Lesbók Morgunblaðsins - 09.05.1954, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
323
í heimalandi hans, Frakklandi.
Katólskir berjast við Hugenotta,
mótmælendur. Descartes kemur
heim nógu snemma til að taka þátt
í síðustu viðureign þeirra, sem lýk-
ur með því að La Rochelle, höfuð-
vígi mótmælenda, fellur. En Des-
cartes hlýtur að hafa verið undar-
lega innanbrjósts: Richelieu hafði
sigrað. Ríkisvaldið var einrátt og
lagði allt einstaklingsfrelsi í fjötra.
Katólska kirkjan hafði sigrað og
lagði allt andlegt frelsi manna í
fjötra. Og aðalsmaðurinn Descartes
hafði hjálpað til þess, að skapa
þjóðfélagsaðstæður, sem dæmdu
heimspekinginn Descartes til
dauða! Þann Descartes sem lagt
hafði mótmælendum og hinum
nýja tíma frelsisins lið í Hollandi.
----★----
En heimspekingurinn Descartes
vill ekki deyja. Hann flýr Frakk-
land og kveður aðeins nánustu vini
sína. Hann fer til Hollands, lands-
ins, sem engan ofsótti fyrir að hafa
nýjar hugmyndir og rita bækur. —
Þannig hefst þriðja og síðasta
tímabil ævi hans: starfsárin.
Fiórum árum síðar hefur hann
lokið fyrstu bók sinni Cosmos.
Bókin var komin í prentun þegar
fregnir bárust um að vísindamað-
ur einn, Galileo að nafni, hefði
verið fordæmdur af katólsku kirkj-
unni fyrir að halda fram þeirri
villukenningu að jörðin snerist. En
nú hafði Descartes einnig í verki
sínu, Cosmos, sett fram sömu skoð-
anir og Kópernikus og Galíleó.
Descartes vissi að kirkjan myndi
því einnig fordæma þetta rit. Bróð-
ir hans hafði lýst yfir fyrirlitningu
sinni á því starfi Descartes að rita
bók. Átti hann nú líka að kalla yfir
sig reiði kirkjunnar? Hann lét
stöðva prentun bókarinnar og stakk
henni undir stól.
Önnur fjögur ár liðu áður en
Descartes lét bók frá sér fara. Það
Hagyrðingum hentar bezt
hring:hending'a baga.
íslendinga er yndi mest
inni á þingi Braga.
Þá við óðar aringlóð
ítar íróðir standa,
stuðlum góðum lagað ljóð
lyítir þjóðaranda.
Hvort sem réði henda drótt
harms eða gleði-vaka,
léttir geð og Iífgar þrótt
lipurt kveðin staka.
----rr-«a-
Hljómur kvæða í kappafans
á klungrum, hæðum, sléttum,
flaug um æðar fáks og manns,
fjölgaði skæðum sprettum.
Er við kára tökin traust
trylltust bárusogin,
halur knár, með kyngiraust
kvað við áratogin.
Mörg og góð er minningin
manns i hljóðum barmi,
er sætur ljóðasöngurinn
svæfði á móðurarmi.
Meðan annars íslenzkt mál
cinhver kann að skrifa
og finnst í ranni frónskum sál,
ferhendan mun lifa.
EINAR EINARSSON
«>-----------------------------------------------------
BRIDGE
A K D 10 8
V D 6 2
♦ 8 6 4 2
* D 5
A G 5
V K 9 5 4
♦ G 9
4. Á 9 7 6 4
★ 7
V Á 10 8 7 3
♦ D 10 3
* K 10 8 3
N
V A
S
A Á G 9 4 3 2
V G
♦ Á K 7 5
A G 2
Sagnir voru:
s V N A
1 sp. pass 2 sp. pass
3 sp. pass 4 sp. pass
pass pass
Spilin liggja illa og það er auðséð,
að S—N geta misst 4 slagi, einn í
hjarta, einn í tigli og 2 í laufi. En það
var þó ekki svo slæmt að segja 4 spaða,
því að V—A hefði hæglega getað unn-
ið 4 hjörtu. En S lék á andstæðingana
og vann spilið. Hvernig? Þið skuluð
sjá.
V sló út H4 og A drap með ásnum
og sló aftur út lághjarta. Nú hefði S
getað drepið með trompi, en hann gerði
það ekki. Hann gaf af sér, ekki lauf,
eins og flestir mundu hafa gert, held-
ur tigul. V drap með HK og fiýtti sér
að slá út tigli. S drap með ásnum og
tók síðan slag á TK. Því næst s'ó hr.nn
út SÁ og síðan lágspaða undir kóng-
inn. Nú var HD fríspil og í hana ileygði
S tigli af hendi. Svo sló hann út tigli
í borði og trompaði. Og nú var T8 frí
í borði og í hana fór annað laufspilið
á hendi. ^ *' ff
var kver um heimspeki, sem hann
kallaði Discours de la Methode. í
þessari bók sem er raunar aðeins
kafli í stærra riti, Essais Philo-
sophiques* er kjarni heimspeki
hans fólginn — og skal hennar nú
að nokkru getið.
*Á síðustu sjö árum ævi sinnar réit
Descartes verk sín. Önnur helztu rit
hans eru Meditationes de prima philo-
sophia og Prinsipia.
LEIÐRÉTTINGAR
í grein um William Morris ui’ðu þess-
ar töluvillur: 1844 og 1845 eiga að vera
1874 og 1875. Dánarár Morris hefir
einnig misprentast, 1895 en átti að
vera 1896.
í greininni, Þegar Katrín var flengd,
misprentaðist á tveimur stöðum Björn
f. Bjarni (Haildórsson sýslumaður),
bls. 303, 1. d., 4. línu og bls. 304, mið-
dálki 2. línu. Þeir, sem halda Lesbók-
inni saman eru beðnir að leiðrétta
þetta.