Lesbók Morgunblaðsins - 01.10.1944, Blaðsíða 1
b«U
35. tölublað.
Jfafjgnnfrlflfe* im
Sunnudagur 1. október 1944
XIX. áxgangux.
Itaioldarrr«BUinlðj» fe.4
poMeii Ják
cmneóóon
eóóor:
GUÐMUNDUR FRIÐJÓNSSON
I. Barn hallærisins.
GTÐMUNDUR á Sandi var fædd
ur tíu árum eftir felliveturinn
mikla 1858—’59. Ilann er tólf
vetra frostaveturinn 1881—’82, og
nítján vetra er hann þegar kalla má,
að slotað sje að mestu grimmasta
harðindakafla, sem yfir landið hefir
gengið í hálfa aðra öld. Þeim. sem
nii eru miðaldra sem kallað er, hvað
jm hinum, sem yngri eru, veitist
örðugt að skilja, hversu kröppum
skóm sú kynslóð varð að slíta, semt
honum var samferða úr harnæsku
til þroskaaldurs. Bgrnum hallæris-
ins fer fækkandi *um hríð í þessu
landi og verður nú um stund
fróðlegt að athuga, hvernig góð-
ærinu tekst að manna þjóðina. En >
það er önnur saga. Hitt er eflaust,
að um Guðmund á Sandi verður
ekki dæmt nje um hann ritað af
skilningi, sem átt nær, án þess að
minnast þess, hrerjum tíma hann
var alinn og fóstraður.
Þá er vert að gefa upprunanum
nokkurn gaum. Faðir hans, Frið-
jón Jónsson frá Iíafralæk, var tal-
inn vitsmunamaður mikill, íhugull
og hæglátur. Mjer virðist nú, er
A SANDI
Guðmundur Friðjónsson.
jeg hugsa til hans, að honum hafi
um þessi efni svipað til þeirra
manna fyrrum, er spakir voru kall-
aðir. Hann var af góðu bændafólki
kominn en heldur snauðu, sem
reyndar hefir jafnan verið hlut-
skipti alls þorra bænda í Þingeyjar-
þingi, og munu færri finnast und-
antekningar frá þeirri reglu þar
en í flestum öðrum hjeruðum. Ilag-
mælska var í ætt Friðjóns, þótt
ekki færi hátt, enda litlir kostir
jafnan til þvílíkrar iðju. Þó
er í frásögur fært, að ITólmfríð-
ur á Hafralæk, móðir Friðjóns,
hafi ort rímnaflokk einn eða
fleiri og má af því ráða, að hneigð-
in til kveðskapar hafi þarna verið
furðu rík, því að heldur fá dæmi
verða nú til þess fundin, að konur
Ijeti slíkt eftir sjer fyrrum, enda
ekki til þess haldið. Ilagmælsku
mun Friðjón hafa erft, þótt eigi
færi mikið orð af því, og ef til vill
var hún eini arfurinn, er hlotnaðist
bónda er í bernsku
berfættur gekk
fata og fjevana
úr föðurgarði.
En hvað um það. Hann varð ekki
skáld, en mikilsmetinn bóndi í
sveit sinni og naut þar mannkosta
sinna en ekki sauðatölu, enda fje-
lítill jafnan — og þó bjargálna.
Kona Friðjóns og móðir Guð-
mundar, Sigurbjörg Guðmunds-