Lesbók Morgunblaðsins - 21.06.1953, Blaðsíða 4

378
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
I

Jón Aðalsteinn Jónsson
I8LEIMZK

I „NORDISK KLLTUR44
SÍÐASTA hefti af Nordisk kultur
(VIII. B.) fiallar um íslenzkar bók-
menntir í bundnu og óbundnu máli
frá upphafi og þar til hinni fornu
sagnaritun lýkur um 1400. Hafa
þeir prófessorarnir Jón Helgason
og Sigurður Nordab ritað þetta
yfirlit, og er það næg trvgging þess,
að hér sé tekið á hlutunum af
glöggskyggni og víðsýni. Er því
öllum þeim, sem hafa áhuga á ís-
lenzkri bókmenntasögu, hinn mesti
ávinningur að hafa hér fengið að-
gang að nvustu kenningum um
þessi efni. Því verður ekki heldur
neitað, að nauðsynin var orðin
næsta brýn.
Skoðanir fræðimanna á ýmsum
veigamiklum atriðum fornbók-
menntanna — og þá ekki sízt á
eru á stöðugu iði af vellíðan á
meðan á máltíðinni stendur.
Flestar matvöruverslanir hafa
sérstaka deild þar sem eingöngu
er afgreitt makkaroni, en það eru
ekki þessar hvítu, ólvstugu hveiti-
pípur, sem við þekkjum, þær hefi
ég hvergi séð í Ítalíu, heldur gul-
leitar pípur, mettar af smjöri og
eggjum, í öllum sverleikum, einn-
ig malaðar í ýmsar stærðir, gróf-
ar og fínar.
En nú förum við frá Napoli og
öllum hennar kostum og löstum,
lesari góður, en ekki kveðjum við
strax Miðjarðarhafið, því enn er
margt óséð.
íslendinga sögum — hafa breytzt
mjög síðustu áratugi. Hins vegar
hefur engin íslenzk bókmenntasaga
verið gefin út yfir fornbókmennt-
irnar um langt árabil, svo að menn
hafa þar orðið að bjargast við úr-
eltar bókmenntasögur um margt.
Er vonandi, að útkoma þessa heftis
af Nordisk kultur marki hér tíma-
mót og nú komist skriður á útgáfu
nýrrar bókmenntasögu. Auk þess
má segja, að almenningur hér á
landi hafi þá fyrst tök á að kynn-
ast skoðunum fræðimanna, þegar
út hefur verið gefin rækileg bók-
menntasaga og það á íslenzku.
Um margar aldir hafa fornbók-
menntirnar verið Íslendingum
helgir dómar, og verður þáttur
þeirra í verndun íslenzks þjóðernis
aldrei of mikils metinn. íslenzkt al-
þýðufólk hefur lesið þessar bók-
menntir og lært og um leið trúað
á þær. Af þeim sökum verða allar
umræður um þær viðkvæmar og
ekki sízt, ef hróflað er við trú
manna á sannleiksgildi þeirra, en
hún hefur ávallt verið mjög sterk.
En afstaða fræðimanna til þessa
atriðis hefur breytzt mjög við nán-
ari rannsókn, svo sem kunnugt er.
Hefur Sigurður Nordal ritað ýmis-
legt um þetta efni áður, og má þar
minna á hina merku ritgerð hans
um Hrafnkötlu.
— ★ —
Þar sem ég býst við, að mörgum
muni þykja fróðlegt að kynnast
helztu skoðunum þessa fræði-
Dr. Sigurður Nordal
manns á íslenzkum bókmenntum í
óbundnu máli á tímabilinu 1100 til
1300 — og þá ekki sízt á íslendinga
sögum, hef ég tekið saman helztu
atriðin, einá og þau koma mér fyrir
sjónir. En menn verða að vera
minnugir þess, að útdráttur úr
stuttu yfirliti getur aldrei orðið
annað en svipur hjá sjón. Úr því
er einungis unnt að bæta með því
að lesa sjálft yfirlitið.
Nordal tekur það skýrt fram, að
þetta yfirlit sitt sé í rauninni frem-
ur inngangur að bókmenntasögu en
bókmenntasaga. Því sé ekki kleift
að ræða um öll þau deilumál, sem
uppi eru um sagnaritunina. Hins
vegar segist hann vonast til þess,
að menn muni með því að beina
athyglinni að sögurituninni örvast
til að ræða þessi mál djarflegar
(paa en mere rationel maade) en
menn hafi almennt gert fram að
þessu. Verður líka ekki annað sagt
en hann fylgi því sjálfur dyggilega.
En hvort sem menn eru sammála