Vísir - 26.11.1975, Side 9

m
VISIR Miðvikudagur 26. nóvember
1975.
cTVÍenningarmál
Holl lesning
fyrir ykkur öll
Hiitgunt Zassenhaus:
Menn og múrar, 222 s.
Þýð.: Tómas Guömundsson
AB.
Menn og múrar eru minning-
ar konu sem var ung stúlka i
byrjun seinni heimsstyrjaldar-
innar. Fjölskylda hennar hafði
frá upphafi nasismans verið
honum andsnúin og faðirinn
misstivinnu sina eftir valdatök-
una. Fólk sem þannig hugsaði
varð að hafa hljótt um sig ef það
vildi lifa og vonin um að ógnirn-
ar væru brátt á enda gaf þvi
kraft til að lifa. Valdatiminn
varð lengri, striðið kom og þetta
sama fólk gerði það sem i þess
valdi stóð til að vinna gegn vald-
höfunum, eða að minnsta kosti
að lina þjáningar fórnarlamba
valdhafanna.
Eftir stúdentspróf velur unga
stúlkan sér nútimanorðurlanda-
mál að aðalviðfangsefni -við
háskólanám, en það mun hafa
verið mjög sjaldgæft. Þegar til
styrjaldarinnar kemur og fang-
ar streyma til Þýskalands eftir
hertöku Noregs og Danmerkur
þarf að ritskoða bréf þeirra, og
til þess velst Hiltgunt Zassen-
haus, og brátt fer hún að beita
öllum hugsanlegum brögðum til
að koma föngunum til hjálpar
sem auðvitað var ekki i þágu
valdhafanna. Frásögnin af
þeirri starfsemi er megininntak
bókarinnar og samtimis er lýst
hversdagslifinu i Þýskalandi
eins og það sneri við þessari
stúlku og fjölskyldu hennar.
Frásögn bókarinnar er spenn-
andi, en án þess að gera
nokkurn hlut æsilegri en efni
standa til. Hiltgunt Zassenhaus
var ekki i neinum tengslum við
skipulagða andspyrnuhópa,
endaþótt hún væri ekki alveg ein
var starfsemi hennar nánast
einkafyrirtæki, og hún virðist
ekki hafa litið út fyrir þröngan
heim sinn eftir fólki sem var
sama sinnis og hún sjálf — og
það er þess vegna sem orð eins
og andspyrnuhreyfing, andóf og
annað þvilikt koma ekki fyrir i
þessari bók, hlutirnir eru gerðir
eftir þvi, sem best gengur, og
þeir sem koma til hjálpar gera
það án þess að segja mikið.
Það er ekki á minu færi að ef-
ast á nokkurn hátt um
sannleiksgildi bókarinnar en
sum atriði eru óljós og nánast
ótrúleg eins og þessi mikla
dreifing brauðs og vitamins.
Það vantar algjörlega i frásögn-
ina hvernig þessu var dreift af
föngum meðal fanga án þess að
gæslumenn þeirra tækju eftir.
En hvað um það, frásögnin
gripur hugann og er holl lesning
fyrir okkur öll þvi litlar hug-
myndir höfum við flest um lif
undir einræðisstjórn — og þegar
þess er gætt að hér segir frá
vandamálum aðeins litils hluta
allra slikra fanga þriðja rikis-
ins þá sést hvilikur fjöldi hefur
7
BOKMENNTIR
Þorvarður
Helgason
skrifar
orðið að þola nauð og pisiir fyrir
að snúast gegn ofbeldinu.
Þýðing Tómasar Guðmunds-
sonar er vel gerð og allur
frágangur og útlit bókarinnar
hið ágætasta.
Þorvaröur Helgason.
„Vona að Gísli
og Halldór lóti
ekki staðar
numið"
TÓNLIST
Atli Heimir
Sveinsson
skrifar
Þriöju tónleikar Tónlistar-
lélagsins 15. nóvcinber i Há-
skolabiói
Eluisskrá:
Baeli: Seliale köiinen sicher
weiden
Bi/.et: Barnagainan
Seliuberl: Fanlasia i i'-moll
Milliaud: Seliaramouelie
l.utoslavski: Tilbrigði um stef
ellir Faganini
ltavel: l.a Valse,
Flytjendur: (íisli Vlagnússon og
llulldor llaraldsson á tvö pianó.
Gisli og Halldór eru báðir
mjög flinkir pianistar. Um
margt eru þeir likir: vandvirkir
og smekkvisir með afbrigðum,
tækni þeirra fullkomin, og
leikur þeirra beggja einkennist
af fingerðum núönsum. Það var
þvi gaman að heyra þá leika
saman, þvi að þeir mynda mjög
gott pianódúó. Það hefur mikið
verið samið fyrir tvö pianó, —
meira heldur en margan grun-
ar, ekki hvað sist á siðari árum.
Snillingar eins og Kontraski-
bræðurnir hafa hafið leik á tvö
pianó til vegs og virðingar. Tvö
Gísli Magnússon.
Hallddr Haraldsson.
pianó komast oft nálægt þvi að
ehdurspegla það sem hljóm-
sveit ein getur gert.
Efnisskráin var létt,
,,musique legére” i orðsins
bestu merkingu. Barnalaga-
svita Bizet var prýðilega leikin
með þeirri nákvæmni og þokka
sem tónlisthans þarfnast. Sama
var að segja um hið Kostulega
og bráðskemmtilega verk
Milhauds, grallarans meðal
lónskálda 20. aldar. Þar upplifði
maðtir leikgleði mikla, flytjend-
ur virtusl skemmta sér konung-
legaogfóru á kostum. Tilbrigði
Lutoslavskis er i hópi þeirra
kunnáttusamlegu tækifæris-
verka sem hann semur af og til,
en hann er eitt besta núlifandi
tónskáld i heiminum. Það verk
léku Gisli og Halldór af miklum
kraíti.
