Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1945, Blaðsíða 2
ÍOG
LESEÚK MOKGUNBLAÐSINS
oii liiuar miklu orknlindir lamkins
liafa logid hjá garði ónotaðar.
Síðan jog kom á þoimart bæ oru
liðin 21 ár. Stór spor hafa verið
stigin síðan.
Nú nnm óvíða standa kaldur bær
hjá heitum hvcr. Hveraorkan hcfir
verið hagnýtt á ýmsan hátt. Híbýli
manna eru nú hituð víða um land
moð hveravatni. Risagróðurhús hafa
vorið í’oist við ýmsa hvori landsins
og þatmig á örfáum árum skapast
nýr áður óþektur atvinnuvegur
mcð þjóðinni.
★
ÁKIÐ 19-10 gerði Keykjavíkur-
bær liina merkustu tilraun, þegar
laugarnar við Koykjavík voru virkj-
aðar og allstór hluti bæjarins hit-
aður upp með vatni úr þeim. Þcssi
fyrsta bæjarhitaveita var m.jög
markvcrð tilraun og teynsla sú, som
með honni f.jokst. dýrmæt fyrir
framtíðsrvirkjun hveravatns í land-
inu.
Ivssi fyrsta hitaveita Keykjavík-
jur fæddi bókstaflcga af sjer hug-
myndina um að hita alljin Keykja-
víkurbæ með hveravatni frá Keykj-
um í Mosfellssveit.
Sú hugmynd er nú orðin að veru
leika.
Reykjaveitan, eða Hitaveitan,
cins og hún er venjulega ncfnd, cr
í mínum augum merkasta verkleg
íramkvacmd scm gerð hefir verið
hjer á landi.
Hún hlaut að hafa úrslitaþýðingu
itm það hvernig takast mætti að
hagnýta til fulls hin óhemju auðæfi,
sem fólgin eru í því heita vatni,
sem streymir npp úr iðrum þessa
kalda lands.
Hjer var ekki liægt að byggja á,
erlendri reynslu, eins og við ílestar
aðrar framkvæmdir, sem getðar
hafa verió hjer a landt
Hita'íeitan er emstok í simn röð,
santbærileg hvoravirkjttn er ckki
til í heimimiio.
Engan hefði því átt að furða á
því þó oinhverjar núsfeílur hel'ðu
orðið. jafnvel stór mistök hcfðu
verið skiljanlcg.
En mi er hitaveitan komin.
Engin óvænt stóróhöpp hafa skeð.
Veitan flytitr vatnið alt, nálegii
jafnheitt og það kemtir upp úr jörð-
itnii. nærri um 17 kílómetra langan
veg.
Áæthuiiniar hafit staðist sin;i
ratut. I’að lie-fir tekist að sigrast á
margháttuðum verklegum erfiðleik-
um. án nokkurra stórárekstra eða
tafa af verkfræðilegum ástæðum.
Þctta cr sömutn þess að vcrkið
hefir vorið mjög samviskusamlega.
undirbúið. Slíkt I>er Sittittiirlcga að
lofa en ekki lasta.
Dretfing heita vatnsins unt bæ-
inn utá einnig segja að bafi tckist
vel.
Verkfræðittgum hitaveitunnar
hefir verið hallmælt mjög fyrir það
að veita vatninu ittn í of tnörg hús,
svo að nokkttrs vatnsskorts hefir
ga-tt í ktiklum. Þar til er því jið
svara að óánægjan Itefði otðið enn
mciri ef mörgttm þeirra húsa, scm
heita vatnið hafa fengið, liefði vcr-
ið neitað unt það. Eitt orsök vatns-
skortsins mun og vera sú að mikill.
hluti bæjarbúa bitar hús sín langt,
urn þört’ frara, en slík óhófseyðsla
hefði verið algerlegu óhugsandi á
öðrum tínium en þeim, setn nú
stauda vfir.
Loks ber að gæta þess, að vafa-
samt er að hveravirkjun eigi að
miðast við að fullnægja liitaþörf t
mestu kuldum.
Með þeim hætti fer altof mikið
vatnsmagn til spillis mcstan liluta
ársins, eða þogar heitara er í veðri.
Aukinni hitaþörí í mestu frostum,
Aeróur e. t. v. að mæta með sjer-
stokum hitastöðviim í fcæjunum.
Steingrímur Jónsson rafmagns-
s*tjóri telur að vatiisvirkjun til raf-
miigns cigi ekki að niiðast við að
geta fullnægt niesta álagi, sem e. t.
v. iiðeins varir fáa daga hvert ár,
hcldur skuli mæta þeirri auknu
þörf með sjerstakri viðbótaraflstöð
knúinni með kolum eða olíu. Þykir
ntjer ekki ólíklegt að sama lögmál
gibli einnig um virkjun hcita vatns-
ins.
Ifvort sem sú leið verður farin,
cða ömntr cr auglljóst að auðvcld-
loga vorður Ita'tt úr þeim göllunt
som nú or á hitavoitunni, strax og
hægist um viðskifti í heimmuivt,
þannig að öll hús. som heita vatnið
hafa fongið hafi þoss full not.
BJaðamcnn vorir vorða að fosta
sjótúr á því, þegar þoir dcila á
hitaveituna, að aðalúrlausnarefnið
var að flytja lieita vathið hina löugu
loið, án þess að veruleg kæling ætti
sjor stað á loiðinni. Þossa megin-
þraiit, som öll framtíð hitavoitunn-
ar var undir komin, hofir tekist að
leysa fullkomloga. Eftir or að ráða
frant úr nokkrum íniuiii háttar nt-
riðum. soni btða skjótrar úrlausnar.
í stuttu máli: Þetta mikla fyrir-
tæki hcfir, verkfræðilega sjoð, tok-
ist bctur on bjartsýtiustu menn gátu
mcð sanngirni gert sjor von itm. Jeg
skitl gota þcss hjer að persónulega
jiokki jog onga þá verkfræðirtga,
som hafa haft uttdirbúuing þessa.
verks mcð höudunt, svo kunnug-
letki við )iá ræður cngu um álit mitt
á þcssu rnáli.
★
EN LANGMEST er utn verður
sá boðskapur sem Hitaveita Reykja
víkur flytur þjóðinni,
Hún tekur af öll tvimæli um þad
að takast má að flytja beitt hvcra-
vatn óralciðir og bita upp mcð þvi
jafnvel allstórar borgir
Þessi staóreynd hlytur aö haía
viðtæk áhrif á framtíð laudsms,