Lesbók Morgunblaðsins - 27.01.1957, Qupperneq 14

58
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Flugvélar leita að námum
lega vegna þess að rignt hafði um
nóttina. Hinum megin við Boreray
var hár drangur, snjóhvítur af
súludrít og súlum, því að þar voru
hreiður þeirra svo þétt, að hver
súlan lá upp að annari. Annar
drangur er þar stærri og kallaður
Stac Lee. Þar sátu súlur einnig sem
þéttast á hreiðrum sínum. Þegar
flugvélin nálgaðist, fóru þær á
kreik og svifu á stórum hvítum
vængjum umhverfis dranginn. Það
var líkast því sem maður hefði
styggt býflugur úr búi sínu. Tvær
þeirra flugu svo hátt að þær voru
rétt framundan flugvélinni og var
ekki annað sýnna en árekstur
mundi verða þá og þegar. En í því
að maður bjóst við árekstrinum,
stungu súlurnar sér beint niður
eins og elding og voru þegar horfn-
ar. Það var sannarlega gaman fyr-
ir mann, sem lengi hefir athugað
líf og lifnaðarháttu súlnanna, að
sjá hve viðbragðsfljótar þær geta
verið.
Við flugum yfir Hirta og sáum
St. Kilda í svip undir grænni hlíð
Conachair, en hinum megin geng-
ur þetta fjall þverhnýpt í sjó fram
og er 1300 feta hátt. Þarna í St.
Kilda ófu menn áður ið nafnkunna
„tweed“ sem kennt var við byggð-
ina.
Næsta ey heitir Soay og hún
virtist enn hrikalegri. Þarna er
líklega stærsta lundabyggð, sem til
er á Bretlandseyum. Einn lundinn
forðaði sér undan flugvélinni á
sama hátt og súlurnar, með því að
stinga sér beint niður.
Og nú lá leiðin yfir opið haf, út
til Rockalls. Lengi sáum við mergð
af súlum undir okkur. Þær flugu
mót vindi út á haf til þess að leita
sér að æti, og sumar voru í æti
hópum saman. En þær hurfu alveg
þegar komið var um 60 sjómílur
vestur af Soay. Himininn var heið-
ur og bjartur, en kólguský fram
undan. Og um leið og við flugum
THOMAS A. EDISON, uppfinn-
ingamaðurinn frægi, varð fyrstur
manna til þess að láta sér til
hugar koma, að hægt væri að
finna málma í jörð með rafbylgj-
um. Og norður hjá Huron-vatni
þóttist hann finna merki þess að
málmar mundu vera þar í ríkum
mæli. Hann byrjaði að grafa þar,
en eftir nokkum tíma gafst hann
upp, og hafði ekkert fundið. Ef
hann hefði verið þrautseigari,
mundi hann hafa orðið milljóna-
mæringur, því að þarna eru ein-
hverjar auðugustu nikkelnámur
heimsins. Þær fundust ekki fyrr
en nokkrum árum seinna. Edison
hafði ekki látið grafa nógu djúpt.
Meðan seinni heimsstyrjöldin
geisaði, voru fundin upp tæki til
þess að uppgötva sprengjur í jörð
og sjó, og einnig hvar kafbátar
væri á sveimi. Síðar var farið að
nota þessi tæki til þess að leita
að málmum í jörð, og varð af því
mikill árangur. En síðan hefir
þessu fleygt fram, komin eru ný
og fullkomnari tæki, og nú er farið
að nota flugvélar til þess að leita
að námum. Á einum degi geta þær
rannsakað landsvæði, sem gang-
andi menn væri marga mánuði að
fara yfir.
Rannsóknatækin, sem flugvél-
inn í þau dundi á okkur svo mikið
regn og lamdi belg flugvélarinnar
svo að utan, að varla heyrðist hvin-
urinn í hreyflunum. Brátt stytti
upp aftur og varð glaða sólskin.
Langt í fjarska úti á hafi sýndist
okkur herskip vera á siglingu, en
þegar nær kom, sáum við að þetta
var ekki herskip, heldur klettur-
inn Rockall, sem við ætluðum að
heimsækja. Skammt frá honum
braut á Haslewood Rock, en boð-
inn sjálfur sást ekki.
Um leið og við flugum yfir
Rockall í fyrsta skifti, flaug þar
upp hópur af ritum, með miklu
írafári, og barst eins og hvítur
feldur út yfir bláan sjóinn. Þær
höfðu setið þarna, en ekki verpa
þær þar. Rétt við klettinn var sjór-
inn grænn til hlés, en hinum meg-
in brotnaði á honum stór alda og
þeytti drifhvítu löðri upp að brún
eins og goshver. Um leið og við
flugum yfir eyna, þutu nokkrar
teistur upp af bergstalli rétt við
bergbrúnina, og flugu út á sjó.
Nokkrar teistur voru og á sundi
umhverfis eyna, og annar hópur af
ritum kom utan af hafi og stefndi
þangað.
Alls flugum við níu sinnum yfir
klettinn og komumst að raun um
að þar verpa engir fuglar nema
teistur. Þegar við fórum þar fyrst
yfir, sátu um 30 þeirra á einum
stalli, en í seinustu ferðinni voru
ekki nema 6 eftir, og þær lágu
áreiðanlega á eggjum.
Á flugi er Rockall að sjá eins og
uppborið hey, því að allur kollur-
inn var ljósleitur af sinu. Kollarnir
á eyunum hjá St. Kilda voru eins
hvítir og snjóað hefði á þá, en hér
var kollurinn grár, eins og þar
væri föl. Marga rauða ganga sá-
um við í berginu; þar finnst þessi
steintegund, sem kölluð er Rockal-
lite.
Enginn maður hefir enn stigið
fæti á hvítu silluna, þar sem teist-
urnar verpa, þessir litlu og harð-
geru fuglar, sem halda til í norð-
urhöfum allan ársins hring.

r
\