Lesbók Morgunblaðsins - 07.06.1953, Blaðsíða 14

356
búkaútgefendur bera hverfandi litla
sök á þessum ófagnaði. Oftast eru það
mcnn, sem hyggja á skjótan fjárgróða
og láta hvergi nafns sins getið. Enn
aðrir menn — og af allt annari gerð —
Icggja stund á útgáfu sigildra þjóðlegra
rita, en stundum með svo litilli fyrir-
hyggju að til vandræða hlýtur að horfa.
Til dæmis eru nú samtimis igangi 3—4
útgáfur íslendingasagna og annarra
fornrita, fvrir utan sérútgáfur. Allir sjá
að vonlaust er að þjóðin torgi slíkum
ósköpum, og harðvitugar augb'singa-
styrjaldir geta ekki úr neinu bætt, en
kosta útgeiendur stórfé.
Ein afleiðing þess að alltaf koma
bækur i tugþúsundatali — ofan á það
sem fyrir er — cr sú: að bækur falla i
algera gleymsku. Bdkabúðir hafa engin
tök á að sýna þær, nema fáa daga cftir
útkomu og siðan aðcins endrum og
sinnum. Húsrúm og sýningargluggar
lcyfa ekki meira, og bókin liggur lengst
af í geymslum, þar sem cnginn sér
hana né ininnist hcnnar.
TILLÖGUR
Af framansögðu er ljóst, að citthvað
þarf að gera til þess að eðlileg bóka-
gerð haldist í landinu. Tillögurnar hér
á cftir eru leikmanns tillögur. Vel getur
hugsazt að aðrir finni betri ráð, en min-
ar tiliögur eru þessar:
1. Gerið ckki framar kröfur til þess
að íslendingar kaupi 50—500 sinn-
um ftciri bækur en Bandarikja-
menn, hcldur svo sem 20—80 sinn-
um fleiri — þ. e. 200—800 eintök af
bók. Meðalútgáfa yrði þá 500 eintök
af bókum almenns efnis til fróðleiks
og skemmtunar. — Líkur fyrir sölu
metur vitanlega sá sem áhættuna
ber, og hann fcr ckki niður fvrir
lágmark né upp fyrir hámark, nema
sérstakar ástæður séu fyrir hcndi.
Gjalda sk.vldi varhuga við úskum
þeirra húíunda, sem sækjast eftir
aðist ó þessu. t. d. i AlUsinétuiu sinum
— timariti i crown-broti.
í þýðingu sinni á hinni frægu bok
■Tbc Trnth Aboul Pupblishing. eftir Sir
Stanlcy Unwjn, segir Einar Munks-
gaard að danskar hækur séu flcstar í
of stóru broti. Það er satt, en stærra
er þó brotið á íslenzkum bókum.
Nú hafa brezkir bókaverðir nýlega
stofnað til samtaka mcð sér til þcss að
vinna að þvi, að sem ílestar bækur bar
i iancL »erb: iazivsgié í ercvva-broti.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
að fá bækur sínar gefnar út í stór-
um upplögum, þvi að slikt er hin
mesta fávizka. Og varlega skyldu
útgefendur fara í það að gefa bók
út í stærra upplagi en höfundur
óskar eftir eða hefur vitneskju um,
þvi að slikt getur skaðað báða aðila
— bakað útgefanda eignatjón og höf
undinum álitshnekki.
2. Iiættið að setja niður vcrð bóka og
takið upp aðra reglu gagnstæða:
Setjið verðið upp þegar sala er hætt
að svara kostnaði. Sjá 5.
3. Varjzt að hafa bók stærri en hún
þarf að vera, en sé efni bókar of
mikið í hæfilegt bindi. þá sé bók
gefin iit i fleiri bindum. Svonefnl
crown-brot er mjög vinsælt og
handhægt. Bók sem er svo sem
18 x 12 X ltz cm er handhæg og
löguleg. Slik bók er um 500 grömin
að þyngd. Hér koma að sjálfsögöu
fjölmargar undantekningar. Efni
sumra bóka fyllir ekki þetta rúm,
og efni annarra er þess eðlis, að þær
verða að vera stærri og þyngri cn
hér er grcint.
