Lesbók Morgunblaðsins - 07.12.1947, Blaðsíða 6

370
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
fcÉKEi
Ókunn lönd:
VATNSVEITA í KlNA
reglumennirnir reka þá frá búðarborð-
inu, eins og Ulstrup heitinn gerði á
sinni tíð? Það er nú ef til vill, ekki
eftir frjálsræðisnótum þessa tíma. Eftir
vorri hyggja væri slíkum iðjuleysingj-
um nær að þrífa til í fjörunni og á
stakkstæðunum (sjálfsagt fyrir borgun
frá hlutaðeigendum), svo þar væri ekki
alt fult af úldnum sköturæflum, fúnu
þangi, þorskhausum, slori og jafnvel
mykjuhaugum. Vjer efumst ekki um að
margt af þessu hljóti að virðast sóða-
legt í augum þrifinna manna, sem hing
að koma, og sjá alt þetta fyrst, þegar
þeir stíga fæti sínum á land í höfuð-
borg landsins.
Hjer kveður við nákvæmlega sami
sónninn sem er í Reykjavíkurblöðun-
um enn í dag. Hjer er talað um gá-
laust uppeldi æskulýðsins, óreglu og
drykkjuskap, og lögreglan er ávítt.
Talað er um, hvað Austurvelli sje lít-
ill sómi sýndur. Þá er og kvartað um
að börnum sje háski búinn á götunum
og illfært fyrir gangandi menn að
komast um þær, alveg eins og nú; sá
er eini munurinn, að þá voru það hest-
ar, en nú eru það bílar, sem umferða-
truflun og slysum valda. Seinast er
talað um sóðaskapinn. Og er það ekki
merkilegt að þá, eins og nú, skuli að-
allega hneykslast á honum vegna út-
lendinga:
Nú ber þess að gæta, að þegar þessi
grein var skrifuð voru í Reykjavík
tæplega 1200 íbúar. Nú eru þeir rúm-
lega 40 sinnum fleiri. Hefur okkur þá
ekkert farið fram á þessari umliðnu
öld, eða er það aðeins nuddið og til-
hneigingin til útásetninga, sem hefur
haldist óbreytt?
íW V ^
EF KJARNORKUSTRÍÐ KEMUR
og mannkynið líður undir lok, þá
verða skordýrin alls ráðandi í heim-
inum. Þau þola 30—Jf0 sinnum sterk-
ari geisla heldur en maðurinn. Rottur
mundu líka hafa það af, því að þœr
þola sterkari geisla en önnur dýr, þó
ekki á við skordýrin.
SKAMMT frá landamærum Kína,
þar sem vegurinn liggur upp til Tí-
bet, er borgin Kwanshien. — Hún
stendur á sljettu, rjett undir snar-
bröttum fjallgarði, og eru húsin svo
þjett, að það er engu líkara en að
þau hafi hrunið sem skriða niður úr
fjöllunum. En í hina áttina eru græn-
ar sljettur og ná eins langt og auga
eygir. Eftir þeim rennur áin Min,
sem kemur úr djúpum giljum i fjöll-
unum.
Rjett vestan við borgarhliðið hefur
verið höggvinn rás með lóðrjettum
veggjum í gegn um háls nokkum, og
frá þessari rás liggur áveituskurður
upp að ánni, svo sem mílu fyrir ofan
borgina. Þar sem skurðurinn kemur
í ána, eru sandsljettur, en voldug
stífla °r efst í skurðinum og þar fyrir
ofan gríðar mikil uppistaða vatns.
Stíflan er vandlega hlaðin til beggja
enda, en í miðju er flóðgátt og þar
er stíflan gerð úr timbri.
Chengtu-sljettan, handan við Kwan
shien, er í raun rjettri ekki annað en
landeyjar. Sljettan er um 3000 fer-
mílur, og var upphaflega auðn ein.
En með þeirri fádæma elju og iðju,
sem einkennir Iandbúnaðinn í Kína,
hefur hver einasti blettur af þessari
miklu sljettu verið ræktaður, og
breytt úr auðn í eitthvert frjóvsam-
asta hjerað á jörðu, þar sem menn
fá uppskeru fimm sinnum á ári.
Um alla sljettuna þvera og endi-
langa eru vatnsveituskurðir og fá þeir
vatn úr aðalskurðinum hjá Kwan-
shien. Þegar flóðgáttin þar er opnuð,
fyllast allir skurðirnir af vatni, svo
að öll sljettan nýtur góðs af.
Vatnsveita þessi er stórkostlegt og
hugvitsamlegt mannvirki, svo að
hver maður hlýtur að dást að því. En
þó er þetta enn merkilegra þegar þess
er gætt, að vatnsveita þessi er nú
rúmlega 2000 ára gömul og hefur
verið notuð allan þann tíma. Skurð-
irnir eru jafn gamlir kínverska múrn
um. Þeir eru máske ekki' alveg eins
mikið mannvirki, en þeir hafa orðið
þjóðinni mörgum sinnum happa-
drýgri, því að aldrei hefur komið al-
varlegt hallæri á Chengtu-sljettunni.
Jeg kom til Kwanshien í þann
mund er vatninu skyldi hleypt á. Þá
er þar mikil hátíð, eins og ætíð við
slíkt tækifæri. Og nú áttu íbúarnir
jafnvel meira undir því en oft áður
að vel tækist til með vatnsveituna,
því að vegna þurrka var matarskort-
ur yfirvofandi í nærliggjandi hjeruð-
um.
Hátíðin var haldin fagran og sól-
bjartan dag í apríl. Þúsundir blá-
klæddra manna streymdu þangað
víðsvegar af sljettunni og skipuðu sjer
í raðir meðfram stíflunni, eða stóðu
á hinni glæsilegu og fögru bambusbrú,
sem er yfir ána og skurðinn, rjett
norðan við stífluna.
Hinn gamli hershöfðingi, Lin Hsía-
ag, stjórnaði hátíðahöldunum. Fyrst
varð að færa guðunum fórnir. Fórn-
að var svíni og kjúkling og svo var
brennt sýnishornum af öllum þeim
tegundum jarðargróða, sem vex á
sljettunni. Síðan gekk einkennis-
klæddur fulltrúi Nanking stjórnar-
innar upp í fánum skreyttan ræðu-
stól og hjelt þrumandi þjóðræknis-
ræðu, en svitinn bogaði af skalla hans
á meðan. Þar næst var skotið af
byssum. Og þá var komið fram um
nón. 4
Nú fóru fimm eða sex menn niður
í skurðinn og tóku að höggva sundur
máttarstoðir stíflunnar í flóðgáttinni.