Lesbók Morgunblaðsins - 20.10.1957, Blaðsíða 10

542
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Jón R. Hjálmarsson:
Orrustan við Hastings
dregið úr, brúðargangurinn var úr
sögunni og með honum, að boðs-
fólkið mætti á veizlustað og snæddi
morgunverð áður en hersingin hélt
til kirkju. Enn var það venja, að
frammistöðumennirnir, sem einnig
munu hafa átt þátt í að semja boðs-
listann með hjónaefnunum, gengu
með hann um bæina á Heima-
ey og skiptu með sér verk-
um. Þeirra var beðið með
eftirvæntingu, því allir fylgdust
með lýsingum og vissu hvað leið.
Boðsferðin fór fram með kurteisi
mikilli og viðhöfn. Frammistöðu-
menn gengu um með Ijósker í
hendi síðla dags og drápu á dyr og
var fagnað vel af húsráðendum og
boðið til stofu. Þar var lýst hátíð-
lega með fögrum kurteisisformála
kveðju brúðhjónanna og bón um
sér sýndan „sóma, velvild og lítil-
læti“ með komu boðsgestanna til
að prýða brúðkaupið.
Hjón voru venjulega gefin sam-
an á haustin, bæði var þá hægast
að afla veizlufanganna, og úti
mestu annir, svo allir gátu tekið
þátt í að skemmta sér. Veizlusauð-
ir voru sóttir í úteyar oft um skila-
réttir, en komið gat fyrir að fresta
varð brúðkaupi, ef ófært gerðist
við úteyar, eða að fara á mis við
það steikarkjötið, sem mest mun-
aði í, af völdum útigengnum eya-
sauðum. Siðir og venjur við meiri
háttar brúðkaup, sem hér um get-
ur, fjöruðu út með gamla tímanum,
enda viðhorf breytt á hinni nýju
framfaraöld. En meiri reisn sagði
eldra eyafólk hefði samt verið yf-
ir ýmsu og meiri samhygð manna á
milli áður fyrr, og minntist við-
hafnar miklu stórveizlanna, sem
flest fólkið var boðið í.
Beztu tíu ár hverrar konu.eru frá
því hún varð 35 ára og þangað til
hún verður 36 ára.
ÖLDUM saman hafa Englendingar
verið herrar hafsins. Á styrjaldar-
tímum hefur óvinum þeirra ekki
þótt fýsilegt að sækja þá heim og
er þá sama, hver í hlut átti, Napó-
leon keisari, Filipus 2. Spánarkon-
ungur, Adólf Hitler einvaldur
Þýzkalands eða einhverjir aðrir.
Á miðöldum aftur á móti var
England ekki neitt stórveldi, held-
ur átti í vök að verjast fyrir ná-
grönnum sínum. Norrænir víking-
ar léku það mjög grátt og t. d. réðu
Danir landinu um alllangt skeið.
Um miðja 11. öldina gerði Vil-
hjálmur hertogi í Normandí í
Frakklandi kröfu til ríkis í Eng-
landi. Ekki fylgdi hann kröfum
sínum fast eftir um sinn, en þegar
Eðvarð konungur Englendinga and
-aðist án þess að eiga lögmætan
erfingja í ársbyrjun 1066, taldi Vil-
hjálmur sig sjálfkjörinn eftirmann
hans. En Englendingar tóku inn-
lendan höfðingja, Harald Guðna-
son, til konungs og skeyttu ekki
um kröfur Normannahertogans.
Vilhjálmur bjó út herleiðangur til
Englands, en þrálát norðanátt um
sumarið 1066 kom í veg fyrir að
hann gæti siglt yfir Ermasund og
beið hann mánuðum saman eftir
byr. En norðanáttin, sem tafði Vil-
hjálm hertoga við áform sín, var
hagstæð fyrir Harald harðráða
Noregskonung, sem þetta sumar
fór á stúfana og hugsaði sér að her-
taka England. Haraldur gerði
bandalag við hinn útlæga bróður
Englakonungs, Tósta jarl, og sigldi
frá Noregi með mikið lið á þrjú
hundruð skipum og gekk á land í
Norður-Englandi. Haraldur Guðna-
son fór með Englendinga sína gegn
nafna sínum frá Noregi og háðu
þeir orrustu mikla við Stafnfurðu-
bryggju. Englendingar höfðu betur
• og Haraldur harðráði féll með
miklu af liði sínu.
Um þetta leyti snerist vindáttin
Vilhjálmi hertoga í vil og hélt hann
þegar með her sinn yfir Ermarsund
og steig á land í Suður-Englandi
aðeins þremur dögum eftir orrust-
una við Stafnfurðubryggju. Vil-
hjálmur hafði um sjö hundruð skip
í sínum leiðangri og hefur því ver-
ið miklu liðfleiri en Haraldur harð-
ráði hafði verið. Haraldur Guðna-
son hraðaði sér með lið sitt suður
á bóginn til að takast á við þessa
nýju óvini. Skammt frá bækistöðv-
um Normanna tóku Englendingar
sér stöðu á hæð einni rétt við bæ-
inn Hastings og gerðu sér varnar-
virki úr tré. Brekkur voru að virk-
inu á allar hliðar og ekki árenni-
legt til sóknar.
Vilhjálmur bastarður gladdist
yfir að fá Englendinga í návígi og
beið ekki boðanna með að hefja
árás. Snemma morguns hinn 14.
sept. 1066 hófst þessi örlagaríkasta
orrusta í sögu Englendinga — orr-
ustan við Hastings. Liðsstyrkur var
nokkuð jafn á báðar hliðar og er
gizkað 12—15 þúsund manns I
hverjum her, en her Vilhjálms var
betur vopnum búinn og miklu
þjálfaðri heldur en bændaher Eng-
lendinga.
Haraldur Guðnason stýrði liði
sínu af fyrirhyggju og lét alla
halda sig innan víggirðingarinnar.
Normannar höfðu því erfiðari að-
stöðu, þar sem á brattan var að
sækja. Orrustan var bæði löng og
hörð og fram eftir degi mátti ekki