Vísir - 29.10.1975, Side 6

6
VÍSIR. Miðvikudagur 29. október 1975.
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjóri og ábm: Þorsteinn Pálsson
Ritstjóri frétta: Árni Gunnarsson
Fr^ttastjóri erl.frétta: Guðmundur Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Sfðumúia 14. simi 86611. 7 linur
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
t lausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Jófriðarfélagið
Þessar vikur er mönnum tiðrætt um togstreit-
una i islensku þjóðfélagi. Allir vita að þjóðin hefur
misst mikið i kjörum sinum og tekjum en enginn
vill taka þann missi til sin. Hver og einn otar sinum
tota og reynir að koma byrðunum á bak náungans.
Þegar kakan, sem til skiptanna er, nægir ekki til að
uppfylla kröfur um sneiðar úr henni, er reynt að
bæta i hana lyftidufti til að gera hana meiri en hún
er: Seðlabankinn prentar peninga, sem hvergi er
raunverulegur grunnur fyrir. Þrýstihóparnir marg-
nefndu koma saman og heimta og krefjast og beita
fyrir sig nauðsynjatækjum, sem þeir eiga ekki
meira i en aðrir. Það er ekki að undra þótt spurt sé,
hvert er stefnt? Hvað er að gerast i islensku þjóðfé-
lagi? Sumir spyrja jafnvel hvað er islenskt þjóðfé-
lag?
í nýjustu bók sinni ,,1 túninu heima” vikur
Halldór Laxness að þjóðfélaginu á einum stað:
„Þjóðfélagið var ekki einusinni til þegar ég var að
alast upp: við skulum vona að það sé til núna, svo
hægt sé að bæta það þó áritun þess sé óþekt og ekki
hægt að fara i mál við það. Um daginn spurði ég
gáfaðan kunningja minn hvaða félagsskapur þetta
væri — hvort það væri þjóðin eða rikið, eða rikis-
stjórnin, eða alþingi, kanski summan af öllu þessu?
Þessi gáfaði vinur bretti heldur en ekki brúnirnar
og svaraði að lokum: Ætli það sé ekki einna helst
lögreglan? Eitt er vist, að oft þegar menn tala um
þjóðfélag, meina þeir striðsfélag eða ófriðarfélag,
þar sem einlægt er verið að jagast og fljúgast á:
annað ekki. Einu sinni var kot i Hafnarfirði og hét
Öfriðárstaðir af þvi að þar bjuggu kallar sem voru
einlægt i áflogum. Betri menn skirðu bæinn upp og
kölluðu Jófriðarstaði. Ef þjóðfélagið er sama sem
ófriðarfélag mætti kannski skira það Jófriðarfélag-
ið”.
Þvi verður ekki á móti mælt, að þjóðfélagið er oft
logandi i innbyrðis deilum. Þegar allt gengur i
haginn og þjóðin hefur meðbyr i öllum efnum, er
meinlaust þótt hún hlaupi út undan sér og berjist
dállitið við sjálfa sig. En nú eru þeir timar að þjóðin
á i vök að verjast. Hún hefur um sinn lent i efna-
hagslegum öldudal og upp úr honum kemst hún ekki
nema með samstilltu átaki. Innbyrðis átök milli
stétta verður að setja niður. Þau verða engum til
gagns. Islenska landhelgin hefur verið færð út og
framundan kann að vera langvinn og erfið barátta
fyrir tilveru hennar. Menn þurfa ekki að ganga að
þvi gruflandi að sundruð vinnur þjóðin enga
sigra i landhelgismálinu. Jófriðarfélagið eyðir allri
sinni orku i að berjast við eigin vindmyllur. Það
sigrast aldrei á voldugum andstæðingum með af-
gangsbaráttukraf ti.
1 islendingar verða að sýna nú, eins og þeir hafa
áður gert, að þegar þjóðarhagur er i veði, eru þeir
menn til að láta ágreiningsefni lönd og leið. Þeim
hefur verið ljóst, að litil þjóð, sem ekki á aðra að
treysta á en sjálfa sig, verður að standa einhuga
saman þegar mikið er húfi.
ý pr m
Þetta er hungraður
drengur, já, hann
grætur af hungri og
kvölum.—Þau eru
mörg börnin i
Bangladesh sem
deilt hafa kjörum
með honum. Og
myndin er tákn-
ræn: þjóðin öll er
sem grátandi barn.
Hver er hennar
von?
BANGLAD
NOKKRA V(
ÞEGAR vofeiflegir atburðir
rlða yfir skyndilega vilja fregn-
ir reynast ýktar, en ef þjóð er
ofurseld langvinnum hörmung-
um er sem frásagnir missi
brodd sinn og menn láti sér fátt
um finnast.
Þetta sannast á Bangladesh.
Þegar stjórnarbylting var
gerð þar i sumar virtust menn
yfirleitt öldungis hlessa að ekki
væru allir hlutir komnir þar i
lag. Og siðan berast þær fréttir
helstar úr þvisa landi að nú sé
fyrst verið að taka til. Khonda-
kar Mustaque Ahmed lofi þing-
ræði eftir rúmt ár og fólk sé að
taka gleði sina á ný. ...
Um þetta skal nú fjallað þótt
heimildir séu af skornum
skammti.
Sorgarsaga
Saga Bangladesh (sem áður
hét Austur-Pakistan) er sorgar
saga. Meðan það var hluti af
Pakistan réö það alltaf minna
en vesturhlutinn þótt það væri
mun fjölmennara og mun meira
af útflutningstekjum rikisins
stöfuðu frá þvi. Astæðan var
einkum sú að herinn var frá
Vestur-Pakistan, og svo var
yfirgangur vestanmanna
hlifðarlaus að um eitt skeið átti
að kúga bengali (austur-pakis-
tani) til aö taka upp úrdú, en
leggja að mestu niður sitt forna
og fræga mál, bengali.
Menn spyrja tiðum: hvi er
Bangladesh snautt úrþvi það
átti miklar útflutnings-auðlindir
áður? Og hvi er Pakistan (Vest-
ur-Pakistan) stöndugt úr þvi
það reiddi sig áöur svo mjög á
útflutning frá Bengal?
Svarið við seinni spurning-
unni er það að pakistanir
brugðu við hart þegar þeir
misstu Bengal og stórbættu
kornyrkju og annan landbúnað,
og voru heppnir með tiðarfar.
En svarið við fyrri spurning-
unni er lengri saga:
Siðustu árin fyrir frelsisstrið-
ið var komið i ljós að austur-
hlutinn ætlaði ekki að láta snið-
ganga sig miklu lengur. Þetta
var orðið sýnilegt áður en Ayub
Khan gafst upp 1969. En þetta
hafði i för með sér visst hirðu-
leysi stjórnarinnar um austur-
hlutann. Siðan komu einhver
óskaplegustu flóð i sögu lands-
ins. Þau eyðilögðu mannvirki á
stórum svæðum, spilltu sam-
göngutækjum og lögðu akra i
auðn. Þarnæst kom borgara-
styrjöldin, frelsisstriðið og svo
ný flóð.
Allt í kalda
koli
Þannig voru atvinnuvegir i
kalda koli þegar Mujibur Rah-
man tók við, að viðbættri óskap-
legri óreiðu, agaleysi og öðrum
hörmungum af völdum
styrjaldar og ógnarstjórnar.
Þegar Mujibur var drepinn sl.
sumar hafði honum ekki unnist