Lesbók Morgunblaðsins - 31.05.1953, Síða 14

340
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Brazilíumenn taka upp nýa
stefnu gagnvart Indíánum
MEÐFRAM stórfljótinu Amazon í
Suður-Ameríku, eru mestu frum-
skógar veraldar. Þeir eru eins stórir
að flatarmáli eins og England,
Frakkland og Ítalía. Langt inni í
þessum skógum á heima þjóð-
flokkur Indíána, sem nefnist Chav-
antes. Enginn veit hve fjölmennir
þeir eru, en gizkað er á 75—200.000.
Þeir eru mjög frábrugðnir öðrum
Indíánum á þessum slóðum og hafa
verið taldir algjörlega villtir. Eng-
inn maður skilur tungumál þeirra,
og þeir hafa fram að þessu verið
alnbogabörn Brazilíu.
Það var árið 1650 að nokkrir
gullnemar frá Sao Paulo hættu sér
inn í frumskógana og komust í kast
við Chavantes Indíána. Gulinem-
arnir höfðu tekið sér bækistöð á
fljótsbakka nokkrum ,en hinum
megin við fljótið var Indíánaþorp.
Um nætur læddust Indíánar að
hvítu mönnunum og gerðu árásir á
þá. Voru Indíánar vopnaðir bogum
og eitruðum örvum. Felldu þeir svo
marga af gullnemunum, að fljótið
dregur enn naín af þvi og er kallað
Rio des Mortes (Dauðraelfur).
Á þeim þremur öldum, sem síðan
rru liðnar hafa ýmsir menn hætt
sér inn í land Chavantes Indiána,
svo scm trúboðar, landkönnunar-
mcnn og kaupsýslumenn. En fáir
hafa komið þaðan lifandi aftur. —
Þarna var það að hinn nafntogaði
brezki landkönnuður, Percy Faw-
cett, hvarf árið 1920 og hefur ekk-
ert spurzt til hans síðan. Gengu
fyrst miklar kynjasögur um hvarf
hans og var meðai anriars _-agt að
hefí: eid-n íhcca
hcnum aftur, heldur ger; Ha&n a3
höfðingja sínum. En nú þykir nokk-
urn veginn víst að Indíánar hafi
drepið hann hjá Culuenu-ánni, sem
er um 40 mílum lengra inni í skóg-
inum heldur en Rio des Mortes.
Maður er nefndur Candido Ron-
don og er hershöfðingi. Hann er af
Indíána ættum og er nú 87 ára að
aldri. Þegar um aldamótin var
hann orðinn nafnkunnur i heima-
landi sínu fyrir ferðir sinar ura
frumskógana og þekkingu á Ama-
zon-Iandinu, og það var hann, sem
fenginn var til þess að fylgja Theor
dor Roosevelt Bandaríkjaforseta
inn í frumskógana.
Meðan Rondon var á bezta skeiði
var hann í setuliði inni í miðri
Brazilíu og gafst honum þá gott
tækifæri til þess að kynnast því
hvernig hvítir menn komu fram
við Chavantes og aðra Indíána-
flokka. Reglan var sú að skjóta
hispurslaust hvern Indíána, sem
sást, alveg eins og þeir væri villu-
dýr. Þetta hafði auðvitað ekki góð-
ar afleiðingar, því að Indiánarnir
reyndu að gjalda hvítum mönnum
i sömu mynt, og það var ekki hægt
að nema landið fyrir ófriði þeirra.
Rondon stakk þvi upp á þvi að
breyta um sið og koma mannlega
fram við Indíána. Og til þess að
sýna að þeir mundu taka því vel,
fór hann einn sins liðs og óvopn-
aður inn í frumskógana á fund
þeirra.
Það var í raun og veru krafta-
verk að hann skyldi koma hfandi
úr þeirri för. Tvisvar var liann
*eéur cg þorstj æUað: aó ut
si vií ha-ur. bví g5 hznr. þcrót tklr
að drekka ta'ð Vatn, er h'aön fanp. I
skóginum, óttaðist að það væri ban-
vænt. Eftir tvo mánuði kom hami
aftur og var þá varla annað en bein
og skinn. En hann var jafn viss um
það og áður að bezta aðferðin við
Indíána væri sú að koma mannúð-
lega fram við þá. „Fram að þessu
hafa þeir ekkert annað af okkur að
segja en að við skjótum á þá“, sagði
hann. „Við skulum breyta til og
sýna þeim að við höfum annað
handa þeim en kúlur.“
Hann hóf nú allsherjar barállu
fyrir málstað Indíánanna. — Hann
ferðaðist og flutti fyrirlestra, stofn-
aði félög og sýndi mönnum fram á,
að í landi Indíánanna væri mikil
auðæfi fólgin í jörðu. Sjálfur haíði
hann fundið þar demanta, járn-
námur og manganesc.
En það gengur allt seinna en
scgir i Suður-Ameríku- Og það var
ckki fyr en í byrjun seinni heims-
styrjaldarinnar að Rondon vai'ð
nokkuð ágengt. Þá gerði stjórnin
út leiðangur inn í land Chavantes
Indíána og var honum fahn for-
usta þess leiðangurs. Jafnframt
skipaði stjórnin svo fyrir, að aldrei
mætti skjóta á Indíána.
í þessum leiðangri voru 50 her-
menn, jarðfræðingar og vegagerð-
armenn. Þeir voru fimm vikur á
leiðinni til Rio des Mortes. Á bökk-
um fljótsins byrjuðu þeir á því að
fella skóg og byggja sér hús og var
þarna brátt komið dálitið þorp. —
Þeir komu þarna upp loftskeyta-
stöð og gerðu þar flugvöll fyrir
litlar flugvélar. En eftir sex mán-
uði voru 23 menn dauðir. Sumir
höfðu iátizt úr hitasótt, eitruð skor-
dýr höfðu bitið aðra til bana, krókó
-dílar höfðu drepið nokkra. Þegar
þetta fréttist til Rio, þófust æsing-
ar miklar gegn Rondon. Stjórnin
skipaði honum að hverfa heim, en
liann ncitaði áð hlýða.
Ay| ] -m tíni3nii bsir voíu
þsm^, vcíu Cþe'^.ts; I:;4:ir.2r s
fljótsbaJcHsnym og gdfu