Lesbók Morgunblaðsins - 11.03.1956, Page 4

152
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ÓKUNNAR ÞJÓÐIR
ZUNI-ÞJÓÐFLOKKUR INDIÁNA
GREIN þessi er dregin saman úr bókinni „Patterns of Culture“, eftir
dr. Ruth Fulton Benedict, sem var prófessor í mannfræði við Col-
umbia háskólann. Hún hafði gert sér mikið far um að kynnast menn-
ingu inna frumstæðustu þjóðflokka um allan heim og draga af því
ályktanir um framþróun menningarinnar. Ein af bókum hennar heitir
..Races of Mankind". Þar heldur hún því fram, að enginn munur sé
á |áfnafari Svertingja og hvítra manna, og muni það koma í ljós ef
'SX'é'rtingjar fái að njóta sömu menntunar og efnahagslegs sjálf-
stæðis eins og hvítir menn.
T RÍKJUNUM Arizona og New
Mexiko búa hinir svonefndu
Pueblo-Indíánar, með nútíma
menninguna allt í kring um sig.
En þrátt fyrir það hefur þeim ekki
farið sem öðrum þjóðflokkum Indí-
ána, að þeir hafi glatað sinni fornu
menningu og þjóðháttum. Þvert á
móti halda beir fast við forna siði,
og hafi þeir tekið eitthvað .upp
eftir hvítum mönnum, þá hafa þeir
samræmt það sínum hugsunar-
hætti og venjum.
Saga þeirra er merkileg, og um
eitt skeið voru þeir mesta menn-
ingarþióðin norðan við Mexiko.
Um það bera enn vott klettaborgir
þeirra og víggirtar borgir í dölun-
um. Borgir þessar, sem eru nær
ó.teljandi, voru reistar á 12. og 13.
öld. En þó er hægt að rekja sögu
þeirra mikið lengra aftur í tímann,
eða allt fram til þess tíma er þeir
settust að í þessum héruðum. Á
undan þeim bjó þar annar þjóð-
flokkur, sem nefndur hefur verið
Körfumenn, en Pueblo-Indíánar
hafa sennilega útrýmt honum,
vegna þess að þeir voru þeim
fremri um menningu. Þeir höfðu
boga og örvar, þeir kunnu þá list
að byggja úr grjóti og þeir höfðu
ýmis konar akuryrkju.
Ekki vita menn hvernig stóð á
því að Pueblo-Indíánar settust að
þarna, þar sem alltaf hefur verið
vatnsskortur, og þar sem nú er
talið allra hrióstugasta landið sem
til er í Bandaríkjunum. En í þess-
ari auðn reis upp merkileg menn-
ing og stórar borgir. Bvggðin var
tvenns konar, víggirtir staðir í döl-
unum, og hellar sem þeir hjuggu
út í standbiörgum, stundum mörg
hundruð fet vfir jafnsléttu, og eru
einhveriir hinir furðulegustu
mannabústaðir, sem söeur fara af.
Mönnum er enn hulin ráðgáta
hvernig á bví stóð að þeir gerðu
sér bessa bústaði. Það hefur hlotið
að vera miög örðugt að búa þar,
verða að sækia vatn langar leiðir
og stunda jarðrækt langt í burtu.
En barna eru þessir merkilegu bú-
staðir enn í dag, og allir eiga þeir
sammerkt í því, að undir vistar-
verunni er höggvinn kjallari, eða
svonefnd „kiva“. Þessir kjallarar
eru svo stórir, að þeir voru sam-
komustaðir. Vegna þessa kölluðu
Spánverjar hús þeirra „pueblo“,
og það nafn festist svo við þjóð-
flokkinn.
Þessar klettaborgir voru þó
komnar í eyði áður en Spánverjar
komu til landsins. Er talið líklegt
að Navajo-Apache kynflokkarnir,
sem bjuggu þar fyrir norðan, haíi
eyðilagt vatnsból Pueblo-manna
og þeir þess vegría orðið að flýa
klettaborgirnar og hina víggirtu
staði. Hafi þeir þá sezt að hjá Rio
Grande, en þar bjuggu þeir þegar
Spánverjar komu, og þar búa þeir
enn.
Pueblo-Indíánar skiftast í ýmsa
flokka. Helztu flokkarnir búa vest-
ast og heita Acoma, Zuni og Hopi.
Skal hér nú nokkuð sagt frá Zuni-
mönnum og þjóðmenningu þeirra
og þjóðskipulagi, sem er ærið
merkilegt.
STERKASTI þátturinn í Iífi Zuni
er helgisiðir þeirra og dansarnir í
sambandi við þá. Þar eru þeir allir
með lífi og sál, jafnt þeir, sem
framkvæma siðina og hinir, sem
eru áhorfendur. Þeir eru sann-
færðir um, að ef þeir leggjast allir
á eitt, þá muni þeir verða bæn-
heyrðir. Og það sem þeim ríður
allra mest á, er að fá regn. En til
þess að fá það, íklæðast sumir gerfi
guðanna, eða yfirnáttúrlegra vera,
æðsti presturinn fastar, sumir velta
steinum til þess að líkja eftir
þrumu, vatni er dreift sem ímynd
regns og menn reykja til að mynda
ský. Svo fer dansinn fram eftir
ströngustu reglum, þuldar eru
langar bænir og verður að fara
alveg orðrétt með þær. Og ef allt
þetta er í lagi, þá efast þeir ekki
um að rigning muni koma.
Meðal Zuni eru ýmsar stéttir.
Það er nú fyrst og fremst presta-