Lesbók Morgunblaðsins - 18.01.1959, Blaðsíða 6

6
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
leiðslutæki í samband við taug
neðst í þindinni og hleypa á hann
straum svo sem 15 sinnum á mín-
útu, því að við það mundi þindist
ýmist þenjast eða herpast saman
og sjúklingur anda reglulega. Þessi
tilraun hefir hvað eftir annað verið
gerð á dýrum með góðum árangri.
En þegar hægt er að nota þessa að-
ferð við sjúklinga, þá er stállungað
orðið óþarft.
Þá opnast hér og leið til þess að
hafa áhrif á starfsemi mnkirtlanna.
Ef aðleiðslutæki er sett í samband
við taug, sem stjórnar kirtli, þá má
koma til hans rafstraumi, sem örfar
starfsemi hans og hormóna-fram-
leiðslu. Þar sem slíkar tilraunir
hafa verið gerðar á dýrum, sýna
þær að starfsemi kirtlanna hefir
aukizt.
En merkilegast af öllu er þó, ef
hægt verður að gefa mönnum sjón
og heyrn með rafbylgjum. Og á
þessu sviði hefir fyrsta tilraunin
þegar verið gerð, og með góðum
árangri, að því er virðist.
Daufum veitt heym
Það var hinn 25. febr s. 1. að til
prófessors Djourno kom sjúkling-
ur, sem hafði verið algjörlega
heyrnarlaus um hríð. Hann hafði
fengið illkynjaða ígerð í bæði eyru,
verið skorinn upp, en missti við
það heyrnina. Hann gat alls ekki
sætt sig við þetta og grátbændi nú
prófessor Djourno að gera tilraun
á sér. ef nokkur minnsta von væri
til þess að hann gæti íengið heyrn
aftur þó ekki væri nema litla
heyrn.
Þetta var ekki vænlegt, því að
bæði innri eyrun höfðu verið tekin
úr honum. Djourno kom aðleiðslu-
tækinu fyrir hjá vöðva rétt við
gagnaugað. Þetta var virspotti, um
þumlungur á lengd og sivafinn með
einangruðum silfurþræði, en plasti
síðan steypt utan um. Þegar innra
eyrað var svo opnað, kom í ljós að
það var mjög skemmt, en þó náðu
þeir í slitur af heyrnartauginni og
gátu tengt aðleiðslutækið við hana.
Þremur dögum seinna skyldi svo
fyrsta tilraunin gerð um hvort
þetta hefði borið noKkurn árangur.
Voru bæði læknar og lífeðlisfræð-
ingar mjög vantrúaðir á það, því
að þeir óttuðust að heyrnartaugin
væri orðin ónýt, vegna þess að
ekkert hafði reynt á hana um langt
skeið. Maðurinn, sem tala skyldi
við sjúklinginn, var settur fyrir
framan hljóðnema, en hann var í
sambandi við lítið hlustunartæki,
sem sjúklingurinn helt við gagn-
augað.
Sjúklingurinn heyrði þegar til
þess er talaði, en truflanir voru
svo miklar að hann átti bágt með
að greina orðaskil. Þegar þriðja
tilraunin var gerð, tókst honum þó
að nema nokkur orð.
Varð að læra að heyra
Innra eyrað í manni er þannig
gert, að það breytir á einhvern
ókunnan hátt hljóðbylgjum í
rafbylgjur. Aðleiðslutækið átti nú
að koma í þess stað og flytja
rafbylgjur til heyrnartaugarinnar.
En hér var ekki um sömu bylgju-
lengd að ræða, og þess vegna veitt-
ist heilanum erfitt að nema orðin.
Það var því sýnilegt að sjúklingur-
inn varð að byrja á því að læra að
heyra á annarri bylgjulengd en áð-
ur. En bylgjulengdin getur verið
misjöfn hjá mönnum, og það skýrir
prófessor Djourno svo: „Ef skift
væri um augu í tveimur mönnum,
mundi það taka nokkurn tíma áður
en þeir lærðu að sjá aftur. Og hér
er þó ólíku saman að jafna, þar
sem rafmagnsvél kemur í staðinn
fyrir innra eyrað“.
Svo liðu nokkrir mánuðir og
sjúklingnum fór lítið fram. Og ein-
kennilegt var það, að hann gleymdi
orðum, sem hann hafði lært að
skilja. Þá var horfið að því að nota
aðeins nokkur orð í staðinn fyrir
langar setningar, á meðan hann
væri að átta sig. Og jafnframt var
nauðsynlegt að finna þá bylgju-
lengd, sem honum hæfði bezt.
Það kom þá í ljós, að sjúklingur-
inn gat numið hljóðsveiflur, sem
ekki voru hraðari en 1000 á sek-
úndu. Og hljóðsveiflur, sem höfðu
40.000 hraða á sekúndu, nam hann
jafn glögglega og 2000 sveiflur á
sekúndu. Nú er það vitað, að eyra
manns nemur tæplega hraðari
hljóðsveiflur en 10.000—15.000 á
sekúndu. Þessi heyrnarlausi mað-
ur varð því fyrstur allra til þess
að heyra hinar svokölluðu „þöglu
hljóðbylgjur". Á hinn bóginn
heyrir hann ekki jafn vel langan
tón, eins og breytilegar hljóðsveifl-
ur.
Vér greinum hljóðsveiflur á
þrennan hátt: í fyrsta lagi bylgju-
lengd þeirra, í öðru lagi styrkleika
þeirra og í þriðja lagi hve langur
sónninn er. Maðurinn með gervi-
eyrað getur aðeins greint orðin eft-
ir styrkleika raddarinnar og löng-
um eða stuttum hljóðum. Þess
vegna verður að finna nýa hlust-
unaraðferð handa honum, svo að
hann geti lært að heyra. Þess vegna
er hann látinn hafa segulbönd með
örstuttum setningum, svo sem: Nei,
pabbi. Já, mamma. Nei, herra minn.
Já, frú mín. Hann hlustar grand-
gæfilega og reynir að endurtaka
orðin. Eftirlit er haft með því
hvaða orð hann nemur, og hver
hann heyrir ekki eða misheyrir.
Og honum er alltaf að fara fram.
Þessi maður er hámenntaður og
hann gerir allt sem hann getur til
þess að hjálpa læknunum, því að
hann er viss um að hér er fundin
aðferð til þess að hjálpa mörgum
þjáningarbræðrum, hvernig svo
sem fer um hans eigin heyrn.
Heima hjá sér hefir hann tæki til
þess að tala við sjálfan sig. Og hann
æfir sig dags dagiega og reynir að