Lesbók Morgunblaðsins - 17.06.1956, Blaðsíða 4

328
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
angur, og segir þar frá Snorra
Torfasyni.
Snorri bjó á Ökrum á Mýrum,
•ins og fyr er sagt og mun hafa
verið gildur bóndi. Kirkja var þá
[ á Ökrum og segir svo í Vilkins
máldaga 1397, að Snorri hafi gefið
kirkjunni „steintjald, kertastjaka
með kopar, Maríuskrift með ala-
bastrum, brík yfir altari og altaris-
klæði með dúk“. En nokkur vafi
lék á því hverjir ætti kirkjusókn
! að Ökrum.
I Snorri fór utan „sumarið eftir
snjóaveturinn mikla“, en svo var
nefndur veturinn 1404—05. Hefur
| þetta aðeins átt að vera skyndiferð,
en á þeim árum tók skyndiferð til
útlanda vart minna en eitt ár. Guð-
rún Styrsdóttir kona han s sat
heima að búi á Ökrum og mua
hafa verið skörungur mikill, og
ekki látið ganga á sinn hlut þótt
bóndinn væri ekki heima. Er þar
til marks um að hún átti í deilum
út af rétti kirkjunnar á Ökrurn.
Gyrður biskup hafði gert á þá skip-
an viðvíkjandi kirkjunni, að þang-
að mætti færa lík til greftrunar
af 9 bæum sunnan Hítarár, og
skyldi kirkjunni þá gjaldast leg-
kaup. En út af þessu hafa orðið
deilur eftir að Snorri var farinn
utan. Þá fekk Guðrún Vermund
ábóta á Helgafelli og officialis í
Skálholtsbiskupsdæmi, til þess að
staðfesta skipan Gyrðs biskups. Er
bréf ábótans um þetta dagsett 28.
marz 1406. Og árið 1410 fær Guð-
rún þetta svo enn staðfest af Skál-
holtsbiskupi.
1 Sumarið 1406 tók Snorri sér far
með norsku skipi til íslands, eins
og fyr er sagt. En þegar ekkert
spurðist til skips þessa áium sam-
an, var talið víst að það mundi
hafa farizt í hafi. Og sama árið
sem Snorri fer af Grænlandi (1410)
giftist Guðrún öðru sinni og var
maður hennar Gísli inn ríki And-
résson, er var bóndi í Mörk undir
Hlutdeild kjosendn
Á KJÖRSKRÁM þeim, sem kosið verð-
ur eftir í sumar, eru um 94.000 kjós-
endur. Þeir eiga að kjósa 41 þingmann
og ætti því að meðaltali að vera um
2300 kjósendur um hvern þingmann.
En það er fjærri því að svo sé, eftir
skipan kjördæma og fólksfjölda þeirra.
Á norðanverðum Reykjanesskaga
(landnámi Ingólfs Arnarsonar), eru
þrjú kjördæmi: Reykjavík, Hafnar-
fjörður, Gullbringu- og Kjósarsýsla,
er kjósa 10 þingmenn, eða tæpan fjórða
hluta alþingismanna. En í þessum kjör-
dæmum er rúmlega helmingur allra
kjósenda á landinu, eða um 53,2%. Sé
atkvæðum deilt jafnt milli allra þing-
manna, sem kosnir eru í þessum kjör-
dæmum, koma rúmlega 5000 á hvern.
Önnur kjördæmi í Sunnlendinga-
fjórðungi kjósa 6 þingmenn og verður
meðaltal kjósenda á hvern þingmann
um 1745.
Vestfirðingafjórðungur kýs 8 þing-
Eyafjöllum. Hann var sonur And-
résar Gíslasonar hirðstjóra, er
drukknaði á leið til íslands 1375.
Fór Guðrún svo til bús með þess-
um nýa bónda sínum.
Nú var það sumarið 1413 að „lítið
íslandsfar" strandaði fyrii Síðu (á
Meðallandsfjöru). Fórst þar farmur
allur og annað góss er á var, en
menn björguðust. Og meðal þeirra
var Snorri Torfason frá Ökrum, er
allir töldu að farizt hefði fyrir
sjö árum.
Fregnin um þetta skipstrand og
útkomu Snorra barst fljótt um ná-
lægar sveitir og kom að Mörk undir
Eyafjöllum. Má nærri geta að
Guðrúnu Styrsdóttur hafi bá
brugðið. En það sýnir enn hver
skörungur hún hefir verið, að hún
lét þegar söðla hest sinn og reið
austur til fundar við Snorra. Tók
hann henni þá með allri blíðu. Varð
það svo úr, að Guðrún sagði skilið
við Gísla mann sinn og réðist aftur
til bús með Snorra. Á. Ó.
í skipan Alþingis
menn, en þar eru ekki að meðáltaU
nema 960 kjósendur á hvern.
Norðlendingaíjórðungur kýs 10 þing-
menn og þar koma að meðaltali um
1700 kjósendur á hvern.
Austfirðingafjórðungur kýs 7 þing-
menn, þar eru ekki að meðaltali nema
960 kjósendur á hvern
Ef miðað er við meðaltöluna 2300
kjósendur á hvern þingmann, þá eru
það aðeins fjögur kjördæmi (auk kjör-
dæmanna í landnámi Ingólís), sem ná
þeirri tölu: Akureyri 4713, Borgarfjarð-
arsýsla 2648, Suður Þingeyarsýsla
2497 og Vestmanneyar 2366.
í Gullbringu- og Kjósarsýslu, sem
kýs aðeins einn þingmann, eru kjós-
endur 7676, en í Seyðisfirði, er einnig
kýs einn þingmann, eru kjósendur að-
eins 440. Þar er einn kjósandi rúm-
lega 17 manna maki, ef miðað er við
kjósendur í Gullbringu og Kjósarsýslu.
Kjósandi í Dalasýslu er á borð við 7
Reykvíkinga og líkt er um Austur
Skaftfellinga. Og einn kjósandi í
Strandasýslu hefir afl á við 9 kjós-
endur í Gullbringu- og Kjósarsýslu.
Akureyri hefir 70% fleiri kjósendur
heldur en Eyafjarðarsýsla en kýs þó
aðeins einn mann, en sýslan tvo. Ef
lögð er saman tala kjósenda í Siglu-
firði og Eyafjarðarsýslu, er kjósa þrjá
þingmenn, þá er enn 460 kjósendum
íleira á Akureyri, og er það hærri tala
en allra kjóser.da í Seyðisíirði.
í 24 kjördæmum, sem kjósa 30 þing-
menn, eru álíka margir kjósendur og
í Reykjavík, sem kýs 8 þingmenn.
ÍSLENZKAN
Því hróðugri sem íslendingar mega
vera að tala einhverja elztu tungu í
öllum vesturhluta Norðurálfu, er ásamt
bókmenntum íslendinga og fornsögu
þeirra er undirstaða þeirra þjóðarheið-
urs, ættu menn að kosta kapps um að
geyma og ávaxta þennan dýrmæta fjár-
sjóð, sameign allra þeirra. sem heitið
geta íslendingar. Samt er ekki nóg, að
málið sé hreint og ekki blandað neinni
útlenzku. Orðin í málinu sjálfu verða
líka að vera heppilega valin og sam-
boðin efninu, sem í þeim á að liggja.
(Tómas Sæmundsson, 1835).