Lesbók Morgunblaðsins - 01.10.1944, Side 4

LESBÓK MOROUNBLAÐSTNS
*

Elskur að list þótt anna fölskvi
að honum kyngdi sínum dyngjum.
Átti jeg ferð og orti á hurðir
arftakanda Hjeðins djarfji-----
Ilöndum tveim og hreifum anda
hann tók mjer og leiddi í ranninn
ástúðlega með ærnum kostum,
ungan dreng með rím á tungu.
Braga ættar, brúnaljettur
brýndi hann mig á Ijóðastigu. —
Þannig lýsir Guðmundur komu
þessari til Jóns í fögru og þrótt-
miklu kvæði, er hann orti um hann
látinn. Nú var hann öruggari en
áður um ljóðgáfu súia. En fleira
þurfti til. Ilann varð að afla sjer
menntunar. Áhrif frá föður mínum
l>entu honum á Möðruvallaskólann.
Dómarnir um þessa menntastofnun
Norðlendinga hafa misjafnir verið.
Er skammt að minnast ummæla
Gröndals í Dægradvöl hans, en
vafalaust er sá dómur ósanngjarn.
%
Mikhi betri og rjettari er sú mynd,
er upp er brugðið í minningum frá
Möðruvöllum, sem prentaðar voru í
fyrra. Víst er það, að þótt þangað
kæmi misjafnir menn, eins og geng-
ur, voru þeir miklu fleiri, er þangað
sóttu góða menntun* og urðu hinir
nýtustu menn, sumt þjóðkunnir
skörungar. Þangað r.jeðst Guð-
munditr haustið 1891 og dvaldi þar
tvo vetur.
IV. Skjólstæðingur guðnana
FYRTR rúmum fimmtíu árum,
um miðjan maímánuð, þrömmuðu
þrír ungir piltar sem leið lá xipp
Vaðlaheiði að vestan. Sú heiði er
þung á fótinn. þeim sem ösla verð-
ur krap og aur leysingar um ó-
rudda götufílóða, skreipar fannir,
krapblár og melholt, sem luma á
holklaka. Ungu mennirnir, sem hjer
voru á ferð, höfðu dvalist um vet-
urinn í skólanum á Möðruvöllum
og voru nú á heimleið að loknu
burtfararprófi. Þeir höfðu Jagt af
stað frá Möðruvöllum árdegis fót-
gangandi til Akureyrar, þegið ferju
yfir •Pollinn hjá einhverjum Ilár-
barði, er svo var sinnaður, að eigi
nennti að brýna ferjunni og legg.ja
ripp árar, þótt hann yrði þess vís,
að þessir ungu skjólstæðingar guð-
anna ætti ekki handbæra fjármuni
í ferjugjald. Nú stóðu þeir að á-
liðnum degi á heiðarbrúninni, vörp-
uðu göngumæðinni og litu yfir far-
inn veg. ITandan við f.jörðinn blöstu
Möðruvellir' við sjónum þeirra,
helsta menntasetur landsins utan
Revk.javíkur á þeim tíma. Þarna
höfðu þeir dvalið tvo vetur við
nám og unað hag sínum hið besta
— við þröng og fátækleg k.jör, svo
að nú mvndi haft á örði og skól-
inn líklegast hvorki talinn íbúðar-
nje kennsluhæfur án stórkostlegra
umbóta. Þessa ungu menn hafði
dreymt draum allra framgjarnra
æskumanna um að hleypa heim-
draganum, reyna krafta sína og afla»
s.jer nokkurs frama, og auðnast að
láta hann rætast um sinn. Þeim,
var engin vorkunn, þessum piltum,
þótt göngumóðir væri og ætti ekki
fyrir málsverði í næsta gistingar-
stað, heldur hinum öllum, serri aldrei
komust í þá raun að' brjóta klakann
ofan af þvottaskálunum í svefnloft-
um Möðruvallaskóla! L.jeleg aðbúð
og skorinn skammtur var þeg-
ar til alls kom engin óskapa við-
brigði mörgum manni. Hitt var
kjarni málsins, að fá að dveljast í
hópi kátra f.jelaga, þreyta nám í
ýmsum fræðum, hey.ja kappræður
og hvessa pennann í deilum, þar sem
enginn vægði öðrum og eigi hlýddi
griða að bið.ja meðan sú hríð stóð,
eiga annars gott fjelag saman, aga-
samt og lærdómsríkt í senn, en
sæta mestum og ógleyma^legustum
áhrifum af höfuðkennurum skól-
ans, bestu skólamönnum síns tíma
á landi hjer, þeim Jóni A. Iljalta-
lín skólastjóra og Stefáni Stefáns-
syni, síðar skólameistara. Nú var
því lokið. Senn leið á daginn, best
að dvelja ekki lengur förina. Eftir
svo sem hálftíma slabb myndi þeim
gefa sýn niður í Fnjóskadalinn. Á
morgun myndi þeir ná heim til
sín. — Þetta var í rauninni lýjandi
ferðalag. Gönguþreytan lagðist á
eina sveif með prófþreytunni, sem
hingað til hafði lítið látið á s.jer
bera, komið s.jer lítt við. O-jæja.
Þegar öllu var á botninn hvolft
var takmarkið, sem þá hafði dreymt
um og náð, ekkert takmark, aðeins
áfangi. Nú lá leiðin heim aftur.
Og hvað svo? Úr því varð framtíð-
in að skera. Það var nú næst að
enda erviða dagleið og þrjátíu
stunda föstu í tómlegri og kaldri
heyhlöðu norður í Ljósavatnsskarði.
Svo grátt geta guðirnir leikið skjól-
stæðinga sína á stundum. Eymsli
þessa dags, sem reis svo ljettur á
legg og dróst svo silalega til hvíld-
ar, eru ekki gleymd að liðnum
fimmtíu árum. ,.M.jer rann til rifja
á 'þessari heimleið að sjá kotbæina
álúta og með moldarsvip. Mjer
])ótti sveitin hafa lítið að bjóða í
sjón og raun og reyndar bjóst jeg
ekki þá við því, að mjer myndi
auðnast að stíga önnur spor í
sandinn en þau, sem fjúka myndi
í samdægurs og hverfa samstundis".
Ekki er oflátungsbragur á þess-
um orðum. Og ekki virðist það hafa
verið neinn himinhrópandi Möðru-
vellingur, sem gekk í tún á Sandi,
daginn sem Guðmundur Friðjóns-
son lauk þeirri ferð, sem h.jer hefir
stuttlega lýst verið — að mestu
eftir sögn hans sjálfs.
V. Heimahagarnir.
OG AÐ VÍSU hafði hún lítið að
bjóða, þessi sveit, lítið af því, er