Lesbók Morgunblaðsins - 18.01.1959, Blaðsíða 2
2
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ið, og reynzt hefir vel.
Svo var það á dögum Abraham
Lincolns forseta, að innanríkisráð-
herra hans, William Henry Sew-
ards, taldi að Bandaríkjunum væri
bráð nauðsyn á því að eignast
Alaska, til þess að geta ráðið yfir
norðanverðu Kyrrahafi og Græn-
landi og íslandi, til þess að geta
ráðið yfir norðanverðu Atlantshafi.
Vildi hann að Bandaríkin keyptu
öll þessi lönd. En sú ráðagerð
komst ekki í framkvæmd nema að
nokkru leyti. Samningar voru
hafnir við Rússa um kaup á
Alaska. Náðist um betta samkomu-
lag og var kaupsamningurinn und-
irritaður 30. marz 1867. Kaupverðið
var 7.200.000 dollarar, eða um 2
cent fyrir hverja ekru lands. En
tillagan um að kaupa Grænland
og ísland, var ekki talin tímabær
þá.
Margir Bandaríkjamenn lágu
Seward mjög á hálsi fyrir þessa
„vitleysu" er þeir kölluðu svo. Og
í svívirðingarskyni við hann var
Alaska kallað „ísskápurinn hans
Sewards“, því að menn heldu að
þarna væri ekki annað en ís og
jöklar. Annað hljóð kom þó í
strokkinn þegar gullnámurnar
miklu fundust í Klondyke 1897 og
hjá Nome 1900.
Alaska er alls talið vera um
1.700.000 ferkílómetrar að flatar-
máli og er það um fimmti hlutinn
af stærð allra hinna Bandaríkj-
anna. Þriðjungur landsins er fyrir
norðan heimskautsbaug, og þess
vegna hefir sú skoðun verið þrálát
allt fram á þennan dag, að þar sé
ólíft fyrir kulda og þar sé ekkert
sumar. En þetta er hinn mesti mis-
skilningur. Hinn svonefndi Japans-
straumur, sem kemur sunnan úr
Kyrrahafi, ber hlýan sjó að strönd-
um landsins, svo að veðurfar er
þar mun betra en búast mætti við.
Ættarmeiður
Indíána i suður-
hluta landsins
Norður í Point Barrow, sem
stendur á nyrzta annnesinu, eru
vetrarfrost tæplega jafnmikil og í
Norður-Dakóta, Wyoming eða
Montana, sem eru inni í miðju
landi í Bandaríkjunum. Og um
miðbik Alaska getur sumarhitinn
orðið álíka og í New York. í Fort
Yukon hefir mælzt 38 st. hiti C. og
í Fairbanks 37 st. hiti í skugga. Þó
fer klaki ekki úr jörð í tveimur
þriðju hlutum landsins allt árið.
Þótt Bandaríkin hefði keypt
Alaska, var lítið um það skeytt
allt fram um 1897 og ríkti þar
mesta öngþveiti og óstjórn. Fyrstu
hvítu mennirnir sem dvöldust þar,
voru hermenn úr strandvarnarlið-
inu. En með gullæðinu streymdi
þangað múgur og margmenni, og
var það fólk ekki allt af betra end-
anum. Þóttist hver maður geta
hegðað sér þar eins og honum
þóknaðist. Varð því að grípa í
taumana og var þá komið á nokk-
urskonar hreppstjórnum hingað og
bangað, þar sem helzt bótti við
þurfa, en borgarafundir voru látn-
ir gera út um mál manna. Sums
staðar var það hecliðið, sem helt
uppidögum og reglu.
Þessu fór fram þar til árið 1912,
að heildarlöggjöf var sett fyrir
Alaska. En borgararéttindi höfðu
þá aðeins hvítir menn. Þessu var
svo kippt í lag 1924. Þá var Indí-
ánum og Eskimóum veittur borg-
araréttur.
Þegar grundvallarlögin voru sett
1912, vildu margir Alaskabúar að
landið væri gert sjalfstætt og sett
á bekk með hinum ríkjunum. En