Lesbók Morgunblaðsins - 02.07.1950, Qupperneq 6

338
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
henni hefur þegar verið úthlutað
mestu af því landi, sem um cr að
ræða til skógræktar fyrst um sinn.
Nokkur fjelög eru þegar á bið*
lista til næsta árs og vafalaust bæt-
ast mörg fleiri í hópinn, en land-
rými er hjer nóg bæði fyrir norðan
og einkum fyrir sunnan.
Nú hef jeg í stórum dráttum
rakið sögu Heiðmerkur frá því að
friðun þessa landssvæðis fyrst var
lirevft og fram á þennan dag.
A krossgötum
Ræða Hákonar Bjarnasonar
skógræktarstjóra.
VIÐ erum stödd hjer skamt frá
gömlum krossgötum. Hjer no"ður
af, en ofan Gvendarbrunna, lá áður
alfaraleið austan úr sveitum og
suður á nes. Á fyrri öldum hafa
hópar manna gengið þessar slóðir
á leið til sjóróðra, en um lokin hafa
skreiðarlestirnar þokast norður og
austur með Hjöllunum með björg
í bú. En hjeðan úr Hólmshrauni
liggja og aðrar götur norður yfir
heiðadrög Mosfellssveitar og út á
Kjalarnes, og heita þær enn Skóg-
aimannagötur. Þær munu hafa
verið íarnar langt fram eftir öld-
um, því að meðan hjer var nægur
skógur, sóttu menn viðarkol hingað
ur næstu sveitum, en þau urðu að
vera til á hverjum bæ í sláttar-
byrjun. Hjer heíur því oft verið
fjölfarnara á fyrri öldum en hin
síðari ár, er fáir komu hingað aðrir
cn leitarmenn á haustin, þrátt fyrir
það að Reykjavík hefur risið upp
og dafnað hjer á næsta lciti. Má því
með nokkrum sanni segja, að þetta
land, Hólmshraun og Elliðavatns-
heiðin, sem við köllum nú einu
nafni Heiðmörk, hafi hlotið svipuð
örlög ög Ameríka, að það hafi fund-
ist en týnst aftur og loks fundist
á ný. En hjeðan af týnum við ekki
þessu landi, því að nú skal hjer
hafið nýtt og merkilegt landnám.
Heiðmörk friðuð.
Oft er langt milli huga og hand-
ar, milli orða og athafna, því að
nú eru nákvæmlega liðin 15 ár frá
því, að íyrst var minst á að vecnda
bæri þetta fagra og einkennilega
land hjer í nágrenninu, í stað þess
að láta það smáeyðast fyrir sífelda
beit og örtröð. Nógar eru land-
skemdirnar á holtunum umhverfis
Reykjavík, þó að þetta land hefði
ekki bætst við. Og það hefði orðið
alveg óbætanlegt tjón, ef sá gróður
og jarðvegur, sem hjer er enn eftir,
hefði farið út í veður og vind. Én
nú er friðun Heiðmerkur komin á,
og þá þökkum við með hlýum hug
öllum þeim mörgu góðu Reykvík-
ingum, líís og liðnum, sem studdu
Skógræktarijelag íslands til að
hrinda þessu máli áfram og við
fögnum því, hve vel og drengilega
bæarstjórn Reykjavíkur hefur tek-
íð á þessum málum, ekki síst eftir
að Gunnar Thoroddsen varð borg-
arstjóri.
ileiðmörk hcíur marga kosti.
Heiðmörk hefur marga og mikla
kosti, og hún mun verða Reykvík-
ingum því kærari er lengra líður.
Hjer er fagurt og fjölbreytt um-
hverfi. Hjer er víðsýnt og víðlent,
og hjer geta þúsundir manna verið
án þess að finna til þrengsla. Hing-
að er stutt úr bænum og hægt að
fara á skammri stund. Á haustin er
hjer víða ágætis berjaland, sem
verður enn betra nú þegar beit er
afijett. Og loks er hjer ágætur
staður til þess að vinna að hcil-
brigðu, nytsömu og góðu starfi.
Hjer geta Reykvíkingar um langa
framtíð gróðursett margar tegund-
ir fagurra og nytsamra trjáa, bæði
til þess að fegra og bæta náttúr-
una og til þess að síðari tíma menn
megi njóta góðs af handaverkum
þeirra.
Skóggræðsla á Heiömörk.
Plöntur þær, sem settar hafa
verið hjer í vor eiga ekkert sam-
eiginlegt við fururnar við Rauða-
vatn nema nafnið. Þessar plöntur
eiga ætt sína að rekja til trjáa, sem
um aldaraðir hafa vaxið í nyrstu
hjeruðum Noregs, um 600 km norð-
ar á hnettinum en við erum hjer,
hinar, fjallafururnar við Rauða-
vatn, eiga hins vegar heimkynni sín
í Alpafjöllum, og eru auk þess runn
ar en ekki einstofna trje. Á næstu
árum mun verða kostur á enn fleiri
trjátegundum til að setja niður á
þessum slóðum. Og þetta verða
trje, sem við getum sjeð komast
á legg, ef við liíum í 10—15 ár enn.
Þetta get jeg sagt ykkur með fullri
vissu, því að fyrir 10—15 árum
voru þessar sömu tegundir og hjer
verða ræktaðar, settar niður í
Sljettahlíð hjer skamt suður af og
á annan stað í Undirhlíðum og
nokkrum stöðum öðrum. Þar getið
þið bæði sjeð og þreif^j a, hversu
góðum þi'oska þær hafa náð, og urn
leið sjáið þið, hvers nxegi vænta
hjer i Heiðmörk.
Samband manns og moldar.
En þótt gott sje til þess að vita,
að Reykvíkingar geti sótt góða viðu
hingað eftir 100 til 200 ár, þá er
önnur og alls ekki veigalítil ástæða
til þess að gróðursetja trje hjer í
Heiðmörk. Við gróðursetningar-
störf komast menn í nánara sam-
band við mold og gróður en á
nckkurn annan hátt, og fátt mun
okkur Reykvikingum hollara en að
hverfa af malbikinu og komast úr
bæarloftinu um stundarsakir, en
vitja moldarinnar, sem er upphaf
okkar allra.
Laun okkar Reykvíkinga fyrir
vel unnið starf á þessum slóðum
verður líkt og skólapiltsins úr
Reykjavík, sem var með öðrum
fjelögum sínum við gróðursetn-
irxgu nú í vor austur í Haukadal.