Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.1928, Side 6

Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.1928, Side 6
30 LESBÓK M.ORGUNBLAÐSINS Tómasarríma Páls á Hjálmssöðum. PTill á Hjálmsstöðum, eins og hann er jafnan nefndur, er fædd- ur 12. febr. 1873 á Hjálmsstöðum í Laugardal. Voru foreldrar Iians Guðmundur Pálsson og Gróa Jóns- dóttir. Hefir Páll dvalið allan sinn ald- ifr á Hjálmsstöðum, fy’rst með for- eldrum sínum, en síðar bóndi þar. Páll á Hjálmsstöðum. Hann lærði ekkert í æsku utan hinn vanalega lærdóm undir ferm- ingu; ólst upp við þröngan kost, var að upplagi mjög bókhneigður, en hefir löngum haft lítinn tíma til lesturs. Hann hefir frá því á unga aldri látið fjúka í kviðling- um við og við, en ekkert gefið sig að öðru levti við kveðskap, sem liann hafði þó allmikla tilhneig- ingu til. Þó verða stökur hans ekki hjeraðsfleygar fyr en um og eftir aldamót. En þá fer svo, er smellnar stökur fljúga um sveitir, að ferill þeirra er rakinn heim til „skáldsins á IIjálmsstöðum,“ enda hefir Páll á Hjálmsstöðum um ald- arfjótðung staðið fremstur þeirra Sunnlendinga, er lagt hafa rækt við hina gömlu og góðkunnu íþrótt alþýðunnar: liagmælskuna. Ekki er það fyr en á síðustu árum að Páll hefir haldið vísum sínum saman og fram að 1910 mun hann ekkert hafa skrifað af því, sem hann orti. Það hefir jafnan verið siður hans að yrkja af munni fram; var hvorttveggja að h'ann orti jafnan við starf sitt og þá ekki tími til að festa vís- urnar á blað, enda leit hann svo á lengi vel, að vísnagerð þessi væri áheyrendum „til hugarhægðar" en sjálfum honum „hvorki til lofs nje frægðar.“ En eftir 1910 verður breyting á þessu. Þá urðu aðrir til þess að rita niður alt sem þá varð grafið upp af kveðskap hans og kom þá að góðu haldi frábært minni Páls, því að fjölda rímna- flokka um ósk.yld efni þuldi hann upp úr sjer, sem aldrei höfðu kom- ist á blað. En ekki var laust við að Páli þætti þetta undarlegt í fyrstu og óþarft að vera að skjal- festa slíkt, sem vanalega hafði ver- ið kveðið til stundargamans í kátra drengja lióp, ýmist í rjettum, kaupstað eða lestaferðum, á meðan Bakkus hvatti til dáða og eklti þraut á veigaglösunum. Þó fór svo að Páli varð ljúft að hrista úr pokahorninu og kom þá margt i leitirnar, en eflaust hefir annað eins glatast og gleymst. Lítið hefir sjest eftir Pál á prenti, þó hefir Morgunblaðið hirt sumar stöknr hans. En hitt er al- kunnugt, að stökur lians og ýmsir rímnaflokkar hafa nú á síðustu árum flogið víða, og eiga ýmsir margt af slíku í handritum. Eitt af því, sem Páll hefir látið einna fyrst frá sjer fara og alþýða hefir tekið mestu ástfóstri við, er Tómasalrríma sú, er hjer birtist. Enda má hún að ýmsu leyti merki- leg lieita. Hún er brot úr menn- ingarsögu (þjóðarinnar um það leyti, sem gamlir og góðir siðir verða að víkja fyrir öðrum nýjum, sem mentunin og framfarabrutlið telja betri og hagkvæmairi. Tómasar ríma. Kveðin veturinn 1907, Skamdegis við skertan dag skemta blaðaskræður; um Tómas skal því byrja brag, Brattholti, sem ræður. Bygð hans stendur fjörðum fjær fjalls með brekkum hærri, í Árnesþingi enginn bær er kaupstöðum fjærri. Voru fróni finnast á fegri yarla staðír: Þar rjeð Gullfoss gígju slá gegnum aldaraðir. Iðu skrúðið löður ljóst lífgar gljúfra tómin, fossins livassa bylgju brjóst, brimar þrumu hljóminn. Fyrir glófext fossins tröll fram, sem kraftur þvingar, hafa boðið handarmjöll honum Englendingar. En ei sig kærði um gullið grand, greitt af þeirra lúkum, vildi heldur verja land valds og maurapúkupi. Um útbúnað og áliöld hans jeg vil nokkuð skhifa: þessa góða merkismanns mætti saga lifa. Hans eru fákar tíu og tveir, tamdir vel, óstaðir; ársins tíðir allar þeir eru selspikaðir. Degi hverjum ekki er í kaupstað að slóra; en þegar að heimanferð í fer ferð hann gerir stóra. Taglhársbeisli ei slakt nje sleipt slöngvar klár á veginn, járnmjel hart í högld er greypt haglega báðum megin. í klökkum hreindýrahornið er, hvar í byrðin togar. Skriðufells úr skógi hjer skornir flestir bogar. Er á hverjum hraustum jór — hef jeg það í minni — melreiðingur mikill og stór magnaður af skinni. Hver er sylgja úr horni hörð, hvergi er líkist glingri; oddabrugðin ullargjörð ofin á sjálfs hans fingri. Hans eru tæki traust í ferð, af tryggu efni skorin: öll eru reipi af ólum gerð, elt og lýsisborin. Geymir vörur vatnsheldur, velunninn og þveginn

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.