Lesbók Morgunblaðsins - 24.10.1948, Blaðsíða 8
Hjá sæluliúsinu á Eiuíúnaliáisi. —
Maðuriiin uied trefilinn cr FjuU*
kóngurinn.
Blæng. Blængur er eiti hæst íjall
á þessum slóðuni 833 m. í suðvcstur
a£ Blæng cr Varmárfell og í áfram
lialdi af því ávalt og bungumyndað
fjall, sem heitir Galti. í hraunbrún
inni vestan undir Galta stendui"
sæluhús. Þar heitir í Blágiljuiir.
Syðstá afrjettinum er stór og brcið
íjallsbunga, svonefnt Geirlands-
liraun. Að ofan er þaö hrjóstugt,
gróðurlitlir melar og sker, en í
lilíðunum eru vallendistorfur, sund
urskornar af giljum og lækjarfar-
vegum. Allt í kringum Gcirlands-
hraun eru viðáttumikil graslendi
cins og t.d. Lauffellsinýrar, Scl-
mýrar, Hellnamýri, Geldingadalir
o. fl. Tvö fjöll — alkunn kennileiti
a þessurn afrjetti tauda innanverl
við Geirlandshraun. Það ef L.aul'-
fell að austan og Leiðóiísfell að
vestan. í Leiðólfsfelli er sæluhús
þeirra Landbrytinga og annað sælu
hús hafa þeir langtum innar á af-
rjettinuin þar sem nefnt er i Hrossa
tungum
Leiðólísfell er kent við Leiðulf
I.appa, er nam land á Út-Síðu og
bjó að Á, sem nú er eyðibýh milli
Skálar og Skaítárdals. Landnáma
segir aö haim hafi att aiiiiaö bú
UÍSBOK MOKGUNBLAÐ&mS
á Leiðólfsstöðum undir Lciðólfs-
felli „og var þar þá margt byggða“,
bætir sagan við. Býnir það að ílciri
býli hafa verið um þessar- slóðir á
landnámsöld cn nú eru sagnir af,
en þau hafa eydd verið þegar sag-
an er skráð.
Luki.
Þessi fjöll og staðirnir, sem hjcr
hafa verið taldir, munu litt oða ckki
kunn nema þeim, scm þarna liafa
lagt lcið sína um og það oftar cn
eiini sinni. En citt er það fjall á
al'rjetti Síðumanna, sem livert
mannsbarn kannast við í sambandi
\ið Skaftáreld og Móðuharðindi.
Það er Laki. Laki stcndur skamnit
vcstan við Blæng og er litlu lægii
cn hann, rúml. 800 m. yíir sjávar-
mál. Hann stendur í miðri gíga-
röðinni, scm Skaftáreldahraun
rann úr' og liggur l'rá suðvestri til
norðausturs allt upp í jökul. Út irá
þessari gígaröö lwislast svo liraun
ið til beggja liliða og sameinast í
tvo meginfarvcgi annan austan við
Síðuna — liinn að veslanverðu. Að
austanverðu rann hraunflóðið tram
úr gljúfrum Hverfisfljóts, um
Fijótshverfi vestanvert og fram á
Brunasand. Að vestanverðu braust
eldhafið fram úr Skaftárgljúfri og
breiddi úr sjer á sljettlendinu milli
Siðunnar og Skaftártungu og allt
fram í Meðalland. Milh kvíslanna
sem falla til norðurs og vesturs úr
Lakagígum.og sameinast í farvegi
Skaftár eru stór svæði óbrunnin og
er á þeím slóðum aðallega afrjettur
Landbrytinga.
Skifting afrjcttarins.
Við íjárleitir á haustin er þessum
afrjettum skipt í þrennt. Austast er
austurafrjettur. Þar smala bændur
at' Austur-Síðu og Brunasandi og
rcka i'jcð til Fossrjettar. Á Miðal'-
rjett fara menn úr Kirkjubæjar-
hreppi ofan Skai'tár milli Geirlands
ár og Fjaðrár og auk þeirra fáeinir
mcnn úr Landbroti. Vesturafrjett-
urinn cr svo smalaður af Landbryt
ingum. Eru þeir afrjetlir báðir
smalaðir samtímis og fjeð reldð
í Heiðarrjett, sem stendur á eyruin
niður við Skaitá, skammt utan við
bæinn Hciði á Út-Síðu. Oftast er
i'ariö í þrjú söi'n a hverju hausti og
auk þess í eítirgöngur ef fjár er
Saflíiö rfclinur uiöur Huröaxbök Íw.ran við Eir.fíín^káts