Lesbók Morgunblaðsins - 27.01.1957, Qupperneq 10

M
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
trúa á fortíð sína, á sjálfa sig og
framtíð sína. Þess vegna hefir
Sviss staðið stöðugt í byltingum
álfunnar, frjálslynt og íhaldsamt 1
senn. Ef til vill er engin þjóð í
Evrópu jafn íhaldsöm eins og
svissneska þjóðin, einmitt vegna
þess að hún virðir fortíð sína og
stjómarfar. Og ef til vill er engin'
þjóð jafn frjálslynd, því að hún
skilur vel að aðeins með því að
fylgjast vel með, getur hún byggt
framtíð sína á þeim grundvelli er
feðnrnir lögðu.
í Sviss eru um þrjár miljónir
þýzkumælandi manna, tæp mdjón
frönskumælandi manna og 250.000
ítölskumælandi manna. En svo er
líka fjórða „þjóðtungan“, sem þeir
nefna rómönsku og hefir lifað
þarna síðan Rómverjar réðu yfir
landinu fyrir 1500 árum. Þetta mál
tala um 50.000 manna. Fæstir
Svisslendingar skilja nema sitt
eigið mál — menn af inum ýmsu
þjóðabrotum skilja ekki hver ann-
an. En þeir eiga sameiginlega
tungu með nágrönnum sínum ut-
an landamæranna. Ein kantónan
heitir Ticino. Þar er töluð ítalska.
Kantónan nær niður á ítalska lág-
lendið, og landamærin eru svo ein-
kennileg þar, að fjórir eða fimm
ítalskir bóndabæir eru langt inni í
Sviss. í norðri er kantónan Schaff-
hausen norðan Rínar og er umlukt
Þýzkalandi á alla vegu nema á svo
sem 10 km löngum kafla meðfram
ánni, því að handan við ána er
Sviss. Kantónan Genf, þar sem er
samnefnd borg, gengur eins og tota
inn i Frakkland og er aðeins tengd
Sviss með mjóu hafti.
En allt það fólk, er þarna býr,
hvort sem það talar þýzku, frönsku
eða ítölsku, telur sig svissneskt og
eina þjóð. Og þó er það eigi að-
eins tungumálið sem er breytilegt
innan lands, heldur einnig trúar-
brögð og þjóðhættir.
Menn skyldu nú ætla, fyrst
svona er, að þarna hljóti að vera
ein sterk yfirstjórn og að það
væri öflugir skipulagsfrömuðir
sem hefði sameinað þjóðabrotin,
svo að þau yrði að styðja sig hvert
við annað.
En það er þveröfugt. Engin þjóð
í Evrópu er svo sundurleit sem
hin svissneska, og líklega engin
þjóð í heimi.
Svisslendingar hafa brennandi á-
huga fyrir einstaklingsfrelsi, fyrir
sjálfstæði borganna og sveitanna
og kantónanna. Hver á að hafa
frelsi til þess að ráða sér sjálfur
eftir geðþótta og án íhlutunar rík-
isstjómarinnar í Bern. Og þegar
betur er að gáð, þá er þetta heppi-
legasta skipulagið til þess að svo
sundurleitt ríki geti staðist. Ef rík-
isstjórnin ætlaði að drottna yfir
borgunum og kantónunum, mundi
allt komast í bál og brand. í Sviss
verður ríkisstjórnin að láta sem
allra minnst á sér bera.
Sjálfsforræði kantónanna er og
bezta vernd minnihlutans. Hann
getur látið til sín taka í einhverri
kantónu, enda þótt hann væri al-
veg magnlaus ef um allt landið
væri að ræða. Þetta er fyrirbæri,
sem ekki á sér neina hliðstæðu hjá
öðrum lýðræðisþjóðum. Þar verð-
ur minnihlutinn jafnan að beygja
sig fyrir meirihlutanum. En í Svis*
þar sem landinu er skift í margar
sjálfstæðar kantónur, hefir minnl
hluti þjóðarinnar færi á «6 itjómt
sums staðar eftir sínum geöþótta.
Þess vegna er haldið fa&t yiH hv>