embættis-
menn i Bonn grun um að á með-
al vörunnar leynist njósnarar
sem þeir eru svo látnir borga
fyrir dýru verði.
Maðurinn sem skipuleggur öll
þessi „kopfgeld” eða „höfuð-
fjár”-viðskipti er önnum kafinn
lögfræðingur, er hóf störf árið
1951 sem ráðgjafi Hilde
Benjamin, þáv. varaforseta
hæstaréttar Austur-Þýska-
lands. A Vesturlöndum er hann
oft grunaður um að vera starfs-
maður leyniþjónustu
austur-þþjóðverja — en j þvilik-
um ásökunum visar hann harð-
lega á bug.
Það er skiljanlegt að Vogel sé
illa við umtal um hið óviðfelldna
starf sitt og heldur hann þvi
fram i varnarskyni að „ef hann
gerði þetta ekki, þá myndi að-
eins einhver annar vera fenginn
til þess.” Iklæddur vestrænum
jakkafötum likist þessi snyrti-
legi, fimmtugi maður fremur
auðugum, vestrænum kaup-
sýslumanni, en austur-þýskum
embættismanni. Hann er einn
fárra austur-þýskra embættis-
mannam sem mega ferðast að
vild milli rikjanna á „opinni”
vegabréfsáritun, Hann á
skrautlegt einbýlishús i útjaðri
Austur-Berlinar, sem hann not-
ar jafnt fyrir skrifstofu og sum-
arbústað.
Óvenjuleg
kunnótta
Vogel starfar einnig við skipti
á njósnurum. Fyrsta meiri hátt-
ar verkefni hans var að aðstoða
við skiptin á bandariska flug-
manninum Francis Gary Pow-
ers og sovéska stórnjósnaran-
um Rudolf Abel, liðsforingja.
Seinna kom Vogel við sögu
skiptanna á breska njósnaran-
um Grevylle Wynne og útsend-
ara rússa, Gordon Lonsdale árið
1964.
Undanfarin ár hefur þessi
„njósnarakaupamður” sést á
ferli i Moskvu, Paris, Brussel og
öðrum höfuðborgum Evrópu,
þar sem hann hefur fengist við
skipti á minna þekktum nöfnum
alþjóðlegrar njósnastarfsemi.
Hann hefur einnig fengist við
hefðbundnari þætti utanrikis-
starfsemi, hann undirbjó fund
þeirra Helmut Schmidt og for-
manns austur-þýska kommún-
istaflokksins, Erich Honecker, i
Helsinki.
I þakklætisskyni fyrir hina ó-
venjulegu kunnáttu hans og
þjónustu sæmdi austur-þýska
rikisstjórnin hann næst-æðstu
heiðursveitingu sinni, heiðurs-
orðu föðurlandsins núna i sl.
mánuði.
Það er búist við þvi, að Vogel
verði sendimaður austur-þjóð-
verja til að koma á hugsanleg-
um skiptum á Giinther Guil-
laume, fyrrum aðstoðarmanni
Willy Brandt, sem nú er staddur
fyrir dómi i DUsseldorf og
austur-þýskum njósnara. Rikis-
stjórnin i Bonn hefur haldið þvi
fastfram að skipti geti ekki orð-
ið. Þó er það liklegt, að þegar
mestu lætin yfir svikum hans
við Brandt, hafa hjaðnað, verði
honum sleppt. Vogel aftur á
móti býður fjölmarga vest-
ur-þjóðverja i skiptum á móti.
Þegar siðast var vitað höfðu
austur-þjóðverjar 6.800 vest-
ræna fanga i haldi. Eins og
verðlagi á föngum er nú háttað,
gætu þeir verið allt að þvi 102
milljón dollara virði I „höfuðfé”
— eða þá, e.t.v. virði eins fyrr-
um ráðgjafa kanslarans.