Lesbók Morgunblaðsins - 22.02.1948, Blaðsíða 4

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
9G-
barnaskólans og sjálf matreitt handa
sjer á prímus.
Báru þau allmikla þykkju til lar.d-
fógeta, sem hefur risnuf je, allríílegt
og bústað mikinn og ríkmannlegan,
en það skal þó sagt honum tjl afsök-
unar, að hann var að flytja alfarinn
til Danmerkur þetta sumar.
Skömmu eftir að læknirinn var kom
inn á skipsfjöl, voru landfestar leyst-
ar, segl sett cg stefnt til norðurs
gegnum sundið Vajgat, sem skilur
Diskó eyju frá Núgssúak skaga. —
Hunda höfðum við enga keypt í
Jakobshavn þar eð þeir, sem voru til
sölu, áttu að kosta of fjár.
Það varð þó, stutt útivist, því aftur
var lagt að landi samdægurs við versl
unarstaðinn Ritenbænk. Hjer skyldi
taka verslunarstjórann í Thule, Hans
Nieísen, með konu, barni og kenslu-
konu. Auk þess skyldu leiðangursf je-
lagar okkar 2, sem farnir voru á
undan til Grænlands, bætast hjer í
hópinn. Voru nú flet okkar fjelaga
imdír tröppunum niður tekin. og kom
þá í Ijós að klefi mikill, fullur af mat-
vælum, var þar á bak við. Var nú
orðið nóg rúm fyrir matvæli þessi ann
ars staðar. Skyldi nú læknirinn, versl-
unarstjórinn, frúr þeirra, hjúkrunar-
konan, kenslukonan og krakkar bæði
fæddir og ófæddir byggja klefa þenn-
an. Leiðangursmönnum öllum var
komíð fyrir í kompu einni við hlið-
ina á matvælaklefanum. Var mjög
spénnandi að sjá nágranna okkar
koma sjer fyrir í klefa sínum. Hillur
allar voru fyltar með blómskálum,
snyrtitækjum, tannburstum, raktækj-
um o.s.frv., en gólfið var fult af tösk-
um og kössum. Læknirinn og verslun-
arstj. urðu 'að bíða á þiljum uppi, með
an konur gengu til náða og vera á
bróttu í býtf á morgnana.
Ritenbænk er mjög lítill verslunar-
stáður á eyjú einni og er hann mjer
minnisstæður fyrir tvent: mývarg og
borgarís. Víbe og jeg hugðumst fara
gönguför um eyna í kvóldkyrðinni en
máttum snúa aftur hið skjótasta. —
Loftið var þykkt af mývargi. í sund-
unum milli eyjanna utan við Riten-
bænk voru margir og miklir ísjakar,
sem strandað höfðu þar. Varð mikil
þræta og síðan veðjað um það, hve hár
einn þeirra, sem stóð skamt frá skip-
inu, væri. Sögðu sumir að hann væri
um 10 m., en aðrir að hann væri yfir
70. m. Varð það úr að skipstjóri mældi
hæð hans og reyndist hún að vera 46
m. Mun erfitt að gera sjer í hugar-
lund stærð jaka þessara, þegar tekið
er tillit til þess, að hjer um bil 8/9
hlutar þeirra eru undir yfirborðinu.
☆
SÍÐLA kvölds var haldið af stað frá
Rítenbænk og stefnt í vestur til Krutd
ligssat, en það er kolanámubær Græn-
lands. Stendur hann við Vajgattet á
norðurströnd Diskóeyjar. Ströndin er
hjer lág og sendin og höfn engin.
Dískó og Núgssúak skagi eru gerð af
alt öðrum jarðlögum en aðrir hlutar
vestur Grænlands. Hingað til hafði
grágrýti, granít og gnejs, sett svip
og lit á landið. Nú komu skvndilega
blágrýtislög í brúnum fjallanna, en
neðan undir þeim gat að líta gul, rauð
og brún leirlög. Niðri við sjávarmál
gægðist þó gnejsið, grátt og ömur-
legt víða fram undan á annesjum.
Milli leirlaganna liggja hjer viða surt-
arbrands- eða brúnkolalög. Kolin eru
nokkuð góð og er jafnvel hægt að
nota þau sem eimkol. Klaki er þó í
jörðu árið um kring en þó all-erfitt
að grafa kolin, vegna þess hve leir-
lögin eru laus í sjer. Hefur því verið
tekin upp sú aðferð að grafa kolin á
veturna og skipa þeim út á sumrin.
Námugöngin eru notuð fyrir íshús á
sumrin og geyma þorpsbúar þar mat-
væli sín. Á veturna þarf ekki neitt ís-
hús. Krutdligssat er allstórt þorp með
um 800 íbúum, og enda þótt Græn-
lendingar væru einnig skítugir hjer,
þá mátti þó greinilega sjá á þeim, að
þeir voru betur búnir en nágrannar
þeirra í Rítenbænk og Jakobshavn.
Við lágum nokkra daga í Krutdligs-
sat og skyldi taka hjer mikið af far-
angri leiðangurs okkar, sem sent hafði
verið með stærra skipi hingað. Voru
þar á meðal tveir 18 feta vjelbátar,
nýir. Fórum við fjelagar strax að
reyna þá. Reyndist ómögulegt að
koma þeim í gang og leituðum við
hjálpar yfirvjelstjóra „Sverðfiskjar-
ins“. Skildi hann aðra vjelina að ögn
fyrir ögn en fann ekkert við hana að
athuga. Tók það hann heilan sólar-
hring að koma henni saman aftur.
Loks kom það upp úr kafinu, að fje-
lagar mínir, Manni og Tróelsen,
höfðu blandað bensínið með steinolíu,
en vjelar þessar gátu aðeins farið í
gang með bensíni, en gengu svo fyrir
steinolíu eða sólarolíu, þegar bær voru
orðnar heitar. Var nú helt óblönduðu
bensíni á annan olíugeyminn og fór
vjelin strax í gang. Höfðum við nú
hina bestu skemtun af bátum okkar,
til veiðiferða og könnunarleiðangra
með ströndum fram.
★
KVÖLD eitt síðla er við 3 fjelagar
komum heim úr einni slíkri ferð, var
runninn á stinningskaldi á vestan og
sjór nokkuð úfinn, en eins og fyr get-
ur er höfn engin við þorp þetta. —
Skyldi leggja vjelbát okkar við lás-
f jötur einn nokkuð austan við „Sverð-
fiskinn". Við fórum að landi og báðum
Grænlending einn að lána okkur kænu
sína, sem þar var í fjörunni, til þess
að róa til skipsins frá bátalegunni.
Var það strax heimilt og fór drengur
einn með, sem skyldi fara með bátinn
í land frá skipinu. Fengum við nú lagt
vjelbáti okkar og ýttum frá í pramm-
anum. Kom þá í ljós, að tvö efstu
hliðarborð kænunnar voru brotin,
ræði voru engin og hvergi hægt að
stöðva ár ef tifróa skyldi. Komumst
við við illan leik að ísjaka einum og
var kænan þá að sökkva undir okkur.
Hjengum við þar þar til hjálp barst
frá skipinu. Höfðu skipverjar í byrjun
skemt sjer vel við að sjá til okkar,
en miður eftir að við hurfum á bak
við jakann og komum ekki fram aftur.
Loks voru vjelbátar okkar teknir á