Lesbók Morgunblaðsins - 27.01.1957, Blaðsíða 15

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
9t
arnar hafa, eru aðallega þrenns
konar. Eitt er notað til þess að
finna geislavirk efni í jörð, annað
til þess að finna málma og ið
þriðja til þess að finna olíu.
Öll þessi tæki er að vísu hægt
að nota á landi, og menn geta ferð-
ast með þau af einum stað á ann-
an. En þar koma þau ekki að jafn
miklu gagni. Menn geta hæglega
farið fram hjá námu, sem er ekki
nema svo sem 100 fet í burtu, án
þess að verða hennar varir, en í
flugvélum tilkynna tækin þegar
um slíka staði, vegna þess að þá
ná þau til stærra svæðis. Flug-
vélar geta einnig rannsakað svæði,
þar sem heita má ógerningur að
koma við nokkurri rannsókn á
landi, svo sem í fenjaflóum, eða í
vötnum.
Á Ameríku hafa nú verið stofn-
uð ýmis fyrirtæki, sem hafa það
verk með höndum að leita að nám-
um, eigi aðeins þar í landi, held-
ur miklu víðar. Eitt fyrirtæki hefir
t. d. stundað námuleit í 34 löndum,
vestan hafs og austan.
Merkilegt mun virðast, að það
eru ekki flugmennirnir sem
„finna“ námurnar, heldur jarð-
eðlisfræðingar fyrirtækjanna, sem
sitja í skrifstofum sínum og koma
hvergi nærri. Meðan flugvélarnar
eru á flugi, eru sjálfritandi mæli-
tæki þeirra í gangi, einn maður
tekur myndir af landslaginu alveg
eins og um kortagerð væri að
ræða, en annar hnitmiðar niður
staðarmælingar, svo hægt er að
sjá hvar vélin var stödd þegar
myndirnar voru teknar. Allt þetta
er svo lagt inn í skrifstofu fyrir-
tækisins, og þar vinna jarðeðlis-
fræðingar úr því. Geta þeir síðan
sagt upp á hár hvar helzt sé væn-
legt að grafa ða bora eftir málm-
nm „
Nauðsynlegt er að flugvélarnar
séu alltaf í sömu hæð frá jörð,
en það getur reynzt örðugt í fjall-
Álagablettir
Alfkonutúnið í Hvestu
ÞAÐ VAR árið 1879 að föðurmóðir
mín, Þórunn Einarsdóttir Gíslasonar
prests í Selárdal varð eigandi að Ve úr
landi jarðarinnar Neðri-Hvestu í Dala-
hreppi f Arnarfirði og hafði hún þá
búið með börnum sínum um 10 ára
skeið í Hringsdal. Hafði Þórunn amma
min fengið þennan jarðarhluta, sem
kallaður var Vikuverk í próventu
með frændkonu sinni Ragnheiði Guð-
brandsdóttur sýslumanns og kammer-
ráðs í Feigsdal, sem var sýslumaður
Barðastrandarsýslu frá 1812—1847, og
dó í Feigsdal 1857. Vikuverkið var
talið 6 hundruð að fornu mati. Eftir
að amma mín varð eigandi þess„ tók
hún það til afnota og slægna með
Hringsdal, sem hún bjó á eins og áður
var sagt.
Var það þá eitt sinn fyrsta vorið, sem
hún átti Vikuverkið rétt fyrir sláttar-
byrjun, að hana dreymdi, að til sín
kæmi mjög góðleg og vingjamleg
kona, sem heilsaði henni. Sagðist hún
vera álfkona og eiga heima í hinum
svokallaða Álfkonusteini, sem stendur
á engjaslægnamörkum Vikuverksins
og hins hluta Neðri-Hvestu, ca. 60
föðmum vestan við hina svokölluðu
Hrakurð, sem liggur niður úr fjalls-
lendi. Þess vegna er farið að nota
kopta þar, því að þeir eiga hægar
með að hækka sig og lækka, eftir
því sem landslag breytist, og geta
jafnvel komizt inn á milli fjalla,
þar sem öðrum flugvélum er
ófært.
Með þessari leitaraðferð hafa
fundizt margar námur, sem mönn-
um hafði sézt yfir áður, bæði á
bygðu bóli og þó einkum í lítt
kunnum héruðum, svo sem Labra-
dor og nyrztu auðnum Kanada. Er
nú farið að starfrækja ýmsar af
námum þeim, sem flugvélar hafa
fundið. Þar á meðal eru úran-
námumar hjá Blind River í Ont-
ario, sem nú eru taldar einhverj-
ar mestu úran-námur heims.
hlíðinni. Sr •teinninn á fjðrðu tlin á
hæð og tæpur faðmur á hvern veg
á fjóra vegu.
Segir álfkonan ömmu minni, að
norðan megin upp með Hrakurðinni sé
blettur, sem nái frá fjallsaurunum nið-
ur að fjárgötunum í hvolfinu. Blett-
ur þessi sé túnið sitt og sé nú sín inni-
leg bón til hennar, að hún sjái til
að synir hennar slái eklci blett þennan.
Þóttist amma mín lofa álfkonunni að
gjöra þessa bón hennar. Sagði amma
mín sonum sínum frá draumnum, og
bað þá að slá ekki blettinn, og hétu
þeir góðu um það og efndu trúlega
og slóu aldrei blettinn, og var hann
ekki sleginn í næstu 25 árin. En árið
1904 leigði sá maður Vikuverkstúnið,
sem Gísli Guðmundsson hét, góðkunn-
ingi minn, sem hafði lengi verið
vinnumaður hjá þeim Hringsdals-
bræðrum, Einari og föður mínum. —
Hann fóðraði eina kú á túninu og 6
kindur. En ég hafði Vikuverksengj-
arnar, sem Álfkonutúnið telzt til fyrir
slægjuland með Hringsdal og var þá
faðir minn dáinn. Eitt sinn kemur
Gísli til mín, og spyr mig hvort ég
vilji nú ekki leyfa sér að slá Álfkonu-
blettinn, sem hann er oftast kallaður,
fyrst ég slái hann ekki. Ég sagði hon-
um það sem álfkonan sagði ömmu
minni og hverju hún hafi lofað henni,
og telji ég mig vart hafa umráðarétt
yfir honum, og segi honum í glettni
að það sé bezt hjá honum að eiga við
álfkonuna um það, sem vel geti verið
að birtist honum í draumi, þegar hún
viti að hann ætli að slá blettinn, en
Gísli kvaðst ekki vera smeykur við
álfkonuna. Ekki veit ég hvort álfkon-
an hefir látið Gísla dreyma sig, en
svo mikið er víst, að hann sló blettinn,
og mun hafa fengið af honum 2 hesta
þurra heim í hlöðu.
Um haustið vantaði svo Gísla 3 ær
með dilkum af fjalli eða helming af
kindareign sinni, sem hann fann aldrei,
þrátt fyrir mikla leit af honum sjálf-
um, sem var ágætur smali og fygling-
ur mesti í klettum. Var ekki laust við
að sumir vildu kenna kindatjón hans
því, að hann hefði slegið tún álfkon-
unnar. Hvort Gísli hefir sjálfur lagt
trúnað á það skal ég ekkert um segja,
en aldrei sóttist hann efíir að slá blett-
inn eftir það. Hefir hann aldrei verið
sleginn síðan.
Einar Bogason
frá HringsdaL
, --------