Lesbók Morgunblaðsins - 03.12.1944, Side 1

39. tölublað.
Sunnudagur 3. desember 1944.
XIX. árgangur.
iló Cju^munclóóon:
FYRSTU ALÞINGISKOSNIGAR
r r
A ISLANDI
I þessum sal var Alþingi endurreist 18^4.
ÁRIÐ 1844 gerðust þau merki-
legu tíðindi, að þá fóru fram fyrstu
alþingiskosningar hjer á landi. —
Yirðist ekki úr vegi að minnast
lítið eitt svo merkilegs atburðar
þegar rjett hundrað ár eru liðin.
síðan hann skeði. í eftirfarandi
línum verður leitast við að draga
upp mynd af kosningunum 1844
og hinum fyrstu þingmönnum vor-
um. Fyrst þykir þó hlýða, að skýra
í mjög stuttu máli frá aðdraganda
endurreisnar Alþingis, en síðan mun
getið starfshátta fyrsta þingsins og
málefna þeirra, sem þar voru tekin
til meðferðar og rædd.
Aðdragandi.
ÁRTÐ 1830 fóim sviftihyljir um-
brota og byltinga um Evrópu.
Frakkland reyndist að því sinni
eldfimast, eins og stundum áður
og síðar. Þar voru upptök hinna
miklu hræringa, sem bárust síðan
land úr landi, hristu af mönnum,
mókið og lognmolluna og dustuðu
þá ærlega til. Hásæti einvaldanna
ljeku á reiðiskjálfi; mörg þeirra
reyndust feyskin og veik, svo að
þau þoldu ekki .umbrotin. Þetta
voru fæðingarhríðir þingræðisins.
Eftir hina blóðugu júlídaga í
Frakklandi árið 1830, litu margir
einvaldar óttaslegnir niður úr veld-
isstólum sínum og tóku að gefa
gaum að því sem var að gerast.
Jlvarvetna heyrðist sama röddin,
og hún ljet ekki lengur að sjer
hæða. Það var röddin, sem eitt
sinn mælti orðin: frelsi, jafnrjetti
og bræðralag, — rödd stjórnarbylt-
ingarinnar miklu. Þetta var rödd
þjóðanna sjálfra, almennings, hinna
óbreyttu borgara. Og hvers kröfð-
ust borgararnir? Þeir kröfðust auk-
innar íhultunar um stjórnarfar,
afnáms einveldis, stofnunar full-
trúaþinga.