Lesbók Morgunblaðsins - 08.04.1951, Qupperneq 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
201
Svertingi íær hin göfugustu heiðurslaun,
sem mannkynið veitir
FRIÐARVERÐLAUN NOBELS
HINN 10. des. s. 1. tók Ralph Bunche við friðarverðlaunum Nobels,
164.303,76 sænskum krónum. Verðlaunin voru afhent í Oslo af formanni
Nobelsnefndarinnar, Gunnar John forstjóra. En hver er Ralph Bunche?
Hjer verður nokkuð frá honum sagt.
RALPH BUNCHE er Svertingi,
eða kynblendingur af Svertingja
og Indíánaættum. Afi hans va^
þræll. Faðir hans var rakari í fá-
tækrahverfinu í Detroit og lifði þai
við sult og seyru. Þar fæddist
Ralph Bunche. Móðir hans var mjög
heilsutæp og þess vegna fluttist
fjölskyldan til Albuquerque í Nýu
Mexiko, en þar er loftslag ákaflega
heilnæmt. Þetta er eina ríkið í
Bandaríkjunum þar sem tvö tungu,-
mál eru löggilt — spanska og
enska. Og þar eru íbúarnir jafnvel
enn sundurleitari en í nokkru öðru
ríki. Þar eru margir Indíánaþjóð-
flokkar, þar er fjöldi Mexikana qg
þangað streymdi fjöldi innflytj-
enda frá öllum þjóðum um þær
mundir er Bunche var þar.
En þarna var tiltölulega fátt um
Svertingja, og þess vegna gætti
ekki mikillar andúðar á þeim og
kynþáttahatur var óþekt.
Þegar Bunche var 12 ára önd-
uðust foreldrar hans og fluttist
hann með ömmu sinni til Los
Angeles, og þar fekk hann fyrst
að kynnast kynþáttahatrinu. Hann
það var upphaflega tugthús. —
Og hver skyldi svo sem minn-
ast þess í ysi og þys nútímans, að
þar sem strætisvagnarnir standa nú
í röðum á austanverðu Lækjartorgi,
var einu sinni djúpur og holbektur
lækur, sem maður druknaði í?
varð þess fyrst var er hann reynd:
að fá sjer atviqnu, til þess að geta
hjálpað ömmu sinni. Én hann
braust áfram. Hann byrjaði á því
að selja blöð. Svo varð hann vika-
drengur í prentsmiðju. Svo varð
hann „snattsveinn“ hjá kvikmynda
leikurum í Hollywood. Þetta voru
ekki veglegar stöður og hvítir
drengir sóttust ekki eftir þeim —
þær voru aðeins fyrir Svertingja-
pilta. Einu sinni var hann eldhús-
þjónn á skipi, sem var í förum
milli Los Angeles og Seattle. Þar
var honum ekki hlíft. Hann varð
að vinna nótt og dag og kvaldist
þó af sjóveiki.
í barnaskólanum fekk Bunche
einnig að finna til kynþáttahaturs -
ins. En hann var svo gáfaður að
hann bar af öðrum og kennararnir
urðu að viðurkenna það. Eins fór
í mentaskólanum og þegar hann
hafði lokið prófi þar, fekk hann
námgstyrk svo að hann gat fanð
í háskólann í Kaliforníu. Þó hrökk
þessi styrkur ekki og hann varð
að vinna fyrir sjer með náminu.
Gerðist hann þá kyndari í kvenná-
skóla nokkrum.
Hann var snemma hnellinn og
liðugur, eins og svo margir Svctt-
ingjar. Var hann því einn með
fremstu íþróttamönnum í háskól-
anum og fyrir það fekk hann
styrki, svo að hann gat nú farið
í Harvard háskólann. En samt varð
hann enn að vinna fyrir sjer með
Ralph Bunche.
náminu. Gerðist hann nú af-
greiðslumaður hjá bóksala nokkr-
um, sem var svo nærsýnn, að hann
tók ekki eftir því að Bunche var
Svertingi. Og það var máske von,
því að hann hefir altaf verið miklu
ljósari á hörund en Svertingjar
eru yfirleitt, og mun það stafa aí
Indíánablóðinu, sem rennur í æð-
um hans.
Hann las fyrst stjórnlagafræði,
aðallega með tillití til stjórnarhátta
í þeim löndum, er ekki voru sjálf-
stæð. Hann hafði lengi verið að
velta því fyrir sjer hvernig stæði
á því að styrjaldir væri stöðugt í
heiminum. Hann leit svo á, að
yfirdrotnunarsteínu stórveldanna
væri þar um að kenna, og hann
vildi því kynna sjer hana sem
best. Hann trúði ekki hinum opin-
beru tilkynningum. Hann einsetti
sjer að rannsaka þetta mál sjálfur
og kynnast stjórn þeirra á. nýlend-
unum.
Fyrsta tækifæri til þessa gafst
honum árið 1931. Þá fekk hann
styrk til að ferðast til frðnskn
Vestur-Afríku. Þar ferðaðist h'ann
um Togoland og Dahomey, ekki
aðeins til þess að tala við frönsku
embættismennina þar, heldur til að