Lesbók Morgunblaðsins - 11.05.1958, Blaðsíða 6

254
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Öld er liðin síðan Henderson dó
A FÖSTUDAGINN KEMUR eru 100 ár
liðin síðan Ebenezer Henderson and-
aðist. Hann dó 16. maí 1858 í Mortlake
1 Surrey, og var þá 73 ára gamall.
Henderson fetðaðst hér um landið
á árunum 1814—15 og gat sér hvar-
vetna hið bezta orð. Hann ritaði stóra
bók um dvöl sína hér, og er hún ný-
lega komin út á íslenzku. Kemur þar
glöggt fram góðvilji hans í garð ís-
lendinga og jafnframt er bókin gott
heimildarrit frá þeim tíma.
Eina dóttur eignaðist Henderson og
var hún fædd í St. Pétursborg (sem nú
heitir Leningrad) árið 1820. Hann
lét þessa dóttur sína heita Thulíu, í höf-
uðið á íslandi, sem margir kölluðu þá
A næstliðnu hausti fregn svo fin
fyrir mín eyru bar,
sem indæl raust með unun sín
ánægja stór mér var,
1 Görðum austur minnzt skal mín
til mikillar virðingar;
gallaiaust var það gleðivín,
af góðum bruggað þar.
Þó arfar mínir áður fyr
austur í Garða reit
æft hafi sínar íþróttir,
allvel þá hrottinn beit,
af því hiýnar minn ímu byr
alitítt hjá því sem veit
að æran krýnir — ef þú spyr —
mitt elzta nafn hjá sveit.
Þeirrar æru eg aldrei kann
endurgjald veita neitt,
sem Henderson kæri herrans mann
hefir mér nú tilreitt.
I skrifi frábæru hefir hann
hrósi minu útfleytt
og ungri mær, sem eignast vann,
uiu eldgamia heiti veitt.
Thule. „Ekkert sýnir betur en nafngift
þessi, hvílíka ofurást Henderson hefir
haft á hinu blásnauða og hrjóstruga
landi, er verið hafði dvalarstaður hans
nokkuð á annað ár — landinu þar sem
innan við 48 þús. hræður háðu harða
baráttu fyrir aumlegri tilveru sinni“,
segir í inngangi að þýðingunni á ferða-
bók hans.
Jón Jónsson lærði, prestur í Möðru-
felli, orkti kvæði til Hendersons 1821,
í tilefni af fæðingu dóttur hans og
nafni hennar. Þetta kvæði er að finna
í handritasafni Landsbókasafnsins ÍB
562, 8vo. Þykir vel hlýða að það sé nú
birt á 100. ártíð Hendersons.
Eg fyrir árum sjö fekk séð,
sendan af enskum lýð,
guðsorða kláru gnægð mér réð
gefa á þeirri tíð;
mitt kuldasára gladdi geð
hans góðmennsku-hegðan þýð;
blóðugum tárum má eg með
minnast hans fýrr og síð.
Hálærður fríður þengils þegn
þessi Stóra-Bretalands,
hann var svo blíður, góður, gegn,
gekk í spor frelsarans;
minn barnalýður friðarfregn
fekk við tilkomu hans,
en þess þeirra svíður sorgarmegn
af söknuð ens góða manns.
Af engelsku blóði borinn hér
til blessunar fyrir stönd,
til hverra gróða gefins ber
sem getur fóðrað önd;
sá Englands góði herra hér
helgar með góðvild lönd,
sú volduga þjóð, sem vænsta er
verkfæri í drotting höud.
Hans orðasnilldar mest eg má
minnast þakklát sem ber,
senda góðvild þeim frægu frá
feðrum engeisku mér,
hvers vegna gilda gnótt eg á
góðra smábóka hér.
Hæsta guðs mildi hann og þá
helgi til dýrðar sér.
Hann hefir síðan helmsins byggð
haldið til austurs kring
og mikið víða vizku og tryggð
verkað með upplýsing,
afvendað kvíða og andar hryggð
— eg er viss hvað eg syng. —
Hans munu lýðir lofa dyggð
lengi um veraldar hring.
Verðugur landi þessi þar
þjóðar, sem nú er mest,
í geistlegu standi um mold og mar,
munstur í góðan prest,
hans er æ vandi hér og hvar
heiminn upplýsa bezt,
sem Kristí andi innsiglar,
af ávöxtunum það sést.
Þó að eg hæli hásri kverk
honum, er skylda góð;
í köldu bæli klædd í serk
kveð eg upp þessi ljóð:
Eg óska og mæli af anda sterk
og öll mín kæru jóð,
að guð hans farsæli vilja og verk
til velferðar hverri þjóð.
Þakka eg snilldar mætum mann
meðan hér rann á sveim
kærleikans gilda góðviljann,
gjörðan svo mörgum beim;
guðs náð og mildi hljóti hann
hvar sem að fer um geim,
og himna góðvildar þokka þann
í þessum og öðrum heim.
Þar til að breytist land og lá,
lán hvort reyni’ eða kíf,
oss skal hans heiti elskað hjá,
eins fyrir mann og víf,
nær lífdaga þreytu fer hann frá,
frelsarinn veri hans hlíf,
guð honum veiti gæfu þá
að gleðjast við laun eilif.
Þakklœtisávarp íslands
til doktors og prests Ebenezer Hendersonar
í Ijóðmœlum fram fœrt árið 1821