4. Stéttarsamtök bókaútgefenda komi
í veg fyrir, að mönnum sé stætt med
að þýða og gefa út útlendar morðsög
ur o. þ. h., án þess, að neins staðar
sjáist nafn þýðanda eða kostnaðar-
manns.
5. Gerið alvöru úr bókabrennunni.
Berið á bál allar þær bækur, illar
og góðar, sem ckki hafa staðið und-
ir kostnaði sinum svo sem þrjú
siðastliðin ár, þvi að vonlaust er að
þær geri það siðar. Fáeinum eintök-
um mætti þó halda cftir — en að-
cins þó af úrvalsbókum — og setja
á þær hækkað verð.
6. Stéttarsamtök bókaútgefenda sjái
cinnig um það, að bókasöfn, sem
hafa islenzkar bækur til útlána,
spilli ekki sölu bóka. Sums staðar
er bannað að viðlögðum sektum að
hafa vissar bækur til útlana.
7. Og 5téttarsaintök þeirra beúi sér
fyrir þvi: að val erlendra bóka sé
vandað ti) hins itrasta, svo að gjald-
ryri þjóðarinnar sé ekki varið til
þcss að kaupa erlendar glæpasögur
o. þ. h. til niöurdreps fyrir islenzku
bókagerð.
Sjálfsagt verða skiftar skoðanir um
tillögur þessar, einkum þó um bóka-
brcnnuna, og skal játað að bún cr ill
nauðsyu. Hún er aþekk iiyeitibrennum
og t3Íí:brenr.'wur„ er. ekkert á kúr. skylt
við bókabrennur miðalda. — Einhver
stakk upp á því, að í stað brennu verði
útlcndum söfnum gefið úrval úr þess-
um óseljanlegu bókum, og er sú hug-
mynd góð. En hver á þá að kosta bréfa-
skriftir út um heiminn, umbúðir og
flutning? Er nokkur von til þess að
bókaútgefendur leggi á sig þann kostn-
að ofan á það að gefa bækurnar?
Hversu góð sem hugmyndin er, held ég
að hún sé óframkvæmanleg, nema al-
þingi og rikisstjórn styðji hana með
svo sem tveggja milljóna króna fram-
lagi, en hvar á að taka það fé? Til
menntamála er nú varið hartnær 80
milljónum króna árlega, og eftirtekjan
cr hörmuleg — en það er önnur saga.
Svo mikið cr þó óhætt að segja — því
að það er á allra vitorði — að vcruicg-
ur hluti af þessu fé fer til þess að kosta
sálardrepandi itroðning og stagl. Og
árangur af 7—8 ára skólasetu er sá,
að árlega er brautskráður úr skólum
Iandsins fjöldi barna, sæmilega gcfinn.
en hvorki læs né skrifandi, að heitið
geti, og gersamlega þekkingarlaus. Qg
það sem vcrra er: Þcssi börn eru þá
orðin full andúðar á ö!Iu sem hcitir
þekking eða vizka og búinn að glata
hæfileikanum, til þess að nema neitt
slikt. Ef forsjármenn þjóðarinnar vildu
nú kosta svo sem tveimur milljónum
króna minna i að forheimska æskuna,
og verja því fé til þess að greiða fyrir
utnræddum bókagjöfum, þá yrðu þær
vissulega framkvæmanlcgar — og jafn-
vcl svo að útgcfendur fengju þóknun.
En þá bæri að athuga, að ekki kæmu
til greina ncma úrvalsbækur af al-
islenzkum uppruna. Annað yrði ekki
þegið, því að heiðvirð erlcnd bókasöfn
þiggja ekki þriðja og fjórða flokks
jnorð-rcvfara sinna cigin þjóða, hvað
þá þýðingar af þess háttar bókum. Þær
eiga að lenda á bálimi og annars staöar
ckki. Með þessum hætti mætti bjarga
allmiklu af islpnzkum úrválsbókum frá
'þvi að vera á bál bornar — eða frá þé i
seni verra er: að fúna niður i islenzkútn
bókhlöðuni.
BÆN SÖLVA HELGASONAK
Það er mælt að Sölvi Helgason
(Solon Islandicus) hafi beðist svo
fyrir: ,.Unn mér, Drottinn, allra þinna
aitgjaía, nema vizkuiiiiar, þvi aí heniíi
a ég ~og.~