Lesbók Morgunblaðsins - 31.05.1953, Side 2
328
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
síðan“ og kynstur af ljóðum. Sögn-
in um Atys, unglinginn fagra, sem
elskaður var af Cybeles og Seifur
brevtti í sígrænt tré, orkaði svo fast
á hann, að löngu seinna má finna
þess menjar í ritinu „Les Chemins
de la mer“.
Mauriac sótti menntaskóla og
lauk síðan embættisprófi frá bók-
menntadeild háskólans í Bordeaux.
Þar las hann Baudelaire, Rimbaud
og Verlaine og dáðist að þeim eins
og fyrri eftirlætishöfundum sínum,
Racine, Pascal og Maurice Guérin.
Ekki þótti honum mikið djúp stað-
fest milli útskúfuðu skáldanna og
rithöfundanna helgu. Nú varð hann
að halda burt frá Bordeaux til þess
að geta orðið skáldsagnahöfundur
Bordeaux-borgar. Hann fór til Par-
ísar, gekk í l’Ecole des Chartes, en
átti þar skamma dvöl, því að dyra-
vörðurinn var sá eini, sem honum
likaði við. Helgaði hann sig nú
köllun sinni til ritstarfa.
Honum mistókst ekki. Árið 1909
birti hann litla ljóðabók, „Les
Mains jointes“ (spenntar greipar)
og sendi hana eldri rithöfundum
þeim, sem hann hafði mætur á,
nema þeim, sem hann dáði mest,
Maurice Barrés. En Paul Bourget
kom ljóðunum á framfæri við
Barrés. Barrés sendi þá unga skáld-
inu langt bréf með þessum loka-
oröum: „Verið rólegur; verið viss
u.m, að framtið yðar verður auð-
veld, opin, örugg, dýrleg; verið
hanungjusanit barn.“
Mauriac hlotnaðist í cinkalifi
þessi hamingja, sem Barrés óskaði
honum til handa. Hann hefur ekki
þolað sjálfur þá harma, sem sögur
hans greina frá, og sagan „Le Mist-
ére Frontenac“ er óður, þrunginn
blíðu og heimilisást. Mauriac hefur
ritað margt skáldsagna, leikrita og
ritgcrða við mikinn orðstír. Aðal-
sögur hans eru U Baiser au !é*
*-cnv pOv'9) í_.g
fleure de feu (saaia arj/La íobe
prétexte (1925), Thérése Desqueyr-
oux (1927), Le Noeud de vipéres
(1932), La Fin de la nuit (1935),
Les Anges noirs (1936), Les Chem-
ins de la mer (1939), La Pharisi-
enne (1941), Galigai (1952). Af
leikritum hans má nefna Asmodée
(1937) og Les Mal-aimés (1945).
Ymis rit eins og Ævi Jesú, Ævi
Jcan Racines, Blaise Pascal og
systir lians, Jacqueline og hin fram-
úrskarandi Dagbók hans hafa
stuðlað að kjöri hans í frönsku
Akademíuna árið 1933 eða réttlætt
það.
A erfiðum árum styrjaldar og
hernáms kom Mauriac fram af
virðuleik og hugrekki, svo að allir
dáðust að honum, jafnvel andstæð-
ingar hans í stjórnmálum. Honum
má þakka ásamt mörgum öðrum,
að franskar bókmenntir héldust
þjóðlegar og óháðar. Undir nafn-
inu Forez ritaði hann á laun stutta
frásögn, sem vakti mikla athygli,
því að hann hélt þar á loft fram-
komu verklýðsstéttarinnar, „einu^
stéttarinnar, sem reynzt hafði
Frakklandi trú í heild, er þrengt
var kosti þess“
Mauriac er nú einn þeirra manna,
sem glæsilegast rita um stjórnmál
á Frakklandi. í blaðinu „Le Figaro"
tekur hann til athugunar á viku
hverri vandamál mannlegrar sam-
vizku, eins og hann skilur hana.
Og svo vel bíta honum vopnin á
þessum vettvangi, að hann cr i
fremstu röð þeirra, sem bcrjast
gegn kommúnisma. Þeir, sem hann
vegur að, geta ekki kvartað undan
því, því að þeir krefjast þess, að
rithöfundar skipi sér í fylkingar,
og Mauriac gerir það ótrauður.
Þessi afstaða hans hefur beint að
honum athygli, en gæti ekki rétt-
lætt bókmenntafrægð hans. Hún
rekur rætur til skáldverka hans.
//=//
^3!iri2C 'CPrfat''?.
heraðs. Haim er úr borgarastett,
og hann er kaþólskur. Til þessara
þriggja einkenna má rekja frum-
leik rita hans.
Þó að Mauriac héldi ungur frá
Bordeaux til Parísar að vinna sér
skáldfrægð, hefur hann reynzt trúr
héraðinu, þar sem hann sá dagsins
ljós fyrst. Þar finnur hann efni í
sögur sínar. Frakkland utan París-
ar kallar hann „jörð innblástursins,
uppsprettu alls konar baráttu!....
Ágirndin, drambið, hatrið, ástin,
sem stöðugt er verið að njósna um,
hlaupa í felur og eflast af viðnám-
inu,sem þeim er veitt....“ Landes-
svæðið með sandflákum sínum,
heiðum, skógum og vínekrum
sunnan við Bordeaux er það um-
hverfi, sem persónur hans hrærast
í. Auðugt land og erfitt, lítt aðlað-
andi. Það er ekkert vinalegt við
sumrin í þessum suðvesturhéruð-
um, þar sem skógurinn tærist í hit-
anum og titrar í miskunnarlausri
sólsterkju, en niðri við jörðina und-
ir trjánum er sem í glóðhituðum
ofni, og einn neisti getur breytt
öllu í ofsabál. Enginn hefur kunnað
eins og Mauriac að lýsa hinni kæf-
andi, hryggilegu fegurð þessa hluta
Frakklands: „Anna reis við og við
á fætur til að sjá, hvort dregið
hefði úr hitanum. En við minnstu
rifu á gluggahlerunum spratt ljósið
fram cins og vellandi, bræddur
málmur og virtist brenna gólf-
ábreiðuna. Það, varð að loka að
nýu og halda scr í hpipri. Jafnvel
í ljósaskiptunum, þegar sólin roðaði
ckki lcngur nema neðsta hluta
furutrjánna og síðasta tístið heyrð-
ist í bjöllunum á jörðinni, var hit-
inn kæfandi undir eikitrjánum“.
Þannig lýsir hann heiðarhorni:
„Argelouse er vissulega hjari ver-
aldar, einn þessara staða, þar sem
ekki verður lengra haldið. Þarna
eru nokkur býli án kirkju né
kirkjugarða. á dreif i kring um rúg-
jVilT 1 f 1M f | y fVij
þorp.nu Sa-nt-Cla-r, . en- pancaó