Lesbók Morgunblaðsins - 18.01.1953, Blaðsíða 16

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
r.s
REYKJAVIKURHÖFN í svartasta skarimdeginu. Myndin er tekin seint um
kvold úr skipinu „Hæring“ og sér yfir vesturhluta hafnarinnar. Veður var kyrt
og milt, likt og í ágústmánuði og hverTj sá snjó né klaka í bryggjum. Ljósin
á hafnarbakkanum speglast fagurlega j sléttum s.jónum, en bak við rís borgin
og síær á hana bjarma af götuljósum 0g gluggaljósum. Það getur verið fagurt
um að litast hér i svartasta skamm leginu, ekki síður en á björtum vorkvöld-
um- ~ <Ljósm. Ól. K. M.)
eigum svo að skilgreina hvernig
Svertingjar eða norrænir menn sé
í hátt, þá er um tvennt að gera, að
taka einn mann úr hvorum hópi,
eða alla þá er vér þekkjum, og
byggja lýsingarnar á því.
Mannfræðingar fara öðru vísi að.
Þeir bera saman mælingar og lýs-
ingar á mörgum mönnum úr hvor-
um hópi, og taka svo meðaltal af
hæð manna, höfuðlagi, yfirlitum,
Láralagi, augnalit o. s. frv., og sú
lýsing, sem þá kemur út, segja þeir
að eigi við hvern kynþátt.
En hvort sem vér nú tökum held-
ur lýsingu leikmanna eða vísinda-
ínanna, þá byrja nú aðalvandræðin
j gar hér er komið. Þá hættir oss
v \ ef lýsingunni er haldið áfram,
aö fara að blanda saman ytri ein-
konnum og andlegum hæfileikum
c< a menningu hvorra um sig. Vér
v;tum, að Svertingiar hafa tekið
hörundslit sinn, háralag og þykku
vnrirnar að erfðum og þessir eig-
inleikar haldast alveg eins vel í
Harlem eins og í Afríku. Nú er
það kunnugt, að Svertingjar búa
flestir í skuggahverfi, hafa yndi af
„jazz“ og vinna helzt hin erfiðustu
og óþrifalegustu verk og láta sér
það vel lynda. Það er hætt við að
vér teljum að þetta sé þeim einnig
meðfætt, og menningin geti ekki
liaft nein áhrif á það. En það er
; uðsætt, að þetta er hinn mesti
rnisskilningur. Vér megum ekki
láta o$s verða hið sama á og naz-
; ;tum. En ef vér teljum Svertingja
Ledda til þess að vera þrælar, þá
g;3rum vér oss seka í sömu vill-
unni og nazistar, er þeir fordæmdu
Cyðinga.
★ ★ ★ ★
Þessi saga er sögð frá Moskva. Tveir
Rússar voru að tala saman í íbúð sinni
og segir þá annar:
„Blessaður Ivan, hafði ekki svona
hátt, því að minnsta kosti annar okk-
'a> hlýtur að vera njósnari".
ÚR SKÝRSLU
IIM SKAFTARELDGOSIN
Þegar guð straffaði þann stóra og
fólkríka stað Lissabon hér langt frá
liggjandi í Spaniæveldi, gekk sú hegn-
ing svo nærri hjarta þess guðhrædda
góða konungs Friðriks fimmta (bless-
aðrar minningar um alla ævi), að þó
það snerti ekkert hans lönd og ríki,
nema hvað þá formerktist í þeim
nokkrir jarðskjálftar og óvenjulegur
vatnayfirgangur, þá tilskikkaði hann
einn óvanalegan iðrunar- og þakklæbs
bænadag til guðs, sem haldinn var í
Panmörku oa Noregi þann 14. mai, en
hér í landi 22. oktober 1756, svo sem
saimar, textar og bænir, er þar til
brúkuðust sýna, sem enn forvarast hjá
allmörgum guðs kennimönnum þessa
lands. En nú, þegar sú stærsta eldplág-
an sem menn hafa vísar sagnir um, fell
yfir land vort, með öllu því, er þar af
hlauzt, var þar ekkert viðhrært upp á
þann máta utan lands né innan, svo eg
heyrt hefi, nema hvað fáeinir prestar
tóku sér fram um það, að brúka opin-
berlegar viðvaranir og fvrirbænir,
þann tíð er sú stóra landplága stóð
yfir. (Safn IV).
SLEÐBRJÓTUR
Um uppruna bæarnafnsins Sleð-
brjóts í Jökulsárhlíð, er þessi þióð-
saga: Þrír bræður bjuggu i forncld í
Tungunni hinum megin ár: Galti, Nef-
björn og Geiri (bæir með þessum nöfn-
um liggja handan árinnar rétt á móts
við Sleðbrjót). Þá var það einn vetur,
að Galti sendi þræla sína eftir varn-
ingi til Vopnafjarðar og höfðu þeir
s'.eða meðferðis. — Segir ekki af för
þeirra fyrr en þeir koma á heimleið að
mel nokkrum sunnan Kaldár. — Þar
brjóta þeir sleðann. í þeim svifum
koma að þeim þrælar Nefbjarnar og
Geira, nýlagðir af stað til Vopnafjarð-
ar eftir vörum og hafa sleða með í
förinni. Menn Galta fala sleðann, en
hinir synja, og slær þar í bardaga, sem
lýkur með því, að allir aðilar liggja
dauðir. Heitir Dysjarmell, þar sem
slagurinn stóð, en umhverfið hlaut síð-
an nafnið Sleðbrjótur. Til sanninda-
merkis eru þrír hraukar, dysjar þræl-
anna. (Árbók F. í. 1944).