Ravel samdi verk sin jöfnum
höndum fyrir pianó og hljóm-
sveit. Stundum mun hann hafa
samið fyrst fyrir pianó og útsett
siðar fyrir hljómsveit og stund-
um öfugt. La Valse er einkum
þekkt i hljómsveitarútsetning-
unni, en gerð Ravels sjálfs á
þessu verki fyrir tvö pianó er
ekki siður áhugaverð.
Nákvæmni i samspili þeirra
íélaga var frábær, og jöfn og
mögnuð, stigandi frá upphafi til
enda var fullkomlega i anda
verksins.
Alvarlega verkið á efnis-
skránni var Fantasia Schuberts
sem er eitt albesta verk hans,
samið á dánarári hans. Verk
þetta er samið fyrir pianó fjór-
hent en þeir léku það á tvö
pianó. nokkuð til lýta að mér
l'annst. Mér fannst andstæður i
hraðavali ekki nógar — hægi
þátturinn var t.d. það hraður að
púnteringar náðust ekki fram
sem skyldi.
Aheyrendur fögnuðu flytjend-
ur að verðleikum og léku þeir
aukalög þ.á.m. eitt af lögum
Stravinskis sem hann samdi
íyrir tvö pianó. Eg vona að Gisli
og Halldór láti ekki hér staðar
numið. heldur haldi áfram að
æfa saman og lofi okkur að
heyra meira þótt siöar verði.
Ég bið hlutaðeigandi afsökun-
ar á hvað umsögn þessi kemur
seint. og skrifast það á minn
reikning.
Nú skelfast norðmenn...
Fyrir nokkru birtist cftirfar-
andi viðtal i norska blaðinu
Verdens Gang:
Útfærsla Islensku fiskveiöi-
landhelginnar hefur haft alvar-
legar afleiöingar fyrir neta- og
linuveiðar Norður-Noregs.
— Nú má búast viö holskeflu
breskra, franskra, pólskra,
vestur-þýskra og portúgalskra
togara á fiskimiðin úti fyrir
ströndum Noröur-Noregs, segir
framkvæmdastjóri sambands
norskra fiskverkenda, Knut
Hoem. — Togararnir hrökklast
til Noregs.
Stækkun Islensku fiskveiði-
landhelginnar hefur haft hinar
alvarlegustu afleiðingar, sem
ekki sistkomaniður á fiskiðnaði
norömanna. Fiskimiðin viö Is-
land hafa um margra ára skeið
verið mjög mikilvæg togurum
úr allri Norður-Evrópu.
Margir árekstrar hafa þegar
orðið milli islendinga og einkum
breskra og vestur-þýskra tog-
ara, sem ekki hafa virt 50-milna
lögsögu Islands. Þegar land-
helgin hefur nú verið stækkuö i
200 mflur, hefur þáö ekki orðið
auöveidara fyrir islendinga að
gæta hinna lifsnauðsynlegu
fiskimiða sinna.
En i staö þess að standa I erj-
um við islensku varðskipin,
hafa erlendu veiðiskipin flutt sig
til Noregs.
— Það er mjög liklegt að
Sivemmdir á veiöarfærum norö-
manna við Jenegga og á öðrum
miöum, muni aukast i náinni
framtið, segir Hoem.
— Landhelgisgæslan okkar er
varla nógu sterk. Við verðum að
vona aö útlendingarnir muni
virða þau svæði, þar sem tog-
veiðar eru bannaðar. En ég fæ
ekki séð betur, en einhliða
stækkun landhelginnar út I 50
milur, sé eina leiðín, meðan við
blðum eftir að öðlast 200 milna
efnahagslögsögu.
— Ef norðmenn taka ekki
strax upp aukna vernd fiski-
miöa sinna, er hætta á að er-
lendir togarar gangi mjög á
fiskstofninn, segir Hoem.
Eftir að islendingar færðu
landhelgi sina út i 50 milur,
jókst fjöldi erlendra togara á
miðunum við Noreg stórlega.
Fiskimenn iNorður-Noregi hafa
sett fram kröfur til erlendra
rikisstjórna, gegnum norsk
yfirvöld, um að erlendir togarar
láti af yfirgangi sinum og spell-
virkjum á linum og netum.
A fundi fyrir skömmu ræddi
norska fiskveiðiráðið þau miklu
vandamál, sem nú munu risa
upp, eftir að islendingar hafa
hrakið útlendinga af miöum sin-
um.
— Viö höfum sömu áhyggjur
og Hoem, sagði aðalritari
norska fiskveiðaráðsins, Arnulf
Midtgaard. — Nú þegar höfum
við orðið varir við aukna ásókn
erlendra togara á miðin við
Noröur-Noreg og að minum
dómi mun hún aukast enn á
næstu mánuðum. Við trúum þvi
varla. að erlendu togararnir
muni halda kvóta sinn um þorsk
sem veiddur er. Norska fiski-
ráðið er samþykkt hugmyndum
Hoem um stækkun landhelginn-
ar út i 50 milur. Kanadamenn
hafa lika sett strangar reglur
um fiskveiðar við strendur
landsins. En það mun örugglega
brjóta i bág við hagsmuni
norskra útgerðarmanna. full-
yrti Midtgaard.